Росатомның негізгі жаңа бизнестерінің бірі-қалқымалы және жер бетіндегі төмен қуатты атом станциялары (ТҚАС). Әлемдегі алғашқы қалқымалы энергия блогы «Академик Ломоносов» төрт жылдан бері Ресейдің қиыр солтүстік қаласы – чукоттық Певекте сәтті жұмыс істеп тұр. Ресейдегі алғашқы жер үсті ТҚАС Якутияда алғашқы бетонды құюға дайындық үстінде. Сонымен қатар, Росатом келісімдер орнатып, бүкіл әлем елдерімен ТҚАС құру жобаларын алға тартуда. Осы бағытта соңғы жаңалықтар жинақталды.
«Академик Ломоносов»
«Академик Ломоносовта» екі КЛТ-40С реакторлық қондырғысы жұмыс істейді. Бірінші реакторда 2023 жылдың соңында отын сәтті жүктелді. Осы жылдың соңына дейін екінші реакторда отын қайта жүктеледі. Шілде айында машина жасау зауыты (Росатом отын дивизионына кіреді) жаңа ядролық отынды тиеуді аяқтады.
КЛТ-40С реакторлық қондырғысының белсенді аумағы жылушығарғыш жинақтардан, апаттық қорғаныс өзектерінен және нейтрондардың іске қосушы көздерінен тұрады. Жанармай бірнеше жылда бір рет қайта жүктеледі және белсенді аумағы толығымен ауыстырылады. Бірінші қайта жүктеудің аяқталуы реактор қондырғысының жұмысындағы маңызды кезең болып табылады, яғни бұл оның бірінші жанармай циклін тұрақты аяқтады дегенді білдіреді.
Якуттық ТҚАС
Якуттық ТҚАС құрылыс алаңында дайындық жұмыстары жалғасуда. Құрылысшылардың уақытша тұруына арналған екінші қалашық салынып жатыр. Жолдар мен басқа да инфрақұрылымдық нысандар салынуда. Сондай-ақ, Росатомның қолдауымен Усть-Куйга ауылындағы ұшу-қону жолағы жөнделді.
Бұған дейін, маусым айында Санкт-Петербург халықаралық экономикалық форумы (ПХЭФ-2024) алаңдарында Росатом Якутия үкіметімен келісімге қол қойды, оған сәйкес аймақ Депутатское, Тирехтях және Кючус кен орындарының жанындағы елді мекендердегі тарату желілерін (электр желілері мен қосалқы станцияларды) қоса алғанда, жаңа генерация үшін қажетті желілік инфрақұрылымды қамтамасыз етеді. Сонымен бірге Якутия үкіметінің төрағасы Кирилл Бычков якуттық ТҚАС-тың қосблокты етіп құрастырылуы белсенді талқыланып жатқанын айтты.
Жаңа келісімдер мен перспективалар
Осы жылдың мамыр айының соңында Росатом Өзбекстанда төмен қуатты атом станциясын салу туралы келісімге қол қойды. Бұл ТҚАС құрылысына байланысты жасалған әлемдегі алғашқы экспорттық келісімшарт. Станция алты блоктан тұратын болады, әрқайсысының қуаты 55 МВт құрайды. Блоктар бір-бірден іске қосылады. Біріншісінің іске қосылуы 2029 жылдың соңына жоспарланған.
Маусым айының соңында станция құрылысы бойынша штабтың бірінші отырысы өтті. Оған «Узатом» (Өзбекстанның атом энергетикасын дамыту агенттігі) өкілдері және станцияны құруға жауапты мемлекеттік корпорацияның инжинирингтік дивизионы – «Атомстройэкспорт» өкілдері қатысты.
«Іске асырылуы өңірді таза энергиямен қамтамасыз ететін ТҚАС салу бойынша біздің ауқымды жобамыз белсенді кезеңге өтуде. Біз өзбек серіктестерімізді тиімді, талантты басқарушылар ретінде білеміз, енді құрылыс алаңында бірлескен қызметімізді бастаймыз. Біз барлық келісімшарттық міндеттемелерді мерзімінде және тиісті сапада орындайтынымызға сенімдімін», – деді «Атомстройэкспорт» президенті Андрей Петров.
Шілде айының басында Росатом делегациясы Малиге барып, онда атом саласының түрлі мәселелері бойынша жан-жақты келіссөздер жүргізді. Малиде ресейлік дизайндағы қуаты төмен атом станциясын салу жобасын жүзеге асыру мүмкіндігіне ерекше назар аударылды. Келіссөздер қорытындысы бойынша тараптар үш меморандумға қол қойды.
Бұған дейін маусым айында ПХЭФ-2024-те Росатомның машина жасау дивизионы Гвинеямен ықыластық меморандумына қол қойды, оның шеңберінде тараптар ел тұрғындарын электрмен жабдықтау үшін РИТМ-200 реакторлық қондырғылары бар қалқымалы энергия блоктарын орналастыру мүмкіндіктерін зерттейді.
Технологияларды үйрету
Шілде айының басында Санкт-Петербургтегі Росатом техникалық академиясында оқу курсы өтті. Курс аясында елдің энергетикалық қоржынына төмен қуатты атом станциясын қосу кезінде туындайтын инфрақұрылымдық мәселелердің шешімдері қаралды. Семинарға Египет, Индонезия, Малайзия, Сауд Арабиясы және Таиланд сияқты 16 елдің өкілдері қатысты.
Курс аясында дәрістер мен талқылаулар ғана жүргізіліп қоймай, сонымен қатар «Академик Ломоносовта» виртуалды техникалық тур өтті. Сонымен қатар, студенттер Санкт-Петербургте ядролық энергетикалық қондырғылары бар кемелер қалай салынатынын көрді.
Курс барысында қалқымалы және жер үсті ТҚАС салу және пайдалану, құрылысқа лицензия алу, болашақ ТҚАС орналастыратын орнынды таңдау және мемлекеттік билік құрылымында реттегіштерді құру мәселелері талқыланды. «Бізге ядролық бағдарламаларды енгізу кезінде туындауы мүмкін қаржылық және құқықтық аспектілер туралы айтылды. Алынған білім маған өз елімдегі ядролық бағдарламаның қазіргі жағдайын тереңірек бағалауға және басшылығыма тиісті ұсыныстар беруге септігін тигізеді», – деп Руанда Атом энергиясы кеңесінің өкілі Эдвин Ндоли өз ойымен бөлісті.
«Росатом әлемнің көп бөлігі жасыл деп таныған атом энергиясын қолданудың әртүрлі бағыттары бойынша жылжуда. Біз қалқымалы энергия блоктарына сенеміз, олар елде де, әлемде де үлкен сұранысқа ие болады деген ойдамыз. Бұл тақырып үлкен қызығушылық тудырады – біз ол бойынша келіссөздер жүргізіп жатырмыз», – деді ПХЭФ-2024 барысында Росатом Бас директорының машина жасау және индустриялық шешімдер жөніндегі орынбасары Андрей Никипелов.
