Rosatom Turkiya, Bangladesh, Hindiston, Xitoy, Misrda atom stansiyalari qurilishini olib bormoqda, Vengriyada birinchi betonni quyishga tayyorlanmoqda. Hozirda butun dunyo bo’ylab Rossiya dizaynidagi atom elektr stantsiyasining qurilish maydonchalarida nimalar sodir bo’layotganligini aytib beramiz.
«Аkkuyu» AES (Turkiya)
«Akkuyu» AESning birinchi blokida yadro orolidagi asosiy qurilish ishlari yakunlandi, faol ishga tushirish ishlari bosqichi boshlandi. Reaktor bo’limida mutaxassislar uskunalarni tekshiradilar, so’ngra sovuq-issiq ishga tushirish bosqichi boshlanadi, bu birinchi sxemani yuvish, quvurlar va uskunalarni gidravlik sinovdan o’tkazish, texnologik tizimlarni sinab ko’rish, reaktorga yadro yoqilg’isi imitatorlarini yuklashni o’z ichiga oladi.
Mashina zalida tom o’rnatilgi, turboagregat yig’ilmoqda. Asosiy sirkulyatsiya nasosi agregatlarining elektr motorlarini yig’ish boshlandi. Ta’sir qilish havzasi gidravlik sinovlardan muvaffaqiyatli o’tdi. Mutaxassislar ortiqcha yuklama mashinasini o’rnatadilar, uning yordamida yoqilg’i tushiriladi va yuklanadi. Yaqin kelajakda reaktor binosini tashqi ta’sirlardan himoya qiladigan himoya qobig’i kuchlanish tizimining arqonlarini tortish bo’yicha operatsiya o’tkaziladi.
2-blokda quruvchilar mashina zalining tom fermalarini o’rnatish ishlarini yakunlamoqdalar. Reaktor korpusi loyiha holatiga o’rnatilgan, reaktor shaxtasi qoplangan. Asosiy uskunalar – bug’ generatorlari, sirkulyatsiya nasoslar, himoya tizimlari, bosim kompensatorini o’rnatishga tayyorgarlik ko’rilmoqda. Shundan so`ng asosiy sirkulyatsiya quvurni payvandlash boshlanadi.
Uchinchi blokda ichki himoya qobig’ining to’rtta qatlami o’rnatildi, reaktor bo’limida ferma-konsol loyiha holatiga o’rnatilgan, reaktor shaxtasi qurilmoqda-tayanch halqa, tayanch va to’xtash fermalari o’rnatildi. Yilning ikkinchi yarmida reaktor korpusini loyiha holatiga o’rnatish rejalashtirilgan. Quruvchilar reaktor binosining kontur devorlari va germozonasini qurmoqdalar, turbina binosida turboagregat o’rnatish ishlariga tushdilar.
4-blokda himoya qobig’ining birinchi qatlami o’rnatildi, eritma tuzog’i o’rnatildi. Turbinali binoda betonlash ishlarinolga yetdi.
Umumiy stansiya binolari va inshootlarini qurish hamda foydalanishga topshirish davom etmoqda: yangi yadro yoqilg’isi ombori allaqachon ishlamoqda, o’quv markazining birinchi bosqichi to’liq masshtabli trenajor bilan ochildi, kimyoviy laboratoriya, gaz va moy laboratoriyasi faoliyat ko’rsatmoqda. Maydonchada jami 560 ga yaqin bino va inshootlar qurilmoqda.
«Ruppur» AES (Bangladesh)
1-sonli energiya blokida reaktorni yig’ishi amalga oshirildi va qayta yuklash mashinasi o’rnatilmoqda. Mashina zalida turbinani o’rnatish ishlari davom etmoqda. Blokli nasos stansiyasida mutaxassislar 50 tonna yuk ko’tarish qobiliyatiga ega kranni o’rnatadilar, elektr jihozlari o’rnatildi, ularni bog’laydigan kabellar yotqizilmoqda.
Ikkinchi energiya blokida reaktor binosida tashqi himoya qobig’i gumbazini betonlashtirish va passiv issiqlik tarqalish tizimi deflektorini o’rnatish yakunlandi. Himoya qobig’ining oldingi kuchlanish tizimining armopuchkalarini inyektsiya qilish bo’yicha ishlar olib borilmoqda.
Misrdagi «Al-Dabaa» AES
1-sonli energiya blokida quruvchilar reaktor binosining pastki poydevor plitasini -7,250 m gacha betonlashadi, buning uchun 7416 kubometr beton kerak bo’ladi. May oyida IHQning birinchi qatlamini to`liq o’rnatish tugallanadi. Turbinali orol binolarida quruvchilar poydevor plitasini mustahkamlab, betonlashtirmoqdalar. Rejaga ko’ra, ishlar shu yilning iyun oyi oxirigacha yakunlanadi. Shuningdek, blok maydonchasida diametri 3 m bo’lgan aylanma quvurlar yotqizila boshlandi.
Ikkinchi energiya blokida -14.950 m poydevor plitasining betonlanishi tugallandi. Shift reaktor binosi halqa koridorining pastki qavatlarini ajratib turadi. Ushbu ishlarni yakunlash kontur devorlarini betonlashtirishni va pastki poydevor plitasini mustahkamlash uchun «stol» o’rnatishni boshlashga imkon beradi. Ushbu ishlar iyul oyining o’rtalariga qadar yakunlanishi rejalashtirilgan. Taxminan bir oylik muddatidan oldin quruvchilar turbina binosining poydevor plitasini betonlashtirishni boshlaydilar.
3-reaktor binosida eritma tuzog’ining korpusini o’rnatishga tayyorgarlik ko’rilmoqda. -10,250 m belgisida germoblingni o’rnatish ishlari yakunlandi, quruvchilar poydevor plitasini mustahkamlay boshladilar va «eritma tuzog’i»ostiga ko’milgan joylarni o’rnatdilar. Orol turbinasi binosining poydevor plitasida pudratchilar, Janubiy koreyalik mutaxassislar gidroizolyatsiyani jihozlashni boshladilar.
To’rtinchi energiya blokida 16 ta obyektda ishlar olib borilmoqda. Reaktor binosi devorlarining birinchi qavatida o’rnatilgan qismlarni mustahkamlash va o’rnatish ishlari olib borilmoqda, quruvchilar yadro orolining poydevor plitasi boshqa binolarini betonlashtirmoqdalar.
«Paksh-2» AES (Vengriya)
Aprel oyida zavoddan chiqqan eritma tuzog’ini qabul qilish yakunlandi, reaktor korpusini qurish boshlandi. Tuproqni mustahkamlash va qurilish-montaj bazasini yaratish davom etmoqda. Transformator podstansiyasiga kuchlanish berildii.
«Kudamkulam» (Hindiston)
Uchinchi energiya blokining reaktor binosida birinchi konturga ulanadigan xavfsizlik tizimlarining quvurlari o’rnatilmoqda. Turbinali binoda 2-sonli past bosimli silindrning korpus qismlari yig’ilmoqda, turbinaning asosiy kondensatorida sovutish quvurlari o’rnatiladi.
4-energiya blokining reaktor binosida yadro qurilmasi uskunalarini montaj qilish davom etmoqda. Reaktor korpusi va 4-bug’ generatori loyiha holatida. Mutaxassislar 3-sonli bug’ generatorini o’rnatishga tayyorgarlik ko’rishmoqda.
Beshinchi energiya blokining reaktor binosida tayanch ferma loyiha holatiga o’rnatilgan, IHQ ikkinchi qatlamini yig’ish va montaj qilish ishlari olib borilmoqda.
6-sonli energiya blokining reaktor binosida halqa koridorini betonlashtirish tugallandi, mutaxassislar eritma tuzog’ini o’rnatishga tayyorgarlik ko’rishmoqda.
2024 yil yanvar-fevral oylarida Rossiya va Koreyadan ikkita kema partiyasi va konteynerlarda «Kudankulam» bloklari uchun uskunalar jo’natildi. Yaqin kelajakda uskunalar bilan jihozlangan yana bir kema partiyasi yuborilishi rejalashtirilgan.
«Tyanvan» AES (Xitoy)
7-sonli energiya blokida mutaxassislar asosiy aylanma nasoslarni va reaktorning tayanch halqasini o’rnatadilar. Sakkizinchi energiya blokida reaktor binosi gumbazida payvandlash ishlari olib borilmoqda. May oyining ikkinchi yarmida qutbli kran foydalanishga topshirildi.
«Syuydapu» AES (Xitoy)
Uchinchi energiya blokida asosiy sirkulyatsiya quvuri liniyasi o’rnatilmoqda. To’rtinchi blokda, qutbli kranning kran yo’lini quyish uchun tayyorgarlik ishlari olib borilmoqda. Kranni o’rnatish may oyining oxiriga rejalashtirilgan.
Shuningdek, Rossiyada
Kursk AES-2 ning birinchi blokida xavfsizlik tizimlarini ochiq reaktorda sinovdan o’tkazish ishlari yakunlanmoqdai. Turbina zalida turboagregatni valopovorot qurilmasiga qo’yishga tayyorgarlik ko’rilmoqda. 1-sonli energiya bloki sovutish minorasining ichki qismi bo’yaldi va tashqi tomonga o’tildi.
2-sonli energiya blokida quyish ishlari bosqichi boshlanishiga tayyorgarlik ko’rishmoqda. Tayanch ferma, bosim kompensatorini payvandlash, ulanish quvurini payvandlashga tayyorgarlik va asosiy avariya tizimlarining quvurlarini payvandlash ishlari olib borilmoqda.
