Rus nükleer filo operatörü Atomflot, bu yıl amiral gemisi çok amaçlı nükleer enerjili buzkıran gemisi Arktika’nın bayrağını çekmesinin beşinci yıl dönümünü kutluyor. Bu gemi, nükleer buzkıran filosu, küçük ölçekli nükleer santraller ve Kuzey Denizi Rotası için yeni bir dönemin başlangıcını simgeliyordu.
Rusya’nın mevcut filosunu tamamlamak için daha fazla nükleer buzkırana ihtiyaç duyduğu gerçeği ilk olarak 2000’li yılların başlarında anlaşıldı. Büyük Arktik yataklarını işletmek ve ürünlerini ihraç eden ticari gemilere eşlik etmek için daha güçlü ve daha gelişmiş nükleer gemilere ihtiyaç duyuluyordu.
Arktika’nın teknik tasarımı 2009 yılında Aisberg Merkezi Tasarım Bürosu tarafından gerçekleştirildi. Önceki tasarımlardan temel farkı, 175 MW termal kapasiteli en yeni RITM-200 reaktör ünitesinin kullanılmasıydı. OKBM Afrikantov’daki bilim insanları ve mühendisler, bu reaktör ünitesini özellikle bu buzkıran için geliştirdi. Bu reaktör ünitesinin temel özelliği, entegre yapısıdır: buhar jeneratörleri reaktörle aynı kapta yer alıyor. Bu çözüm sayesinde RITM-200, önceki modellerine göre neredeyse iki kat daha hafif ve kompakt olup, buzkıranı daha manevra kabiliyetine sahip hale getiriyor ve gemide daha az yer kaplıyor. Sonuç olarak, işletilmesi daha uygun maliyetli.
Arktika’nın ikinci özelliği çift su çekimi kabiliyetine sahip olması: Buzkıran, su çekimini değiştirebilir ve yalnızca Arktik denizlerinde değil, Yenisey ve Ob gibi nehirlerin ağızlarında da çalışabilir. Üçüncü özelliği ise önceki modellere kıyasla daha yüksek otomasyon seviyesi. Bu, personel ihtiyacını azalttı ve reaktör ünitesinin kontrolünü basitleştirdi. Arktika’da nöbet hizmeti artık yalnızca sefer köprüsü ve merkezi kontrol noktasında sürdürülmekte olup, yerel kontrol noktalarında nöbet istasyonu bulunmuyor. Dört katlı devasa bir alan olan makine dairesindeki motorlar ve diğer mekanizmalar, cihazlar ve düzenli devriyeler aracılığıyla izleniyor.
173,3 m uzunluğa ve 10,5 m / 9,03 m drafta sahip olan Arktika buzkıranı, 3 metre kalınlığa kadar buzları kırabilme kapasitesine sahip ve her 7 yılda bir yakıt ikmali gerektiriyor. Tasarım hizmet ömrü 40 yıl olan geminin mürettebatı 54 kişiden oluşuyor.
Arktika’nın kamaraları -denizcilerin aylarca sürebilecek yolculuklar sırasında nöbetler arasında dinlendikleri yuvaları- rahat ve konforlu otel odalarını andırıyor. Kamaralar duşlu özel banyo, masalı çalışma alanı, televizyon, küçük buzdolabı, uyku alanı, dinlenme koltuğu ve kişisel eşyalar için saklama alanı gibi tüm ihtiyaçlara sahip. Buzkıran gemisinde popüler bir nokta, mürettebatın kapalı alanda futbol, basketbol, voleybol oynayabilecekleri ve hatta masa tenisi turnuvaları düzenleyebilecekleri büyük bir spor salonu. Ayrıca kuvvet antrenmanı meraklıları için ayrı bir ağırlık odası da bulunuyor. Buzkıran gemisinde sauna, yüzme havuzu ve bronzlaşma kabini bulunuyor.
Arktika buzkıranının inşasına 2012 yılında karar verildi. Kasım 2013’te kızağa konuldu ve 16 Haziran 2016’da denize indirildi. Nükleer enerjiyle çalışan gemi, adını 17 Ağustos 1977’de Kuzey Kutbu’na ulaşan ilk yüzey gemisi olan efsanevi Arktika buzkıranından almıştır.
Yeni Arktika’nın devlet bayrağının törenle göndere çekilmesi 21 Ekim 2020’de Murmansk’ta gerçekleşti. Rusya Başbakanı Mihail Mişustin, o dönemde, “Nükleer buzkıran filosu Rusya için açık bir rekabet avantajı sağlıyor. Ve elbette, bu filonun büyümesi geleceğe güçlü bir yatırım anlamına geliyor. Her şeyden önce filo hem Rusya’nın hem de bölgenin ekonomik kalkınması için bir itici güç” demişti.
Buzkıran, 14 Kasım’da ilk çalışma seferine çıktı ve o zamandan beri beş yıldır buzla kaplı Kuzey Denizi Rotası’nda gemi konvoylarına refakat ederek Arktika projelerine destek veriyor. Arktika, inşasından bu yana buz üzerinde 126.166 mil yol kat etti ve Ekim 2025 itibarıyla 677 gemiye refakat etti.
Arktika, Proje 22220 buzkıranlarının seri inşasına başladı. Aynı tasarıma sahip buzkıranlar -Sibir, Ural ve Yakutia- halihazırda Kuzey Denizi Rotası’nda faaliyet gösteriyor. İlk ikisi 2022 yılında, üçüncüsü ise 2024 yılında hizmete girdi. Bir diğeri olan Çukotka ise tamamlanmak üzere. Aynı Proje 22220 tasarımına sahip iki buzkıran daha yakında hizmete girecek: Leningrad şu anda inşa aşamasında ve Stalingrad’ın omurgasını döşeme hazırlıkları devam ediyor.
Daha da önemlisi, RITM-200 reaktörleri artık seri üretiliyor. Rosatom, müşterilerine hem kara hem de açık deniz versiyonlarında, aynı reaktörlerin modifikasyonlarını içeren küçük ölçekli nükleer güç santralleri sunuyor. Rus mühendisler, mevcut tüm deniz reaktörlerini büyük farkla geride bırakan, 315 MW termal kapasiteli daha güçlü bir reaktör olan RITM-400’ü geliştirdi. Bu reaktörlerden ikisi, yeni Proje 10510 buzkıranı Rossiya’ya güç verecek. Güçleri nedeniyle, bu reaktörlerin Rus destansı şiirinin ana karakterlerinden Ilya Muromets ve Dobrynya Nikitich’e ithafen kendi isimleri bile olacak. İlk RITM-400 bu yılın mayıs ayında, ikincisi ise eylül ayında üretildi.
