Rosatom, uluslararası ortaklıklar, Kuzey Kutbu gemi inşası ve Kuzey Avrupa ile Asya arasındaki en kısa nakliye yolu olan Kuzey Deniz Rotası’nın (NSR) altyapısını geliştiriyor. Bunlar, Kuzey Kutbu’nun genişletilmesine yönelik daha kapsamlı bir ulusal stratejinin parçalarını oluşturuyor.
Kuzey Deniz Rotası’nda yük taşımacılığının teşvik edilmesi
Temmuz ayı başında Rosatom ve Çin’in konteyner hizmet operatörü NewNew Shipping Line, yeni bir multimodal rota olan Express NSR 1’i başlattı. Bir konteyner treni Moskova yakınlarındaki Bely Rast lojistik merkezinden ayrıldı ve Arkhangelsk limanına doğru yola çıktı. Bir sonraki adımda konteyner gemisi yüklenecek ve yükler NSR üzerinden Çin’in Şanghay ve Ningbo limanlarına taşınacak. Ağustos ayı ortasında, Arctic Express No. 1 rotasında Çin’den gelen ilk gemi, Arkhangelsk Ticari Limanı’nda büyük bir törenle karşılandı. Ardından yük gemisi Moskova ve St. Petersburg’a gitti.
Yıl sonuna kadar toplam 12 sefer yapılması planlanıyor. Rotanın uzunluğu demiryoluyla yaklaşık 1200 kilometre, denizyoluyla ise 6600 bin deniz mili. NewNew Shipping Line’dan Ke Jin açılış töreninde yaptığı konuşmada, “Arktik Ekspres’in sefere başlaması Kuzey Deniz Rotası projesi için tarihi bir olaydır. Bu rota iki ülke arasındaki lojistiğin gelişimine yeni bir ivme kazandıracak ve ticari iş birliğini teşvik edecektir” dedi.
Rotanın hizmete girmesi, Rosatom ve NewNew Shipping Line arasında bu yıl haziran ayında Saint Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu’nda imzalanan anlaşmanın hayata geçirilmesine yönelik ilk adımı teşkil ediyor. NewNew Shipping Line Yönetim Kurulu Başkanı Fan Yuxin, forumda yaptığı konuşmada, “Rosatom ile iş birliğimizde maksimum destek alıyoruz. Daha da önemlisi, NSR’nin herhangi bir yük taşımacılığı şirketinin başlıca hedefi olan teslimat süresini azaltabileceği fikrini benimsiyoruz” ifadelerini kullandı.
Diğer yük gemileri de yollarına devam ediyor. Temmuz ayı başında nükleer enerjiyle çalışan buzkıran Vaygach, Zhelaniya Burnu yakınlarında doğuya doğru eşlik etmek üzere üç gemiye katıldı. Gemiler uzak bölgelerde yaşayan Rus topluluklarına petrol ürünleri ve diğer kargoları taşıyor.
Temmuz ayının sonlarında yılın devlet destekli ilk kıyı seferine çıkan ve Arkhangelsk- Nakhodka- Murmansk rotasını izleyen Lady D gemisi ise Korsakov, Pevek, Magadan ve Petropavlovsk-Kamchatsky’ye uğrayacak. Lady D, Rusya’nın Uzak Doğu Bölgesi’nden Murmansk’a balık ürünleri taşıyacak. Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da toplam üç sefer düzenlenecek. Rusya’nın kuzeybatısı ile Uzak Doğu Bölgesi arasında faaliyet gösteren, belirli sevkiyat tarihlerine sahip kıyı hattı nakliyeciler tarafından rağbet görüyor ve bu hat, St. Petersburg’dan Vladivostok’a kadar NSR güzergâhındaki limanlara yük teslim etmeyi mümkün kılıyor. Sefer coğrafyası genişliyor; sadece bu yıl liman sayısı 11’den 14’e çıktı.
Böylece Rosatom, Kuzey Deniz Rotası’nda çok önemli bir görevi; güvenli kargo taşımacılığı görevini yerine getirerek faaliyetlerini genişletiyor. Taşınanlar, Kuzey Kutbu’ndaki inşaat projeleri için kargolar, uzak bölgelerde yaşayan topluluklar için temel ihtiyaçlar ve en önemlisi de Rus şirketlerinin ticari faaliyetlerinin bir parçası olarak ihracat, ithalat ve transit yüklerinden oluşuyor.
Rosatom, Kuzey Deniz Rotası altyapısının işletmecisi olarak hizmet ediyor. NSR Direktörlüğü, navigasyon izinlerini veren ve NSR’de seyahat eden gemilere bilgi ve navigasyon desteği sağlayan NSR İdaresini, NSR boyunca gemi konvoylarına eşlik eden nükleer buzkıranların operatörü Atomflot’u ve liman altyapısı ve dip tarama operasyonlarının sağlanmasıyla ilgilenen, böylece navigasyon güvenliğini artıran ve Kuzey Deniz Rotası trafiği için yeni fırsatlar sunan Hidrografik Servisi’ni kapsıyor.
Rosatom ayrıca Kuzey Kutbu’nda hem karada hem de denizde kendi madencilik projelerini ve küçük ölçekli nükleer üretimini geliştiriyor.
Uluslararası bağlamda
Rusya, Kuzey Kutbu’ndaki en büyük yatırımcı olarak öne çıkıyor. Yakov & Partners danışmanlık firması tarafından hazırlanan Rusya Federasyonu Kuzey Kutbu Bölgesi: Riskler ve Kalkınma Beklentileri raporunda belirtildiği üzere, Rusya’nın 2035 Kuzey Kutbu Kalkınma ve Ulusal Güvenlik Stratejisi kapsamında bölgeye 187 milyar ABD doları yatırım yapılması öngörülüyor. Stratejide ortaya koyulan temel amaç ve hedefler, Kuzey Kutbu’nu araştırma, teknoloji ve altyapıların genişletilmesiyle teşvik edilen küresel bir sosyal ve ekonomik kalkınma bölgesi olarak değerlendiriyor. Bu hedeflere Kuzey Deniz Rotası’nın inşa edilmesi, petrol, gaz ve metal yataklarındaki çıkarma faaliyetlerinin yoğunlaştırılması ve LNG tesislerinin inşası ile ulaşılacak.
Raporda, karşılaştırmaya yer verilerek Norveç’in, ulusal stratejisi doğrultusunda Kuzey Kutbu’na 97 milyar ABD doları, İsveç 96 milyar ABD doları, Kanada 73 milyar ABD doları ve Amerika Birleşik Devletleri 33 milyar ABD doları yatırım yapmayı planladığı belirtiliyor. Rapor, Finlandiya, Danimarka ve İzlanda’nın toplam yatırımlarının 35 milyar ABD doları olduğuna da işaret ediyor.
Bununla beraber Çin, Kuzey Kutbu’ndaki ayak izini genişletmekle de ilgileniyor. Raporda, “Yatırım ve ticari faaliyetleri, araştırma ve insani yardım projelerini, yerel topluluklara katkıları ve Kuzey Kutbu yönetişim girişimlerini bir araya getiren Çin, Kuzey Kutbu devletleriyle karşı karşıya gelmeden bölgedeki jeopolitik konumunu sistematik olarak güçlendiriyor” ifadelerine yer veriliyor.
Bölgenin ekonomik açıdan önemi
Rusya’nın Kuzey Kutbu bölgesindeki yaşam, büyük ölçüde demir cevheri, nikel, elmas, kömür, bakır, altın ve diğerler maddeler de dahil olmak üzere hidrokarbon ve maden yataklarının geliştirilmesine bağlı. 2022 yılında Rus hükümeti NSR için 2035 yılına kadar yaklaşık 1,8 trilyon ruble (19,5 milyon ABD doları) finansman sağlanmasına yönelik bir kalkınma planını onayladı. Hükümet portalında yer alan bir yoruma göre, Uzak Kuzey Bölgesi sakinleri için kargoların güvenilir ve emniyetli bir şekilde taşınmasının sağlanması ve Rusya’nın Kuzey Kutbu bölgesinde yatırım projelerinin uygulanması amacıyla koşulların yaratılması ana hedefleri oluşturuyor.
Maden çıkarma ve işleme tesislerinin kurulması ve ürünlerinin ihraç edilebilmesi, gelişmiş bir ulaşım sisteminin varlığına bağlı. Bu nedenle, Kuzey Denizi Rotasında seyrüseferin iyileştirilmesi için gösterilen çabalar ve dost ülkelerle kurulan ortaklıklar, Rusya Federasyonu’nun ekonomik, teknolojik ve siyasi egemenliğinin yanı sıra, kargoların daha kısa sürede ve güvenlik riski olmadan teslim edilmesine yönelik rotaların oluşturulması ve iyileştirilmesi yoluyla uluslararası ticaretin geliştirilmesi açısından stratejik önem taşıyor. Kuzey Deniz Rotası’ndaki kargo trafiğinin 2035 yılına kadar 220 milyon tona ulaşması bekleniyor.
Gemi inşaatı gündemde
Arktik sınıfı gemilerin inşası Kuzey Kutbu’nun kalkınması için kilit öneme sahip. Bu konu Doğu Ekonomik Forumu, Saint Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu, Neva Forumu ve başka forumlar da dahil olmak üzere tüm büyük ekonomik konferanslarda defalarca gündeme getirildi.
Kuzey Denizi Rotasında güvenli seyrüseferi sağlamak üzere römorkörler ve çok amaçlı gemiler de dahil 15 kurtarma gemisinin inşası devam ediyor. Önümüzdeki altı yıl içinde aynı amaca yönelik 30 geminin daha inşasına yönelik sözleşmelerin imzalanması bekleniyor.
Rusya’nın Uzak Doğusundaki Zvezda Tersanesi şimdiden beş Aframax petrol tankerini müşterilerine teslim etti ve farklı kapasitelerde 26 tanker daha inşa etmek üzere sözleşmeler imzaladı. Şirket ayrıca 2037 yılına kadar çeşitli amaçlarla (konteyner taşıyan gemiler, kuru dökme yük gemileri, tankerler vb.) 92 adet buz sınıfı gemi inşa etmeyi planlıyor.
Hükümetin yıl sonuna kadar yeni bir tersane inşa etme kararı alması bekleniyor (yer olarak Rusya’nın Kuzey Batısı ve Uzak Doğusu seçenekler arasında bulunuyor). Rosatom’un da önemli bir rol oynadığı başlıca gemi sistemlerinin üretimine yönelik çalışmalar ise devam ediyor.
Uluslararası piyasa oyuncuları ile yeni ortaklıklar kuruluyor. Örneğin, Rosatom ve NewNew Shipping Line arasındaki anlaşma, yüksek kaliteli konteyner gemileri inşa etmek ve bir konteyner hattını yönetmek için ortak girişim kurulmasını da öngörüyor.
Yüksek buz sınıfı gemiler hem Rusya’nın hem de Kuzey Kutbu’nda faaliyet gösteren veya göstermeyi planlayan diğer tüm ülkeler için Kuzey Kutbu’nun kalkınmasında olmazsa olmaz unsurlardan birini teşkil ediyor. Güçlü buzkıranlar, Kuzey Buz Denizi’nde güvenli ve emniyetli seyrüsefer için vazgeçilmez bir rol oynuyor.
Filosunda nükleer enerjiyle çalışan buzkıranlar bulunan Rusya, diğer ülkelerin aksine büyük bir avantaja sahip. Proje 22220 serisinin, Arktika, Sibir ve Ural olmak üzere en gelişmiş üç nükleer buzkıranı da dahil olmak üzere yedi buzkıranı bulunuyor. Yakutia, Çukotka ve Leningrad buzkıranlarının inşası devam ediyor, Yakutia ve Çukotka’nın inşası son aşamaya geldi. Yakutia buzkıranının iki reaktörü için nükleer yakıt üretildi, bu reaktörlerin 2024 yılı sonuna kadar hizmete alınması bekleniyor. Aynı seriden bir diğer buzkıran olan Stalingrad’ın ise 2025 yılında suya indirilmesi planlanıyor.
Ayrıca, dört metrenin üzerinde benzersiz bir buz kırma kapasitesine sahip Project 10510 (Lider) serisi bir buzkıran olan Rossiya’nın inşası da devam ediyor. Bu, Kuzey Deniz Rotası’nda yıl boyunca seyrüsefer sağlamak için yeterli bir kapasite. Rossiya’nın 2030 yılı sonuna kadar faaliyete geçmesi öngörülüyor.
Genel olarak, NSR seyrüseferiyle ilgili olanların ortak çabaları, Kuzey Kutbu’ndaki Rus madencilik projelerinin ilerlemesini garanti edecek, Kuzey Kutbu topluluklarında yaşamı iyileştirecek, Rus şirketlerine ve projelerine Rus yapımı gemiler sağlayacak ve Kuzey Deniz Rotası’nı talep gören bir yük hattı ve uluslararası ticaret için cazip bir tercih haline getirecek.
Kuzey Kutbu’na yönelik özenli yaklaşım
Rosatom’un en önemli görevlerden birini, Kuzey Kutbu bölgesinin eşsiz ekosistemini korumak oluşturuyor. Rosatom, Moskova Devlet Üniversitesi Deniz Araştırma Merkezi ile 2021’den bu yana NSR su alanının çevresel izlemesini yapıyor. Amaç, güzergahın çevresel güvenliğini izlemek ve olumsuz çevresel etkileri önlemek. Saha araştırması NSR’nin ana liman sularında yürütülüyor.
Genel olarak Kuzey Deniz Rotası, kargo taşımacılığının ve küresel lojistik zincirinin istikrarını sağlayan popüler ve aynı zamanda gözde bir uluslararası rotaya dönüştürülüyor. Bu rota boyunca dünyanın dört bir yanından şirketler yüklerini hızlı, rahat ve güvenli bir şekilde nakledebilecek.
