Rosatom bu yılın ikinci çeyreğinde hidrojen ekonomisi alanında birkaç sözleşme imzaladı. İleri teknoloji şirketleriyle ve müstakbel müşterilerle girilen bu ortaklıklar, hidrokarbonların daha temiz bir alternatifi olarak görülen yeni bir yakıta geçişin ilk önemli adımları arasında.

Sakhalin

Nisan ayının sonlarında Rosatom iştiraklerinden Rusatom Overseas, Sakhalin’de bir hidrojen ekonomisi oluşturmayı hedefleyen üç sözleşme imzaladı. 

Şirket 22 Nisan’da endüstriyel gaz üreticisi Air Liquide ve Sakhalin hükümeti ile üç taraflı mutabakat zaptı imzaladı. Amaç tarafların Sakhalin’de düşük karbonlu hidrojen üretme olanaklarını araştırması.

Bu adanın Rusya’da karbon nötrlüğünü elde etmeye yönelik deneysel bir zemin oluşturması düşünülüyor. Rusatom Overseas Başkanı Evgeny Pakermanov konuyla ilgili olarak “2021’in sonuna kadar proje için fizibilite çalışmasını tamamlamayı ve ilk belgelerin taslağını hazırlamayı planlıyoruz. Ardından, planlanan hidrojen üretimi için en verimli kararı vereceğiz. Yılda 30-100 bin ton aralığında üretim hacmi bekleniyor.” şeklinde konuştu .

Sakhalin Bölgesi Valisi Valery Limarenko ise yerel makamların idari süreçleri kolaylaştıracağına ve inşaat ruhsatlarını, kuruluş lisanslarını ve kadastro sertifikalarını alma sürelerini en aza indireceklerine dair garanti verdi.

Ertesi gün, yani 23 Nisan’da Rusatom Overseas, Rusya’nın lider demiryolu araçları üreticisi TransMashHolding’in iştiraki olan TMH Energy Solutions ile bir işbirliği mutabakat zaptı imzaladı. Taraflar hidrojenle çalışan trenlerin işletilebilmesi için Sakhalin’de yakıt ikmal istasyonları ve diğer altyapıları inşa etmeyi amaçlıyor. İkinci hedef ise geliştirici, yakıt hücreleri tedarikçisi ve yakıt istasyonları sahibi olarak Moskova’da hidrojen taşımacılığı işletiminde pay sahibi olmak. (Yukarıdaki iki şirket arasındaki ilişkiler hakkında bilgi için aşağıya bakın.)

Aynı gün bir hidrojen kümesi oluşturmak ve geliştirmek için başka bir anlaşma daha imzalandı. Rusya Uzak Doğu ve Arktik Bölgesi Kalkınma Bakanlığı, Sakhalin Bölgesi Hükümeti ve Rosatom arasında imzalanan anlaşma, bir hidrojen üretim tesisi inşa edilmesini, yurtiçi ve yurtdışı pazarlar için tedarik zinciri oluşturulmasını ve Sakhalin Devlet Üniversitesinde hidrojen ve temiz enerji teknolojisi yetkinlik merkezi kurulmasını öngörüyor.

Rusatom Overseas’e göre, Sakhalin’de üretilen hidrojenin, yine bir hidrojen ekonomisi oluşturma üzerinde çalışan Japonya ve Kuzey Kore’ye ihraç edilme potansiyeli yüksek. 

EDF 

Gene Nisan ayının sonlarında Rosatom ile Fransız EDF şirketi arasında temiz hidrojen projeleri yürütülmesi üzerine bir sözleşme imzalandı. İki şirket Rusya’da ve Avrupa’da ulaşım ve endüstriyi karbondan arındırma çabalarını birleştirmeyi planlıyor. Rosatom’un Kurumsal Gelişim ve Uluslararası Ticaretten Sorumlu Birinci Genel Direktör Yardımcısı Kirill Komarov konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada “Rosatom, karbonsuz enerji kaynakları geliştirmek için sürekli çalışıyor ve nükleer enerjideki kapsamlı yetkinliklerinin ötesine geçiyor. Oluşma aşamasındaki hidrojen üretimi, depolaması, nakliyesi ve tüketimi zincirlerinde ana oyuncu olmayı hedefliyoruz. Küresel karbonsuzlaştırma bağlamında hidrojen ekonomisi, uluslararası oyun sahası olarak büyük potansiyele sahip. EDF ile ortaklığımızın güçlü bir sinerji oluşturacağından ve Rusya’da, Fransa’da ve tüm dünyada ortak hidrojen projeleri yürütmemize yardımcı olacağından hiçbir şüphem yok.” ifadelerine yer verdi. EDF’in Uluslararası Biriminden sorumlu İcra Direktörü Beatrice Buffon ise “Rusya’daki uzun soluklu ortağımız ve temiz hidrojen pazarının ana oyuncularından biri olan Rosatom ile imzaladığımız sözleşme, EDF’nin faaliyet yürüttüğümüz tüm ülkelerde ve bölgelerde en düşük karbondioksit emisyonunu sağlayarak yeni bir enerji modelini uygulamaya koyma niyetinin açık bir göstergesidir.” açıklamasını yaptı.

SPIEF

Haziran ayının başında düzenlenen Saint Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumunda hidrojen ekonomisi üzerine birkaç sözleşme daha imzalandı. Rusatom Overseas ile TransMashHolding arasındaki ortaklık, Rusatom Overseas’ın TMH Energy Solutions şirketinde hisse satın alma planıyla neticelendi. Bu yılın sonuna kadar tamamlanacak olan alımın ön protokolü SPIEF’te imzalandı.

Rusatom Overseas ayrıca Air Liquide ve Rus çelik üreticisi Metalloinvest ile de bir mutabakat zaptı imzaladı. Bu anlaşmanın amacı Rusya’nın Belgorod ve Kursk bölgelerinde yer alan Metalloinvest üretim tesislerindeki hidrojen üretimini teknik ve ticari açıdan değerlendirmek. Değerlendirilecek üretim teknolojileri karbon yakalama yöntemi ile buhar metan reformasyonu ve elektroliz. Metalloinvest tesislerinde tüketilmesi beklenen hidrojen miktarı yıllık 150 bin ton. Metalloinvest Genel Direktörü Nazim Efendiev’e göre şirket halihazırda mevcut ekipmanını modernize ederek üretim sürecinde indirgeyici gaz olarak yüzde 30’a varan oranda hidrojen kullanma imkânına sahip. Şirket uzun vadede tüm diğer indirgeyici gazların yerine hidrojene geçmeyi planlıyor. 

Küresel Ölçek

Rusatom Overseas’in tahminlerine göre küresel hidrojen talebi 74 milyon metreküp civarında olup bunun 5 milyon tonu Rusya’ya ait. Hidrojenin ana tüketicileri ise petrokimyasal şirketleri. Amonyak ve metanol üretiminin toplam tüketim içindeki payı yüzde 70’e varıyor. Buhar metan dönüşümü şimdilik en ucuz ve dolayısıyla en yaygın hidrojen üretim teknolojisi olmakla birlikte Avrupa düzenleme kuruluşları elektrolizle elde edilen hidrojenin payını artırmaya çalışıyor. Doğal gazdan karbondioksit yakalama yöntemiyle elde edilen hidrojen de kabul edilebilir olarak değerlendiriliyor.

Rosatom yalnızca Sakhalin’de değil, Batı Rusya’da da hidrojen ekonomisi geliştirmeyi planlıyor. Projelerden biri nükleer güç santrallerinde, bir diğeri ise rüzgâr çiftliklerinde elektroliz yoluyla hidrojen üretmek üzerine. Yeni rüzgâr çiftlikleri inşa edip onların enerjisini hidrojen üretiminde kullanmak Avrupa ülkeleriyle işbirliğine yönelik potansiyel bir düzenleme. Rosatom bu projelerdeki rolünü ortak yatırımcı, teknoloji ortağı ve hidrojen tedarikçisi olarak görüyor.

Rusatom Overseas 

Rosatom’un uluslararası pazarlarda nükleer güç santralleri ile nükleer bilimi ve teknolojisi merkezlerine yönelik anahtar teslim çözümlerinin geliştirilmesinden sorumlu. Şirket aynı zamanda hidrojen ekonomisi projelerinin entegrasyonunu yürütüyor.