Փետրվարին Ռոսատոմը ապագա տեխնոլոգիաների ֆորումում ներկայացրել է բժշկության ոլորտում նորագույն մշակումները՝ 3D տպիչով աճեցված օրգանների նմուշներ, ռադիոդեղագործական միջոցներ (ՌԴՄ), բժշկական խնդիրների լուծման քվանտային ալգորիթմներ և այլն։ Իսկ միջուկային բժշկության հարցերով ԲՐԻՔՍ աշխատանքային խմբում դրա մասնակիցները կիսվեցին իրենց փորձով, խոսեցին խնդիրների մասին և առաջարկեցին դրանց լուծման ուղիները։
Ցուցանմուշներ ապագայից
Ապագա տեխնոլոգիաների ֆորումը Մոսկվայում անցկացվում է երկրորդ անգամ (առաջին անգամ՝ անցյալ տարի)։ Այն ժամանակ այն նվիրված էր քվանտային տեխնոլոգիաներին, այժմ՝ բժշկականներին։ Ռոսատոմը, սակայն, շարունակեց քվանտային թեման՝ այն տարածելով բժշկության վրա։ Պետկորպորացիայի ստենդում կարելի էր ծանոթանալ քվանտային ալգորիթմին, որը հնարավորություն է տալիս վաղ փուլերում հայտնաբերել թոքաբորբի նշաններ ռենտգենյան պատկերների վրա, ինչպես նաև լազերային և էլեկտրոնիկայի նախաարտադրական նմուշներ քվանտային հաշվարկների համար, որոնք փորձարկվում են Ռուսաստանյան քվանտային կենտրոնի լաբորատորիաներում։
Ռսատոմի մեկ այլ մշակում անհատական և սերիական իմպլանտներն են, որոնք տպագրվում են ՄՌՏ կամ ՀՏ եռաչափ պատկերների միջոցով: Մակերևույթի վրա կա օստեոտրոպ հակաբակտերիալ շերտ, որի շնորհիվ իմպլանտներն ավելի լավ են արմատանում։ Այս տեխնոլոգիաները պատրաստի արտադրանքի ստացման ժամկետը կրճատում են 60-ից մինչև 7 օր և արագացնում բուժառուի վերականգնումը 2-3 անգամ:
Ռոսատոմը, որն աշխարհում առաջատար դիրք է զբաղեցնում ռադիոիզոտոպային արտադրանքի մատակարարման ոլորտում, իր ստենդում ցուցադրել է ռադիոդեղագործական արտադրանքի մոդելներ, յոդի-125-ի վրա հիմնված միկրոաղբյուրներ, ռութենիում-106-ի և ստրոնցիում-90-ի վրա հիմնված ակնաբուժական ապլիկատորներ (Ռոսատոմը՝ աշխարհի միակ արտադրողն է), ռենիում-188-ի կոմպակտ գեներատոր՝ ԳՌԵՆ-1: Համաշխարհային բժշկական պրակտիկայում օգտագործվող ռադիոդեղերի ամբողջ տեսականու արտադրությունը կազմակերպելու համար պետկորպորացիան Օբնինսկում (Կալուգայի մարզ) կառուցում է Եվրոպայում ռադիոդեղագործական արտադրության ամենամեծ գործարանը:
Բայց, թերևս, ամենահետաքրքիր ցուցանմուշը՝ մագնիսական ակուստիկ բիոտպիչի մոդելն է, որի վրա ֆիզիկական դաշտերի ազդեցությամբ աճեցվում են խողովակային հյուսվածքներ, և բիոռեակտորը, որտեղ անոթը «սովորում է» ճիշտ աշխատել։ Սարքը օգնում է բուժառուի բջիջներից փոքր տրամագծով արյունատար անոթներ աճեցնել: Այնուհետեւ նման անոթները աճում են օրգանիզմի հետ մեկտեղ, ինչը հատկապես կարեւոր է մանկական փոխպատվաստման պարագայում։ Ռոսատոմի գիտնականները 2 սմ երկարությամբ անոթ են աճեցրել, մինչև տարեվերջ նախատեսվում է մինչև 10 սմ երկարությամբ նմուշներ ստանալ, հաջորդ քայլը բարդ համակարգեր և օրգաններ են։
«Առողջապահության շահերից ելնելով Ռոսատոմի ձեռնարկությունները մշակումներ են իրականացնում այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են հավելումների տեխնոլոգիաները, ռադիոդեղագործությունը և քվանտային հաշվարկը: Բոլոր հետազոտություններն ուղղված են հիվանդներին օգնություն ցուցաբերելու բժիշկների կարողությունների էական ընդլայնմանը: Մեր զարգացումները կոչված են առողջապահությունը բոլորովին նոր մակարդակի հասցնելուն և մարդկանց կյանքի բոլորովին այլ որակի հասնելուն»,- ասել է Ռոսատոմի գլխավոր տնօրեն Ալեքսեյ Լիխաչովը։
Ջանքերի միավորում
Ֆորումի միջոցառումներից մեկը միջուկային բժշկության հարցերով ԲՐԻՔՍ աշխատանքային խմբի նիստն էր: Այն բացեց գլխավոր տնօրենի առաջին տեղակալ, զարգացման և միջազգային բիզնեսի բաժնի տնօրեն Կիրիլ Կոմարովը։ Նա նշեց, որ հիվանդների թվի աճի և քաղցկեղից մահացությունների պատճառով աճում է հետաքրքրությունը միջուկային բժշկության նկատմամբ։ Դրա հնարավորություններն ընդլայնվում են. կատարելագործվում են ռադիոնուկլիդային ախտորոշման սարքավորումները, հայտնվում են ախտորոշման և թերապիայի ավելի արդյունավետ ռադիոդեղամիջոցներ։ Ավելին, դրանք կիրառվում են ոչ միայն ուռուցքաբանության, այլեւ սրտաբանության, նյարդաբանության եւ այլ ոլորտներում։
ԲՐԻՔՍ-ն ընդլայնվում է և ամրապնդում է կապերն իր անդամ երկրների միջև։ Այժմ դրանք 9-ն են՝ Բրազիլիային, Ռուսաստանին, Հնդկաստանին, Չինաստանին և Հարավային Աֆրիկային միացել են ԱՄԷ-ն, Իրանը, Եգիպտոսը և Եթովպիան, և մի քանի երկրներ քննարկում են միանալու հարցը։
ԲՐԻՔՍ երկրների ներկայացուցիչները խոսել են միջուկային բժշկության ոլորտում իրավիճակի մասին։ Այսպիսով, Եգիպտոսում նման օբյեկտների մեծ մասը գտնվում է Կահիրեում և Ալեքսանդրիայում։ 110 միլիոն բնակչություն ունեցող երկիրն ունի առնվազն 85 ՄՖԷՀՏ սարքեր և 80 ՊԷՏ և ՀՏ սկաներներ: Եգիպտոսն արտադրում է տեխնեցիում-99մ, ֆտոր-18 և յոդ-131, իսկ ներմուծում է գալիում-68, իտրիում-90 և լյուտեցիում-177:
Եթովպիայում ապրում է ավելի քան 120 միլիոն մարդ, և վեց կազմակերպություններ հագեցած են 12 ՄՖԷՀՏ սարքերով և 4 ՊԷՏ/ՀՏ սկաներներով: Երկիրը նախատեսում է ստեղծել իզոտոպերի արտադրության սեփական հզորություններ։ Ավարտվել է ցիկլոտրոնի նախագծումը, իրականացվել է հետազոտական ռեակտորի նախնական տեխնիկատնտեսական հիմնավորումը։ Եթովպիայում միջուկային բժշկության ոլորտում աշխատում է ընդամենը 35 մարդ, որոնցից մեկն արդեն թոշակի է անցել։ Ցավոք, մասնագետների վերապատրաստման ծրագրերը վատ արդյունքներ են ցույց տալիս, ուստի կադրային խնդիրն ամենասուրն է երկրում։
Իրանում միջուկային բժշկությամբ զբաղվում են 1960 թվականից։ Երկրում ներկայումս գործում է 220 նման կենտրոն։ Իրանն արտադրում է 66 տարբեր ռադիոդեղամիջոց, որոնցից ավելի քան 40-ն արտադրվում է օրական կամ շաբաթական։ Կլինիկական փորձարկումների փուլում են լյուտեցիում-177-ի հիման վրա պատրաստուկներն, իտրիում-90-ի հիման վրա միկրոսֆերաներ և ապլիկատորներ և այլն։ Ապագայում Իրանը նախատեսում է արտադրել ռադիոդեղամիջոցներ GMP ստանդարտներին համապատասխան, գործարկել 70 ՄՎտ ցիկլոտրոն և 10 ՄՎտ հզորությամբ բարձր հոսքի ռեակտոր և արտադրել մոլիբդեն-99՝ օգտագործելով Թեհրանի հետազոտական ռեակտորում ճառագայթված թիրախները:
Հարավային Աֆրիկան ոչ միայն արտադրում և օգտագործում է տասնյակ իզոտոպեր բժշկական նպատակներով, այլ նաև օգնում է հարեւան Գանային։ 2023 թվականին այնտեղ բացվեց ռադիոնուկլիդային թերապիայի կենտրոն։ Ապագա մարտահրավերները ներառում են թերապևտիկ ծառայությունների զարգացումը, նոր թերապևտիկ կենտրոնների բացումը և անձնակազմի վերապատրաստումը, այդ թվում տարբեր մակարդակներում համագործակցության ավելացման և բարելավված մատակարարումների միջոցով:
Հնդկաստանում, որտեղ արդեն օգտագործվում են ածխածնի, ֆտորի, ազոտի և տեխնեցիումի իզոտոպեր, հեռանկարային է համարվում տերբիումի իզոտոպերը: Հնդկաստանը նախատեսում է զարգացնել քիմիակայուն ուռուցքների ախտորոշման և թերապիայի համատեղումը (թերանոստիկա) և ալֆա թերապիան, ռադիոհայտնաբերում Ալցհեյմերի հիվանդության վաղ հայտնաբերման համար, անձնակազմի վերապատրաստում և իզոտոպերի արտադրության և օգտագործման տեխնոլոգիաներ:
Աշխատանքային խմբի գրեթե բոլոր մասնակիցները խոսեցին կադրերի համատեղ վերապատրաստման, ռադիոդեղերի տեսականու ընդլայնման և իզոտոպերի և ռադիոդեղագործական արտադրանքի առաքման ժամանակի կրճատման ջանքերում համագործակցության անհրաժեշտության մասին: Այս հարցերի քննարկումը կշարունակվի հունիսի 20-21-ին Սանկտ Պետերբուրգում կայանալիք ԲՐԻՔՍ երկրների միջուկային բժշկության առաջին միջազգային ֆորումում։
«Ռուսաստանը, ինչպես և մյուս երկրները, որոնք այսօր ԲՐԻՔՍ-ի տնտեսական տարածքի մաս են կազմում, զգալի ներուժ ունի միջուկային բժշկության ոլորտում: Մենք վստահ ենք, որ գործընկեր երկրների համագործակցությունը մեզ թույլ կտա համախմբել ջանքերը՝ միջուկային բժշկության ձեռքբերումներն առավել արդյունավետ կերպով բժշկական պրակտիկայում ներմուծելու համար»,- եզրափակել է Կիրիլ Կոմարովը։
