Қаңтар айының ортасында Новолак ЖЭС-на (оны «Росатом Жаңартылатын энергия», Росатомның жел энергетикалық дивизионы салады) жұмысшылар алғашқы жел генераторын орнатты. Оның биіктігі – 150 м, жел қалақтарының ұзындығы – 50 метр. Станция – Росатомның Ресейде жел генерациясын өрбіту жөніндегі жұмысының жалғасы. Сондай-ақ мемлекеттік корпорация шетелде жел станцияларын салуға ниетті. Құрылыс үшін меншікті компоненттер – генераторлар мен қалақтар пайдаланылады.
Новолак ЖЭС жалпы қуаты 300 МВт болатын 120 жел электр қондырғыларынан тұрады деп болжануда. Құрылыс екі кезеңде өтеді. 2025 жылы – 61 ЖЭУ, 2026 жылы 59 ЖЭУ орнатылады. Жоспарлы орташа жылдық өнім – 879 млн кВт*сағат. «Новолак ЖЭС Дағыстан азаматтарының экономикалық тұрақтылығы мен әл-ауқатына кепілдік бере отырып, өңірдің отын-энергетикалық кешенінің тиімді жұмысына елеулі үлес қосатынына сенімдімін», – деді «Росатом Жаңартылатын энергия» бас директоры Григорий Назаров.
2027 жылға дейін енгізілген қуаттарды ескере отырып, мемлекеттік корпорацияның жел энергетикалық дивизионы қуаттылығы шамамен 1,7 ГВт объектілерді салады.
Росатома ЖЭС 1.7 ГВт қуаты 2027 жылға қарай жұмыс істейді.
Росатом сонымен қатар шетелде жел энергетикалық жобаларын дамытуда. Бағдарлама 2030 жылға қарай жаңартылатын энергетика саласындағы жобалар портфелін 5 ГВт-қа дейін қалыптастыруды көздейді. Ынтымақтастықтың негізгі бағыттары – ТМД елдері, Түркия және т.б.
Росатом 2024 жылғы наурызда «Атомэкспо»-ға қол қойған Қырғызстанмен келісім шеңберінде жиынтық қуаты 1 ГВт-қа дейінгі жел станцияларының жаңартылатын энергетика объектілерін салу жоспарлануда. Ыстықкөл облысындағы қуаты 100 МВт жел паркі – Росатомның жел энергетикасы саласындағы алғашқы шетелдік жобасы. 2024 жылдың қыркүйегінде жел паркінің құрылысына капсула салынды, ал желтоқсанда «Росатом Жаңартылатын энергия» және Қырғыз Республикасының Үкіметі осы жобаны жүзеге асыру туралы инвестициялық келісімге қол қойды. Жобалау-іздестіру жұмыстарын бастау және жабдықты шарттастыру 2025 жылдың екінші жартысына жоспарланған.
Екінші кезеңде жалпы қуаты 900 МВт дейінгі ЖЭК-те генерациялау объектілерін құру үшін қосымша алаңдарды пысықтау жоспарлануда.
Маңызды сәт: Росатом Волгодонскідегі «Росатом Жаңартылатын энергия» зауытында өндірілетін компоненттерден жел парктерін салады. Соңғы уақытқа дейін олар тек гондолалар, күпшектер, генераторлар және мұнара негізінің платформалары болды. Өткен жылдың желтоқсан айынан бастап оларға негізгі компонент – қалақтар қосылды. Бұрын олар шетелден әкелінетін, қазір – Росатомның композиттік дивизионына кіретін Ульяновск кәсіпорнында жасалады. Бұл қалақтармен Новолак ЖЭС жел қондырғылары жабдықталады, олар шетелдік тапсырыс берушілерге де қол жетімді болады.
«Бізде шетелде, ең алдымен Қырғызстанда бірқатар келісімшарттар бар, онда Еуразиялық экономикалық одақ бойынша әріптестеріміз бізден жел энергетикасы бөлігінде технологиялық егемендік экспортын күтеді. Біз қалақтарды осы жел электр станцияларына қуана жібереміз. Бірқатар басқа елдер атом электр станцияларының құрылысын ғана емес, сонымен қатар жел мен күн генерациясы кіретін «жасыл» энергетикалық кластерлердің құрылысын да пысықтауда», – деді зауыттың ашылуында Росатомның бас директоры Алексей Лихачев.
Қалақтар келесі түрде жасалады. Ең алдымен шыны маталар кесу кешенінде кесіледі, дайындамалар орамдарға оралады. Сонымен қатар лонжерон сөрелері жасалады. Сөре – бұл қалақ жартысының бүкіл ұзындығы бойымен өтетін көмір матаның бірнеше қабатынан тұратын жолақ.
Содан кейін қалақтардың жартысын құрастырады: дайындалған қалыпқа шыны талшық, лонжерондардың сөрелері, қалақты генератордың хабына (гондолаға) бекіту элементтері, содан кейін торлар, түтіктер және т.б. орналастырылады. Барлығы үлдірмен жабылады, вакуумдалады, содан кейін шайыр беріледі, содан кейін жарты бөліктері қатайтылады. Дайын жартысының сөрелеріне лонжерондар мен найзағайдан қорғау жүйелері орнатылады, содан кейін бөлшектер өлшенеді және желімделеді. Жігінің сапасы дефектоскоппен және термографиялық камерамен тексеріледі. Құралған қалақта қалақты бекіту төлкелерін фрезермен өңдейді, желім жіктері ламинатталады, геометриялық параметрлері тексеріледі, тегістегішпен жабылады, боялады, өлшейді, теңдестіріледі және дайын өнім қоймасына жіберіледі.
Қалақтың дизайны 2016 жылы дивизионның тапсырысы бойынша арнайы жасалған. Оның ұзындығы 51 м, салмағы – 8,5 т, 90% — шыныкомпозитке, 10% көмір композитіне келеді. Қалақ қуаты 2,5 МВт турбинаға сай келеді, оны «Росатом Жаңартылатын энергия» пайдаланады. Әзірлеуде композиттік бөлімде шығарылатын шыны және көмір талшықтарынан жасалған маталар қолданылады. Зауыттың жобалық қуаты – жылына 450 қалақ. Қалақтар халықаралық стандарттар бойынша сертификаттау орталығында сынақтан өткен.
