13 мамырда Беларусь АЭС екінші блогы алғаш рет желімен синхрондалды және Беларуссияның бірыңғай электр жүйесіне алғашқы киловатт-сағатты берді. МАГАТЭ қағидаларына сәйкес, осы сәттен бастап блок жұмыс істейді деп саналады. БелАЭС Росатомның Беларуссиямен ядролық технологиялар саласындағы ынтымақтастығының соңғы мысалы емес екені анық.
Реактор желіге номиналды қуаттың 40% – на қосылды. Алты күннен кейін қуат 50% – ға дейін көтерілді. Әртүрлі режимдерде, соның ішінде энергоблокты толық ажырату арқылы динамикалық сынақтар жүргізіліп, бірте-бірте ол 100% – ға дейін көтеріледі. Осылайша, мамандар реактор мен турбиналық бөлімнің негізгі жабдықтарының сипаттамаларының жобалық мәндерге сәйкестігін тексереді.
«Екінші энергоблоктың реакторлық қондырғысының қуатын игерудің басталуы Беларусь АЭС құрылысының бүкіл жобасын тікелей іске асырудың аяқталуы деп атауға болады. Бауырлас Беларуссиядағы алғашқы атом құрылысы энергетикадағы да, экономиканың әртүрлі салаларындағы, соның ішінде ядролық медицина мен цифрлық технологиялардағы қызметтің жаңа бағыттарындағы ресей-беларуссиялық өзара іс-қимыл мен ынтымақтастықты одан әрі дамытудың негізі болды, оларды сапалы жаңа деңгейге көтерді», – деді Росатомның бас директоры Алексей Лихачев қуатты көтеруді бастау кезінде.
Ресейлік және беларуссиялық атомшылар АЭС жұмысының барлық спектрі бойынша ынтымақтасады. ТВЭЛ (Росатом отын дивизионы) БелАЭС-ке отын жеткізеді. Әзірге станцияда 12 айда бір рет төрт жылдық отын циклі жұмыс істейді. Бірақ болашақта БелАЭС-тегі отын науқаны 18 айға дейін созылуы мүмкін. Сонымен қатар, ТВЭЛ мен станция дайындық және пайдаланудан шығару кезінде ғылыми-техникалық қолдау туралы шартқа қол қойды.
Росатом Беларуссияға атомшы мамандарды дайындауға көмектеседі. 2023 жылдың басындағы мәліметтер бойынша Росатомның тіректі жоғары оқу орындарында «атомшы» мамандықтарына мемлекеттік корпорациясының квоталары бойынша 20-дан астам беларусь студенттері оқиды. 2022/2023 оқу жылына Росатомнан бес квота бөлініп, студенттер МИФИ ҰЗЯУ мен МФТИ-ге қабылданды. Қайта даярлау және біліктілікті арттыру бағдарламалары да жұмыс істейді. Сонымен қатар, МИФИ ҰЗЯУ мен Беларусь мемлекеттік информатика және радиоэлектроника университеті магистрлерді бірлесіп дайындайды. Ал «Атомэкспо-2022″ – де ММУ химия факультеті мен Беларусь мемлекеттік университеті ғылым мен білім берудегі стратегиялық ынтымақтастық туралы шартқа қол қойды. Басымдық – ӨЯО-мен жұмыс істеу бойынша оқу бағдарламасын құру.
Ядролық медицинада кооперация дамып келеді. Мәселен, осы жылдың мамыр айында «Беларусь пен Ресейдің ядролық медицинасы: ынтымақтастықтың болашағы мен мүмкіндіктері» семинарында Беларуське медициналық техника мен радиофармпрепараттарды жеткізуді көздейтін келісімге қол қойылды. Сонымен қатар, семинарға қатысушылар онкологиялық ауруларды емдеуге арналған орындарды жабдықтау және радиофармпрепараттарды пайдалану туралы білімдерімен алмасты.
Сәуір айында ТИБО-2023 форумында Росатом құрамына кіретін компаниялар беларуссиялық серіктестермен үш келісімге қол қойды. Біріншісі – бір жағынан «ДЖЭТ» инженерлік-техникалық орталығы» және екінші жағынан «Белэнерго» мен «Белэнергоремналадка» арасында. Келісімнің мәні – Беларусьтің энергетикалық нысандарында толық ауқымды тренажерларды енгізу және цифрлық егіздерді ілгерілету, сондай-ақ кадрлар даярлау және энергетикалық жабдықтарды пайдалану бойынша үздік тәжірибелерді енгізу.
Екінші келісімге «Русатом инфрақұрылымдық шешімдер» және «Гипросвязь» қол қойды. Тараптар «Ақылды қала» шешімдерін әзірлейтін болады – қалалық ортаны, ТҮКШ және көлік инфрақұрылымын басқаруды оңтайландыру және цифрландыру. Осылайша, «Цифрлық су арнасын» пайдалану желілердегі шығындарды, электр энергиясының шығындарын азайтады, сонымен бірге еңбек өнімділігін арттырады. Бұған дейін Росатомға сапары кезінде Беларуссиядан келген делегациялар «Навигатор» атом саласын басқару жүйесінің жұмысын көрсетті. Ол саладағы 328 кәсіпорынның 25 мың пайдаланушысын қамтиды. Нейрондық желі үлгілері деректерді жинайды және өңдейді және болжамды аналитика мен ұсыныстар жасайды.
«Т-КОМ» коммутациялық жабдықтарын өндіруші және беларуссиялық «ПРОМСВЯЗЬ» компаниясы телекоммуникациялық жабдық саласындағы бірлескен жобалар бойынша стратегиялық ынтымақтастық туралы келісім жасасты. Серіктестер жаңа үлгілер мен технологияларды әзірлеуді және сынауды жоспарлап отыр.
«РЭНЕРА» литий жинақтағыштарын өндіруші энергетикадағы стационарлық жүйелерге арналған жинақтағыштарды жеткізуді талқылайды. «РЭНЕРА» қазірдің өзінде беларуссиялық BKM Holding компаниясына Оlgerd троллейбустарына арналған дискілерді, соның ішінде беларуссиялық компания санкт-петербургтік «Горэлектротранс» үшін өндіретін дискілерді жеткізіп жатыр.
Бірлескен мүдделердің тағы бір саласы – аддитивті технологиялар. Беларусь энергетикалық нысандарын жөндеу үшін бөлшектерді 3D басып шығару мүмкіндігі қарастырылуда.
Соңында, Росатом Беларуссиямен «Қарағай» Біріккен энергетикалық және ядролық зерттеулер институты негізінде зерттеу реакторын салу перспективаларын талқылайды. Қазіргі уақытта үкіметаралық келісімнің мәтіні келісілуде.
ВВЭР-1200 реакторы бар БелАЭС-тің алғашқы блогы алғаш рет электр энергиясын желіге 2020 жылдың қарашасында берді. 2022 жылы оның электр энергиясын өндіру шамамен 4,7 млрд кВт / сағ құрады.
