Rosatom «Afrika energetika haftaligi»da faol ishtirok etdi: tadbirning oltin homiysi bo‘ldi, o‘z stendida asosiy texnologiyalarini namoyish qildi, Afrikada energiya o‘tishiga bag‘ishlangan panel muhokamasini tashkil etdi. Bundan tashqari, davlat korporatsiyasi vakillari konferensiyaning bir nechta sessiyalarida ma’ruza qildilar, shuningdek, Rosatom tarkibiga kiruvchi «TVEL» kompaniyasi Janubiy Afrikaning AllWeld Nuclear and Industrial korxonasi bilan hamkorlik memorandumini imzoladi.
Qit’aning eng yirik soha konferensiyasi – «Afrika energetika haftaligi» 4-8 noyabr kunlari Janubiy Afrika Respublikasining poytaxti Keyptaunda o‘tkazildi. Konferensiyaga turli mamlakatlarning energetika kompaniyalari, investitsiya va davlat tuzilmalaridan 5 mingdan ortiq vakil tashrif buyurdi.
«Rosatomning Afrika energetika haftaligi-202 4) dagi ishtiroki Afrikaning barqaror energetika kelajagini qurishga sodiqligimizni ta’kidlaydi. Biz qit’a mamlakatlariga xavfsiz, ishonchli va toza energetikani rivojlantirishda ko‘maklashish uchun ilg‘or texnologiyalarimiz va tajribamizni ulashishga tayyormiz. Birgalikda Afrikaning gullab-yashnashini ta’minlay olamiz va sayyorani kelajak avlodlar uchun asrab qola olamiz,» – deya ta’kidladi «Rosatom Xalqaro tarmog‘i» rahbari Vadim Titov.
Rosatom stendi tashrif buyvurchilarining e’tiborini Rossiyaning atom texnologiyalari o‘ziga tortdi: masalan, ular dunyodagi yagona suzuvchi «Akademik Lomonosov» AESiga virtual sayohat qilib, Chukotkaga tashrif buyurishdi. Yana bir «atom» mavzusidagi virtual yo‘nalish – VVER-1200 reaktorlari o‘rnatilgan Novovoronej AESiga tashrif edi. Bunga qo‘shimcha ravishda, VVER-1200li AES haqida kengaytirilgan virtual reallik interaktiv ilovasi ham taqdim etildi. Yer qa’riga nazar solishni xohlovchilar esa yer osti quduqli tanlab eritish usuli bilan uran «qazib olish» sensorli o‘yinini o‘ynashdi.
«Tafakkurdan harakatga: yashil innovatsiyalar orqali Afrikaning barqaror energiya almashinuvi» mavzusidagi panel muhokamasi ishtirokchilari energiya xavfsizligi, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish va karbonsizlashtirish bo‘yicha global maqsadlar o‘rtasida muvozanatni qanday o‘rnatish mumkinligini muhokama qildilar. Afrika mamlakatlarining energiya balansini diversifikatsiya qilish strategiyalari, ishlab chiqarilayotgan energiyani saqlash tizimlari bilan integratsiyalash, energetika infratuzilmasidagi muammolar va energetikani rivojlantirish strategiyalari haqida fikr almashildi.
Albatta, munozaraning asosiy mavzusi atom texnologiyalari va atom elektr stansiyalarini qurishda davlat-xususiy sheriklikni qo‘llash bo‘yicha jahon tajribasi edi. «Al-Dabaa» atom elektr stansiyasini qurish loyihasi rahbari Muhammad Saad Dviddar shunday dedi: «Biz yadro texnologiyalari qit’aning energetika sohasidagi o‘zgarishlarida hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lishi mumkinligiga ishonamiz. Biz «Al-Dabaa» atom elektr stansiyasini qurish bo‘yicha o‘z tajribamizni Afrikaning boshqa mamlakatlari bilan baham ko‘rishdan mamnunmiz, chunki ushbu loyihaning amalga oshirilishini kuzatib, barchamiz barqaror kelajakni yaratish uchun zamonaviy energiya texnologiyalaridan samarali foydalanilayotganining guvohi bo‘lmoqdamiz.»
Eslatib o‘tamiz, «El-Dabaa» Afrikada qurilayotgan yagona atom elektr stansiyasidir. U VVER-1200 reaktorli to‘rtta blokdan tashkil topgan. «Rosatom» uni 2017-yil dekabr oyida kuchga kirgan shartnomalarga muvofiq qurmoqda. 2024-yil noyabr oyi boshida stansiya qurilish maydoniga 4-blok uchun suyuqlanma tutgichi yetkazib berildi. O‘sha yilning oktyabr oyida 3-blokda tutgich korpusini o‘rnatish ishlari boshlandi. Undan oldinroq, sentyabr oyida 2-blokda ichki himoya qobig‘ini montaj qilish ishlari boshlandi. Shu oyda Rosatomning mashinasozlik bo‘limida 4-blokda o‘rnatiladigan reaktor uchun «birinchi po‘lat» quyildi va 2-blok uchun reaktor korpusini tayyorlash ishlari yo‘lga qo‘yildi.
«Rosatom Afrikada uzoq vaqtdan buyon faoliyat yuritib kelmoqda va yadro texnologiyalarini Afrika mamlakatlari rivojlanishi uchun ishonchli, barqaror va ekologik toza energiya manbaini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydigan innovatsion yechim deb hisoblaydi,» – dedi «Rosatom Markaziy va Janubiy Afrika» mintaqaviy markazi bosh direktori Rayan Koller.
Forum doirasida «TVEL» kompaniyasi (Rosatom tarkibiga kiruvchi) yadroviy obyektlarni ekspluatatsiyadan chiqarish va RCHI bilan ishlash bo‘yicha direktori Eduard Nikitin va Janubiy Afrikaning AllWeld Nuclear and Industrial kompaniyasi (mamlakat energetika kompaniyalariga xizmat ko‘rsatadi) bosh direktori Mervin Fisher AES va boshqa yadroviy va radiatsiyaviy xavfli obyektlarni ekspluatatsiyadan chiqarish sohasida ilmiy, texnik va tijorat faoliyatida birgalikda ishlashni nazarda tutuvchi bitimni imzoladilar. Hamkorlikning asosiy yo‘nalishlari RCHI bilan ishlash uchun infratuzilmani rivojlantirish (qayta ishlash, saqlash va ko‘mish), zarur uskunalar uchun komponentlarni loyihalash va ishlab chiqarishdan iborat bo‘ladi.
Eduard Nikitin shunday ta’kidladi: «Janubiy Afrika hamkorlari bilan memorandum imzolanishi Janubiy Afrikada ham, undan tashqarida ham qo‘shma loyihalarni amalga oshirish uchun yangi imkoniyatlar ochadi. Rosatom yadroviy obyektlarni ekspluatatsiyadan chiqarish va radioaktiv chiqindilar bilan ishlash sohasida ulkan tajribaga ega. Bu tajriba atom elektr stansiyalari, uran sanoati yoki ilmiy-tadqiqot reaktorlariga ega bo‘lgan dunyoning barcha mamlakatlarida talab qilinadi.»
