Eylül ayında, Orta Asya ülkeleri Özbekistan ve Kırgızistan’da, Rosatom’un bu bölgedeki projelerinin temelini oluşturacak birçok önemli etkinlik düzenlendi. Konuyla ilgili güncel gelişmeler şöyle:
Özbekistan
Rosatom’un mühendislik bölümü AtomStroyExport (ASE) ve Özbekistan Nükleer Enerji Geliştirme Ajansı’nın (UzAtom) Nükleer Güç Santrali (NGS) İnşaat Direktörlüğü, Özbekistan’da bir küçük modüler reaktör (SMR) inşa etmek amacıyla saha çalışmalarının başlatılmasına ilişkin protokol imzaladı. ASE Orta Asya NGS İnşaat Projeleri Direktörü Pavel Bezrukov, konuyla ilgili olarak, “Bugün imzalanan protokol, tarafların ön koşul olan yasal ve mali gereklilikleri yerine getirdiklerini belgelemektedir. Rosatom’un mühendislik bölümü şimdi SMR için saha lisansı ve saha inceleme izinlerinin alınması amacıyla gerekli teknik belgeleri hazırlamaktadır” dedi.
SMR projesinin ön hazırlıkları bu yılın yaz aylarında başladı. Ağustos sonunda, sahada çalışan işçilerin konaklaması için dönüşümlü bir kampın inşasına geçildi. Uluslararası inşaat uygulamaları, yeni kurulan bir şehrin her zaman sanayi ve ticaret şirketlerinin ilgisini çektiğini ve bu şirketlere yeni iş fırsatları sunduğunu gösteriyor.
Özbekistan’da inşa edilecek SMR, Rusya’nın en yeni RITM-200N nükleer reaktörü ile donatılacak. Su soğutmalı ve su moderatörlü bu reaktör, kendini kanıtlamış RITM-200 deniz reaktörünün (bu tasarıma sahip reaktörler nükleer buzkıranlarda başarıyla kullanılıyor) karada kullanılmak üzere modifiye edilmiş hali olma özelliği taşıyor. RITM-200N, Rusya’nın karadaki ilk SMR’si olacak Yakutistan’da inşaatı devam eden bir nükleer güç santraline de kurulacak.
Kırgızistan
Rosatom’un elektrik enerjisi bölümünün bünyesindeki Rosatom Service, Rusya ve Kırgızistan hükümetleri tarafından kurulan Rus-Kırgız Kalkınma Fonu ve Kırgızistan’ın önde gelen yakıt, yağ ve diğer petrol ürünleri dağıtıcısı Alfa Oil, 4’üncü Kırgız-Rus Ekonomi Forum’nda Celal-Abad Bölgesi’ndeki Çandalaş Nehri üzerinde 30 MW’lık bir hidroelektrik santrali (HES) inşa etmek üzere yatırım anlaşması imzaladı. Projenin üç yıl içinde tamamlanması bekleniyor.
Rosatom Service Proje Yönetiminden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Vladimir Bredov, “Kırgız Cumhuriyeti Enerji Bakanlığı’nın desteğiyle, yerel topluluklar için sosyal ve ekonomik öneme sahip bir tesisin inşasına devam ediyoruz. Çandalaş HES, yerel halkın refahını ve ulusal sanayinin gelişimini olumlu yönde etkileyecek. Proje, hidroelektrik santralinin en yüksek standartlarda inşa edilmesini sağlamak üzere Rosatom’un ileri teknolojisini kullanacak” diye konuştu.
Rosatom Service, EPC (Mühendislik-Tedarik-Kurulum) yüklenicisi olarak hizmet verecek. Şirket, tüm projeyi yönetecek, mühendislik kısmını yürütecek, ekipman tedarik edecek, inşaat, kurulum ve devreye alma hizmetleri sağlayacak. Yerel yüklenicilerin projeye mümkün olan azami ölçüde dâhil edilmesi planlanıyor. Rus-Kırgız Kalkınma Fonu ve Alfa Oil yatırımcı olarak hareket edecek ve hükümet ilişkilerini yönetecek.
Forum devam ederken, Rosatom’un rüzgâr çiftliği projesinin başlangıcını temsilen Issık Göl Bölgesi’ndeki Kok Moinok-Pervoye kasabası yakınlarına bir kapsül yerleştirildi.
Kırgızistan Bakanlar Kurulu Başkanı ve Cumhurbaşkanlığı İdaresi Başkanı Akılbek Zaparov, konuyla ilgili olarak, “Tüm kuşkulara rağmen bugün BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinden birine ulaşma yolunda adım atmış bulunuyoruz. Kırgız Cumhuriyeti yenilenebilir enerji açısından en büyük potansiyele sahip bölgeler arasında yer alsa da enerji karışımımıza henüz rüzgâr, güneş veya biyogaz eklemiş değiliz. Yılın 300’den fazla günü güneşli geçiyor ve yerel rüzgârların gücü halk efsanelerinde yerini almış durumda” ifadelerini kullandı.
Rosatom Yenilenebilir Enerji CEO’su Grigory Nazarov da, bu konuda, “Kırgızistan yönetimine teşekkür ederim. İş birliğimizin daha da güçleneceğinden eminim” dedi.
Sahada rüzgâr ölçümleri devam ediyor. İnşaat çalışmalarının 2025 yılında başlaması öngörülüyor. Rüzgâr çiftliğinin 2026 yılı sonunda işletime alınması planlanıyor.
Kazakistan da nükleere sahip olacak
Kazakistan, ay başında ülkede nükleer güç santrali inşa edilmesine ilişkin ülke çapında referandum düzenledi. Oy kullananların büyük kısmı (%70’den fazlası) hükümetin planlarını destekledi. Kazakistan yetkilileri, Rosatom dâhil olmak üzere dört reaktör teknolojisi tedarikçisini değerlendiriyor. Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’e göre uluslararası bir konsorsiyum oluşturma seçeneği de göz önünde bulunduruluyor. Kazakistan’ın ilk nükleer güç santralinin 2035 yılına kadar faaliyete geçmesi planlanıyor.
