Reaktör yakıt ikmali rutin bir işlem gibi görünse de dünyanın ilk yüzer nükleer santraline yakıt ikmali söz konusu olduğunda, haberler küresel nükleer camia ya da daha geniş anlamda enerji camiası için ilginç bir hal alıyor.
Yakıt sevkiyatı
Yüzer nükleer güç santrali, tamamı Rusya’nın Kutup bölgelerinde yer alan Çukotka Özerk Bölgesi’ndeki Pevek kentinde demir atmış bulunuyor. Yeni yakıt demetleri Pevek’e Kuzey Deniz Rotası üzerinden getirildi. RosEnergoAtom’da Seri Olmayan Reaktör İşletme Departmanı’nın baş uzmanı olarak görev yapan Anton Markov konuyla ilgili olarak, “Her Rus nükleer buzkıranı ve yüzer güç santrali için yakıt, Rosatom’un yan kuruluşu olan Elemash’ta üretiliyor. Gerekli fabrika testlerinden geçtikten sonra, ilk reaktöre ait yakıt demeti Elemash’tan Rus nükleer filosunun üssü olan Murmansk’a trenle sevk edildi. Murmansk’ta taze nükleer yakıt ve büyük boyutlu ekipmanlar Çukotka’ya gönderilmek üzere bir motorlu gemiye yüklendi” dedi.
Reaktör çekirdeğinin özellikleri
Yüzer güç ünitesi, nominal çalışma modunda 70 MW’a kadar elektrik ve 50 Gcal/saat ısı üretebilen iki KLT-40S nükleer reaktörle donatılmış durumda. Bu, 100 bin nüfuslu bir şehrin ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli.
Yüzer güç santralindeki KLT-40S reaktörleri, eskiden olduğu gibi kanal tipinde değil, kartuş tipinde özel bir reaktör çekirdeğine sahip. Kartuş tipi çekirdeğin yakıt ikmal aralığı 3-3,5 yıla çıkıyor ve elektrik üretim maliyetinde yakıtın payı 1,5 kat azalıyor.
Yüzer güç santraline yakıt ikmalinin de kendine has özellikleri bulunuyor. Büyük nükleer reaktörlerde olduğu gibi, yılda bir veya bir buçuk yılda bir yakıt demetlerinden bazıları değil, tüm reaktör çekirdeği değiştiriliyor. Bu yakıt ikmali, yüzer güç santralinin devreye alınmasından bu yana, kapsam ve süre açısından en büyük bakım işlemi olma niteliğini taşıyor. Süreç, yüzer güç santrali personeli, Rosatom’un özel bakım sağlayıcısı AtomEnergoRemont, Rosatom’un enerji mühendisliği bölümünün bir parçası olan reaktör tasarımcısı OKBM Afrikantov ve diğer şirketler tarafından yürütülüyor.
Yakıt ikmali işlemi
Yüzer güç santrali reaktörlerine birbiri ardına yakıt ikmali yapılır. Reaktörlerden birine yakıt ikmali yapılırken diğeri elektrik üretmeye devam eder, böylece tüketiciler elektrik kesintisi yaşamaz.
Yakıt ikmali işlemi, temmuz ayı sonlarında başladı. Kullanılmış yakıt demetleri çıkarıldı ve depoya yerleştirildi. Hem taze hem de kullanılmış yakıt yüzer güç santralinde özel olarak hazırlanmış izole odalarda depolanıyor.
Halihazırda buhar jeneratörlerinin iç parçaları değiştiriliyor. Değiştirme işlemi tamamlandığında taze yakıt ikmali başlayacak. Çekirdek yakıtla yüklendikten sonra reaktör monte edilecek. Bu işlemi, taze çekirdek ile ilk kritiklik ve ilk güç verme işlemi izleyecek.
İşlemin güvenliği, yüzer güç santrali üzerine kurulu reaktör kontrolü ve Pevek’te bulunan otomatik radyasyon izleme sistemlerinin sensörleri ile sağlanıyor. Sensör değerleri normalden sapma göstermiyor.
İlk reaktördeki bakım işlemi yıl sonuna kadar tamamlanacak. Elemash’ın merkezi Elektrostal’dan Pevek’e nükleer yakıt sevkiyatı, ikinci reaktörün yakıt ikmali ve buhar jeneratörünün iç parçalarının değiştirilmesi olmak üzere aynı işlemlerin 2024 yılında da yapılması planlanıyor.
Pevek’teki yüzer güç santrali
Okuyucularımız yüzer nükleer santralin 9 Eylül 2019 tarihinde Pevek’e teslim edildiğini hatırlayacaktır. Yüzer nükleer güç santrali, Aralık 2019’da Çukotka Özerk Bölgesi’nin Chaunsky-Bilibino Sanayi Bölgesi’nin ücra elektrik şebekesine ilk elektriği vererek Rusya’nın en kuzeyinde yer alan güç santrali oldu. Bu unvan daha önce Bilibino Nükleer Enerji Santrali’ne aitti. Mayıs 2020’de yüzer güç santrali ticari işletime alındı.
Eylül 2023’te Pevek ve Bilibino’yu birbirine bağlamak için 490 km uzunluğunda 110 kV’luk bir elektrik hattı devreye alındı. Hat, yüzer güç santralinden elektrik ileterek Bilibino tüketicileri ve yerel maden sahaları (Baimsky GOK bunların en büyüğü olma özelliği taşıyor) için güç kaynağının güvenilirliğini artırdı.
