Şubat ayı başında, Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom’un Genel Müdürü Aleksey Likhachev ve Myanmar Başbakanı ve Askeri Lideri General Min Aung Hlaing, nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla kullanımı alanında iş birliğine ilişkin Hükümetlerarası Anlaşma’ya imza atmak üzere Myanmar’ın en büyük şehri ve eski başkenti Yangon’da bir araya geldi. Hükümetlerarası Anlaşmanın imzalanması, Myanmar’ın ulusal kalkınmasına katkıda bulunacak yeni bir endüstri oluşturulmasında önemli bir adımı teşkil ediyor.
SMR+
Konuya ilişkin olarak Aleksey Likhachev, “Myanmar’da yeni bir endüstrinin kurulması şüphesiz Myanmar’ın enerji sektörüne, endüstrisine ve ekonomisine fayda sağlayacaktır. Nükleer enerji, istikrarlı bir fiyatla sürekli ve güvenilir bir temiz enerji kaynağı sunmaktadır. Nükleer teknolojilerin kullanılmaya başlanması, fen bilimlerinin geliştirilmesi, eğitim ve yüksek nitelikli personel yetiştirilmesine büyük ivme kazandırılacağı anlamına gelmektedir. Myanmar’ın Rus nükleer teknolojisini tercih etmesini takdirle karşılıyoruz” dedi.
Anlaşma çerçevesinde Rusya ve Myanmar, özellikle küçük nükleer güç santrallerinin hayata geçirilmesi konusunda iş birliği yapacak. Myanmar’ın askeri lideri General Min Aung Hlaing konuya ilişkin olarak şunları belirtti: “Bu anlaşma küçük nükleer güç santrallerinin yanı sıra nükleer teknolojinin çeşitli alanlarda kullanılması konusunda da yapılan bir iş birliğidir ve ülkenin sosyoekonomik kalkınmasını arttıracaktır.”
İş birliğinin tarihçesi
İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 75 yıl öncesine dayanıyor. İki ülke arasındaki ortak projelere yönelik konuşan Rusya’nın Myanmar Büyükelçisi Nikolai Listopadov şunları söyledi: “Geride bıraktığımız 75 yıl boyunca ilişkilerimiz daima dostane ve güvene dayalı olmuştur. İkili iş birliğimizi ve dostluğumuzu simgeleyen teknoloji üniversitesi, Yangon’da bulunan bir otel, Taunggyi’deki bir hastane ve Chemoltau’daki bir baraj, 1960’lı yılların başında veya ikinci yarısında yapıldı.”
Nükleer enerji, iki ülke arasındaki yeni bir iş birliği alanı anlamına geliyor. Myanmar, 2010’larda nükleer teknolojiye ilgi duymaya başladı. Haziran 2015’te, iki ülkenin temsilcileri, nükleer enerjinin barışçıl kullanımına yönelik iş birliği niyetiyle Saint Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu’nda bir mutabakat zaptı imzaladı. Söz konusu mutabakat zaptında belirtilen temel iş birliği alanları nükleer tıp, temel bilimler ve radyo-ekoloji alanlarından oluşuyor.
Ekim 2016 tarihinde, mutabakat zaptı kapsamında kurulan bir çalışma grubu, nükleer araştırma projeleri ve mesleki eğitim konularını ele almak üzere ilk toplantısını yaptı. Bu süreçte devam eden çalışmalar 2022’de yeni bir seviyeye ulaştı.
Temmuz 2022’de Aleksey Likhachev ve Myanmar Bilim ve Teknoloji Bakanı Myo Thein Kyaw, Myanmar Başbakanı Min Aung Hlaing’in nezdinde Rosatom ile Myanmar Bilim ve Teknoloji Bakanlığı arasında iki mutabakat zaptı imzalamak için Moskova’da bir araya geldi. Söz konusu mutabakat zaptları, nükleer enerji endüstrisi için mesleki eğitim ve personel eğitiminde ve Myanmar’da nükleer enerji konusunda halkın bilinçlendirilmesi konularında iş birliği yapılmasını sağlıyor.
Eylül ayında Rosatom, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı ve Myanmar Elektrifikasyon Bakanlığı, 2022-2023 Doğu Ekonomik Forumu’nda nükleer enerjinin barışçıl kullanımına ilişkin bir iş birliği anlaşmasına imza attı. Söz konusu anlaşma kapsamında, personel eğitimi ve halkın bilinçlendirilmesinin yanı sıra ikili düzenleyici çerçevenin genişletilmesi ve bir SMR’nin inşa edilme olasılığı konuları düzenleniyor.
Kasım ayında, Myanmar bakanlıklarının temsilcilerinden oluşan bir heyet, Rusya’nın Ulusal Nükleer Araştırma Üniversitesi’nin (MEPhI) ve Moskova Enerji Mühendisliği Enstitüsü’nün (MPEI) kapasitelerine yönelik bilgi aldı ve Rosatom Teknik Akademisini ziyaret etti.
Myanmar temsilcileri, geçtiğimiz yıl Rusya’nın Soçi kentinde düzenlenen Uluslararası ATOMEXPO-2022 Forumu öncesinde, Rosatom’un Obninsk’te bulunan tesislerini ve Sosnovy Bor’daki Leningrad nükleer santralini ziyaret etti. Myanmar heyeti burada VVER-1200 reaktör ünitesi için analitik bir simülatör, nükleer santral binaları ve yapıları ile diğer nükleer tesislere yönelik 3D görselleştirme ve prototipleme yazılım paketine yönelik bilgi aldı.
ATOMEXPO Forumu’nun başladığı 22 Kasım’da, Rusatom Enerji Projeleri ve Myanmar Elektrik ve Enerji Bakanlığı Elektrik Enerjisi Planlama Dairesi, Myanmar’da küçük bir modüler reaktörün inşası için ön fizibilite çalışması yapmak üzere bir mutabakat zaptı imzaladı.
Bir ICAT daha açıldı
6 Şubat 2023’te Myanmar’ın eski başkenti Yangon’da bir Nükleer Teknoloji Bilgi Merkezi (ICAT) açıldı. Açılış törenine Myanmar Başbakanı Min Aung Hlaing ve Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom’un Genel Müdürü Aleksey Likhachev’in yanı sıra Myanmarlı öğrenciler katıldı. Aynı gün, Rusya ve Myanmar, nükleer enerjinin barışçıl kullanımına ilişkin hükümetler arası bir iş birliği anlaşması imzaladı.
Açılışı yapılan bilgi merkeziyle, Myanmar halkının eğitilmesi ve nükleer teknoloji, radyasyon güvenliği ve yenilikçilik konularında bilinç kazandırılması amaçlanıyor. ICAT bilgi merkezinin, gençlerin bilimsel araştırmalara yönelik ilgisini arttırılmasında ve ülkenin nükleer endüstriyi geliştirmek için ihtiyaç duyduğu personel eğitiminin önemli ölçüde iyileştirilmesinde etkin rol oynaması bekleniyor.
Yangon Nükleer Teknoloji Bilgi Merkezi, Rosatom’un ICAT ağındaki en yeni ve en gelişmiş bilgi merkezi olma ve 6’sı yurtdışında olmak üzere Rosatom’un açtığı 25’inci merkez olma özelliği taşıyor. İnteraktif sergide benzersiz deneyimler sunuluyor. “Geleceğin şehrini” inşa etme fırsatını bulan ziyaretçiler, RITM-200 reaktörünün nasıl çalıştığını izleme, kendi radyoaktivite değerlerini ölçme ve radyofarmasötikler hakkında bilgi alma fırsatını da yakaladılar. ICAT merkezinde ayrıca gelişmiş bir video odası bulunuyor. Öğrenciler eğitici filmler izleyerek atomun nasıl yapılandırıldığı, nükleer enerjinin nereden geldiği ve nasıl açığa çıktığı, nükleer santralin nasıl çalıştığı ve nükleer teknolojilerin başka hangi alanlarda kullanıldığı konularında bilgi alma fırsatı buluyor.
Bu yıl boyunca ICAT, Myanmar medyası ve uzman toplulukları için seminerlere, Bilim ve Atom Festivali’ne ve MEPhI’den Rus uzmanların Myanmar üniversite öğrencileri için vereceği derslere ev sahipliği yapacak.
