«Атомэкспо – 2024» форумы қатысушылардың жалпы саны бойынша және өз делегацияларын жіберген елдер – 75 елден 4500-ге жуық делегат саны бойынша рекордтық көрсеткішке ие болды. «Атомэкспоға» алғаш рет Буркина-Фасо, Мали, Нигер қонақтары қатысты. Форумның басты тақырыбы төртінші буынның реакторлық технологиялары болды, сонымен қатар халықаралық ынтымақтастық, ҚААС, электрмобилизация, экология, цифрландыру және т.б. тақырыптар талқыланды.

Форумның ашылуында Росатомның бас директоры Алексей Лихачев: «Атом технологиясын дамытуға ештеңе кедергі бола алмайды, Росатомның дамуына ештеңе кедергі болмайды, біздің елімізді дамытуға ештеңе кедергі болмайды», – деді.

Форумның ұраны — «Таза энергия: болашақты бірге құру». «Мұндағы екі түйін сөз — «болашақ» және «бірге». Біз атомдық технологияның төртінші буынын, термоядты және басқа технологияларды бірге талқылаймыз. Тек барлық елдермен бірге біздің планетамыздың таза энергетикалық болашағын құруға болады», – деп атап өтті Алексей Лихачев.

Форумға қатысушыларды АЭХА Бас директоры Рафаэль Гросси онлайн құттықтады: «Росатом инновациялық технологияларды дамытуда: шағын модульдік реакторлар, III+ буын реакторлары және IV буын реакторлары. Үш жыл бұрын біз БРЕСТ-ОД-300 қорғасын жылу тасымалдағышы бар әлемдегі алғашқы жылдам реактордың негізіне алғашқы бетонды құюға бірге қатыстық. Мұндай жобаларға АЭХА қатысады. Біз болашаққа бағытталған және қазір іске асырыла бастайтын технологияларды атап өтеміз».

WNA бас директоры Сама Бильбао-и-Леон барған сайын көп негізгі тұлғалар көптеген жаһандық мәселелерді, біріншіден, климаттық өзгерістер мәселелерін шешуде, екіншіден, энергетикалық қауіпсіздік пен энергетикалық тәуелсіздік мәселелерін шешуде, үшіншіден, энергетикалық теңдік пен энергетикаға қол жеткізу мәселесін шешуде әлемдік атом қауымдастығының рөлін мойындайтынын атап өтті. «Атом саласы өз жобаларын кестеге және белгіленген бюджетке сәйкес нақты дамытып жатқан кезде, бізге еліктеу үшін барған сайын арта түсетін табысты үлгі-өнеге ретінде көрсету өте маңызды. Мұндай мысалдар бар және Росатом «Аккуяда», «Руппур», «Эль-Дабаа» АЭС-да және тағы басқалармен айналысатын осындай сәтті жобалармен мақтана алады. Атом технологияларын осыған лайықты түрде дамыту үшін осы сәтті пайдалану қажет», – деп қорытындылады ол.

4-буын

Форумда төртінші буын технологияларына көп көңіл бөлінді. Тақырыптық сессияда айтылған негізгі мәлімдемелердің бірі – «төртінші буынға» реакторлық технологияны емес, жанармай өңдеу және қалдықтармен жұмыс істеу мәселелерін шешетін кешенді жүйе жатқызылуы керек.

АтомЭксподағы қызықты оқиға БРЕСТ-ОД-300 төртінші буын атом электр станциясы сондай-ақ фрикация-рефабрикация модулі (ФРМ) және сәулеленген отынды қайта өңдеу модулі салынып жатқан «Серпіліс» жобасының құрылыс алаңынан тікелей қосылуы  болды. Телекөпір кезінде тесттік режимде ФРМ модулінде карботермиялық синтез желісі іске қосылды.

Ресеймен ынтымақтастық

Пленарлық сессияда көптеген елдердің өкілдері атом саласында Ресеймен ынтымақтастықтың маңыздылығын мәлімдеді. Венгрияның Сыртқы істер және сыртқы сауда министрі Питер Сийярто атап өткендей, егер Еуропа Ресеймен атом энергетикасы саласында ынтымақтаса алмаса, онда ол өзінің бәсекеге қабілеттілігіне соққы береді. Оның бағалауы бойынша, еуропалық экономиканың электр қуатына деген қажеттілігі 2030 жылға қарай екі есеге артады. Мұндай өсуге тек жаңартылатын көздер арқылы қол жеткізу мүмкін емес.

«Егер Ресеймен ядролық ынтымақтастық болмаса, біз тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізе алмаймыз», — деп атап өтті Питер Сийярто.

Түркия мен Ресей арасындағы ынтымақтастықты кеңейту қажеттілігі туралы Түркияның энергетика және табиғи ресурстар министрі Алпарслан Байрактар мәлімдеді. Ол Түркия Росатоммен Синоптағы АЭС жобасы бойынша ынтымақтасуға ниетті екенін атап өтті. Сондай-ақ Түркия Росатоммен бірлесіп кадрларды даярлау мен өнеркәсіптің шектес салаларын дамытуда ынтымақтаса отырып, ҚААС орналастыру үшін экожүйе құруды жоспарлап отыр.

Беларусь Энергетика министрі Виктор Каранкевич атап өткендей, Беларусь Росатоммен тек АЭС салу кезінде ғана емес, сонымен қатар аддитивті технологияларда, энергетика және электр көлігі үшін жинақтау жүйелерінде, ядролық медицинада, тренажерларда, цифрлық технологияларда және т.б. ынтымақтасады.

Алексей Лихачев әлемдік қауымдастықты атом саласындағы саяси межелеуден сақтандырды. Ол сондай-ақ қоғамдық пікірді қалыптастырудың және атом технологиялары туралы білімді таратудың маңыздылығын еске салды.

«Атомэкспо-2024»-да талқыланатын тақырыптар

«Энергетика» трегі:

• Сутегі энергетикасы
• IV буын атомдық технологиялары
• Жаңартылатын және атомдық генерацияның синергиясы
• ҚААС енгізу
• Ядролық инфрақұрылым
• Екі компонентті энергетика

«Ғылым» трегі:

• Термоядролық инновация
• Зерттеу реакторларының мүмкіндіктері

«Экология» трегі:

• Прогрессивті экотехнология
• Атом саласының экологиясы
• Радиоактивті қалдықтарды қайта өңдеуге және соңғы оқшаулауға арналған инфрақұрылым және технологиялар
• Ядролық мұра объектілерін трансформациялау

«Білім» трегі:

• Кадрларды озық даярлау
• Халықаралық индустриялық-білім беру жобалары
• Білім беру серіктестігі

«Индустрия» трегі:

• Иесіз өндіріс
• Литий сегментіндегі интеграциялық мүмкіндіктер
• Корпоративтік инновациялар
• Электртехника саласындағы тәуелсіздік
• Композиттер мен аддитивті технологиялар саласындағы халықаралық ынтымақтастық
• Сирек жер металдарын өндіру

«Цифрландыру» трегі:

• Сандық зияткерлік өндіріс
• Ақпараттық инфрақұрылымды дамыту технологиялары
• Кванттық технологиялар

«Логистика» Трегі:

• Қалалардағы электрмобильділіктің болашағы
• Солтүстік теңіз жолының мүмкіндіктері
• «Денсаулық сақтау» трегі:
• Азық-түлік қауіпсіздігі сегментінде атом технологияларын қолдану