Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS), Türkiye tarihinde tek kalemde yapılan en büyük yatırım olma özelliği taşıyor. Nükleer santral tamamlandığında ülkenin elektrik ihtiyacının %10’unu karşılayacak. Akkuyu NGS’nin 4’üncü güç ünitesinin inşaatına başlanmasına yönelik yapılan açıklamalardan bazıları bu şekilde. Söz konusu güç ünitesi için Rusya’da bir reaktör basınç kabı tabanı üretildi.
Akkuyu nükleer santralinin inşaatı tüm hızıyla devam ederken, dört güç ünitesinin tamamı eş zamanlı olarak inşa ediliyor. Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Cumhuriyet tarihimizin en büyük projesi ve en büyük yatırımı” dedi. Dönmez, ayrıca, nükleer santralin dört güç ünitesinin tamamı devreye alındığında, Türkiye’nin elektrik ihtiyacının %10’unun karşılanacağını ifade etti. Dönmez, Akkuyu NGS’nin sadece üreteceği elektrikle değil aynı zamanda yeşil enerji hedefine yapacağı katkıyla da önemli bir rol üstleneceğini belirtti. Dönmez ayrıca şunları söyledi: “Akkuyu yılda 35 milyon ton, işletmede kalacağı 60 yıl zarfında ise toplam 2,1 milyar ton karbon emisyonunun engelleyecek. Akkuyu’da da en yüksek güvenlik standartlarına sahip en son teknoloji ürünü üçüncü nesil VVER-1200 tipi reaktörler kullanılacak. Böylece enerji arz güvenliğimizi çevreci, rekabetçi ve güvenilir bir enerji kaynağıyla desteklemiş olacağız.”
Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev, Türkiye’de Akkuyu NGS’nin 4’üncü güç ünitesinin temel atma töreninde yaptığı konuşmada, Akkuyu’ya nükleer yakıtın 2023 yılının mayıs ayında teslim edileceğini söyledi. Aleksey Likhachev, konuya ilişkin, “Güvenlik sistemlerinin kurulumu, tamamen takvime uygun şekilde devam ediyor. İlk aşamanın Kasım 2022’de tamamlanması bekleniyor. Bu aşamanın tamamlanması, 1’inci güç ünitesinin bir sonraki büyük adım olan ve Mayıs 2023’te yapılması planlanan nükleer yakıt teslimatı için hazır olduğu anlamına gelecek” dedi.
Bu arada, Rosatom’un mühendislik birimi Atomenergomash’ın bünyesinde yer alan AEM-Technology A.Ş.’nin Volgodonsk’taki şubesi Atommash, dördüncü güç ünitesi için reaktör basınç kabının tabanını üretti. Reaktör basınç kabı tabanı iki aşamalı olarak gerçekleştirildi. Öncelikle boru şeklindeki dövme demir Atommash’ın ısı ve presleme alanında açıldı. İkinci aşamada tabana şekil verildi. 64 ton ağırlığında ve 300 milimetre kalınlığındaki yuvarlak ham parça, üç aşamalı olarak 6 saat boyunca 1020 derece ısıya tabi tutuldu. Ardından levha bir vinç yardımıyla pres makinesine gönderildi. Reaktör basınç kabının tabanı, gücü 10 bin ton olan pres makinesinde yapılan işlemle oluşturuldu.
Rusya ve Türkiye, iş birliği alanlarının tamamında yakın temas halinde. Ağustos ayının başında, Türkiye Enerji ve Milli Kaynaklar Bakanlığı, Türkiye Nükleer Düzenleme Kurumu, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı temsilcileri Rosatom Teknik Akademisi’ni ziyaret etti. Ziyaret sırasında heyet, nükleer tesislerin fiziksel güvenliğine yönelik Rus personelin eğitim yöntemleri hakkında bilgi aldı. Misafirler, Küresel Nükleer Emniyet ve Güvenlik Enstitüsü’ndeki konferans salonlarını, laboratuvarları, fiziksel güvenlik koruması için test alanlarını ve güvenlik ve müdahale ekipleri için eğitim alanını incelediler. Misafirler ayrıca nükleer tesis simülatörü ile birlikte personel ve araç kontrol noktalarını da ziyaret ettiler.
Rosatom Teknik Akademisi Birinci Rektör Yardımcısı Vladimir Aspidov, şunları söyledi: “Rosatom Teknik Akademisi, 2019 yılından beri Akkuyu NGS için personel yetiştiriyor. Geçtiğimiz Mayıs ayında, referans santral ile inşaatı devam eden santral arasındaki farklara yönelik Türkiye’deki santral sahasında eğitim kursu başlatıldı. Akkuyu çalışanları da tam ölçekli bir kontrol odası simülatörü eğitimi almaya başladı. Tamamlanan tüm eğitim kurslarıyla, nükleer santral başarıyla çalışır hale gelene kadar personel usulüne uygun olarak lisanslanmış olacaktır.”
T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Enerji Proje Geliştirme Daire Başkanı Tuğrul Çağrı Cinkara ise şu ifadeleri kullandı: “Akkuyu, 12 yıldır birlikte çalıştığımız bir proje. Şu ana kadar 300’ün üzerinde Türk öğrenci Rusya’da eğitimlerini tamamlayarak nükleer santralde iş imkânı buldu. Nükleer santrallere yönelik personel yetiştirilmesi konusundaki çabalarınızın ne kadar önemli olduğunun farkındayız ve nükleer endüstrimizin Rosatom ile iş birliği çerçevesinde çok daha hızlı büyüyeceğine inanıyoruz.”
Türkiye’nin ilk nükleer santrali olma özelliği taşıyan Akkuyu’nun inşaatı, dört reaktör sahasının tamamında tam ölçekli çalışmalar yürütülmesiyle yeni bir aşamaya geçmişti. 1’inci ünitede işçiler, türbin adası için ekipman kurulumu ve fonksiyonel testler ve devreye alma hazırlıkları için çabalarını yoğunlaştırıyorlar. 2, 3 ve 4’üncü ünitelere yapılacak inşaat işleri, yüksek kalite ve planlanan takvime uygunluğun sağlanması açısından nükleer santral inşa alanında özel yetkinlikler gerektirecek.
Buradan hareketle, proje yönetimi, inşaat işlerinde katılımcıların yeniden düzenlenmesi kararı aldı. TITAN2 IC İÇTAŞ İNŞAAT ANONİM ŞİRKETİ (T2IC) ile yapılan sözleşmenin feshedilmesinin ardından, Akkuyu NGS’nin nükleer güç ünitelerinin inşası için yeni ana yüklenici şirketi olan TSM ENERJİ İNŞAAT SANAYİ LİMİTED ŞİRKETİ (TSM) ile alt yükleniciler arasında sözleşmelerin yeniden imzalanması sürecinde aktif olarak yer alıyor. 5 Ağustos 2022 tarihi itibariyle, inşaat ve montaj işlerini yürüten şirketlerin çoğu iş kapsamlarıyla alakalı TSM ile sözleşmelerini imzaladı. Yapılan sözleşmeye göre, mevcut alt yükleniciler kapsamındaki yarım kalan tüm işler, Ekim 2019’dan bu yana inşaat projesinde yer alan ve yüksek teknoloji gerektiren işleri teslim etme konusunda yeterince deneyimli olan TSM’ye devredilecek. TSM ve projeye dahil olan taşeronlar, eski ortak girişim yüklenicisi TITAN2 IC İÇTAŞ İNŞAAT ANONİM ŞİRKETİ ile aralarında var olan şartlara benzer sözleşmeler yapacak. Bu, tüm taşeronların çalışanlarına aynı çalışma koşullarını ve ücret ve maaşların zamanında ödenmesini garanti ederek sürekliliği, işlerin kalitesini, proje zaman çizelgesine uyumu ve işçi haklarının korunmasını sağlayacak.
AKKUYU NÜKLEER A.Ş. Genel Müdürü Anastasia Zoteeva, konuya ilişkin olarak şunları belirtti: “Tüm Türk müteahhitlerle görüştük ve hepsi bizimle çalışmayı kabul etti. Türk müteahhitlerimizle uzun zamandır güvene dayalı ilişkiler kuruyoruz, bu yüzden onlara inanıyorum ve her zaman onları destekliyorum.” Şantiye çalışmalarında görev alan işçilerin %80’inin Türk vatandaşı olduğunu hatırlatan Zoteeva, sözlerine şöyle devam etti: “Yerli katkıya yönelik bir yol haritası geliştirdik ve proje boyunca bunu takip etmekten asla geri kalmadık. Yerli katkıda 6,5 milyar ABD doları hedefliyoruz. Şu ana kadar Türk firmalarına 3,2 milyar ABD doları tutarında sipariş verdik. Projede yer alan yerel tedarikçilerin ve şantiyede çalışan Türk vatandaşlarının sayısı artmaya devam ediyor. Yükümlülüklerimizi yerine getirmeye devam ediyoruz ve tüm proje katılımcılarının da aynısını yapmasını bekliyoruz.”
