Սեպտեմբերին Կենտրոնական Ասիայի երկրներում՝ Ուզբեկստանում և Ղրղզստանում, տեղի ունեցան մի շարք իրադարձություններ, որոնք կարևոր քայլեր դարձան այս տարածաշրջանում Ռոսատոմի նախագծերի իրականացման համար։ Կիսվում ենք նորություններով։
Ուզբեկստան
«Ատոմստրոյէքսպերտ»-ը (ԱՍԷ, Ռոսատոմի ինժինիրինգային ստորաբաժանում) և «Ուզատոմ» գործակալությանը կից «Ատոմային կայանի կառուցման տնօրինությունը» ստորագրել են արձանագրություն Ուզբեկստանում ապագա փոքր հզորության ատոմակայանի (ՓՀԱԿ) շինհրապարակում աշխատանքների մեկնարկի վերաբերյալ: «Այսօր ստորագրված արձանագրությունը հաստատում է կողմերի նորմատիվ և ֆինանսական պարտավորությունների առումով առաջնահերթ պայմանների կատարումը։ Ռոսատոմի ինժինիրինգային ստորաբաժանումը սկսում է ակտիվորեն մշակել փաստաթղթեր՝ ՓՀԱԿ-ի տեղակայման և շինհրապարակում հետազոտական աշխատանքների լիցենզիա ստանալու համար», — ասել է ԱՍԷ ԲԸ Կենտրոնական Ասիայում ատոմակայանների կառուցման նախագծերի տնօրեն Պավել Բեզրուկովը:
ՓՀԱԿ նախագծի նախնական աշխատանքները սկսվել են ամռանը: Այսպիսով, օգոստոսի վերջին սկսվեց ապագա ատոմակայանի շինարարների համար ռոտացիոն ճամբարի կառուցումը։ Ինչպես ցույց է տալիս այլ երկրներում շինարարական պրակտիկան, նոր բնակավայրը աշխատանքի է գրավում արդյունաբերական և առևտրային կազմակերպություններին:
Ուզբեկստանի ատոմակայանում կտեղակայվի ՌԻՏՄ-200Ն ջրա-ջրային միջուկային ռեակտորը։ Սա ռուսական նորագույն մշակումն է, ՌԻՏՄ-200 նավային ռեակտորի հարմարեցումը (այս ռեակտորը հաջողությամբ գործում է միջուկային սառցահատների վրա) ցամաքային տեղակայման համար: ՌԻՏՄ-200Ն-ը կտեղադրվի նաև ատոմակայանում, որը ներկայումս կառուցվում է Յակուտիայում և կդառնա առաջին ցամաքային ՓՀԱԿ-ը Ռուսաստանում։
Ղրղզստան
Ղրղզ-ռուսական VI տնտեսական համաժողովի շրջանակներում «Ռոսատոմ Սերվիս»-ը (Ռոսատոմի էլեկտրաէներգետիկական ստորաբաժանման մաս), Ռուս-ղրղզական զարգացման հիմնադրամը (երկու երկրների կառավարությունների կողմից ստեղծված զարգացման ինստիտուտ) և «Ալֆա Օյլը» (Ղրղզստանի շուկայում վառելիքի և քսանյութերի և այլ նավթամթերքների վաճառքով զբաղվող առաջատար ընկերությունը) համաձայնագիր է կնքել Ջալալ-Աբադի շրջանում «Չանդալաշ» մինչև 30 ՄՎտ դրվածքային հզորությամբ փոքր հիդրոէլեկտրակայանի (ՀԷԿ) կառուցման ներդրումային նախագծի մշակման և իրականացման վերաբերյալ։ Ծրագրի իրականացման ժամկետը 3 տարի է։
«Ղրղզստանի Հանրապետության էներգետիկայի նախարարության աջակցությամբ մենք սկսում ենք սոցիալ-տնտեսական կարևոր օբյեկտի կառուցումը։ «Չանդալաշ» ՀԷԿ-ը դրական ազդեցություն կունենա տեղի բնակիչների բարեկեցության և երկրի արդյունաբերության զարգացման վրա։ Ծրագրի իրականացումը կուղեկցվի Ռոսատոմի առաջադեմ տեխնոլոգիաների կիրառմամբ՝ երաշխավորելով հիդրոկայանի կառուցման ամենաբարձր չափանիշները»,- ասել է «Ռոսատոմ Սերվիս»-ի նախագծերի կառավարման գծով գլխավոր տնօրենի տեղակալ Վլադիմիր Բրեդովը։
«Ռոսատոմ Սերվիս»-ը հանդես կգա որպես EPC-կապալառու. այն կկառավարի նախագիծը, կմշակի նախագծային նախահաշիվներ և աշխատանքային փաստաթղթեր, կմատակարարի սարքավորումներ, կկատարի շինարարական, տեղադրման և շահագործման աշխատանքները: Ակնկալվում է, որ նախագծում առավելագույնս կներգրավվեն տեղական կապալառուներ։ Ռուս-ղրղզական զարգացման հիմնադրամը և «Ալֆա Օյլ» ՍՊԸ-ն հանդես կգան որպես ներդրողներ և կապահովեն փոխգործակցությունը պետական մարմինների հետ:
Նույն օրերին Իսիկ-Կուլի շրջանի Կոկ Մոինոկ-Պերվոյե գյուղի մոտ տեղի ունեցավ պարկուճի տեղադրման հանդիսավոր արարողությունը, որը խորհրդանշում էր հողմակայանների պարկի ստեղծման Ռոսատոմի նախագծի սկիզբը։
«Չնայած բոլոր թերահավատներին, այսօր մենք սկսել ենք իրականացնել ՄԱԿ-ի առաջադրանքներից մեկը՝ հասնելու Կայուն զարգացման նպատակներին։ Թեև Ղրղզստանը վերականգնվող էներգիայի ամենամեծ ներուժ ունեցող տարածաշրջաններից է, մենք չենք օգտագործել քամու, արևի կամ կենսագազի էներգիան մեր սպառման մեջ: Մենք տարեկան ունենում ենք ավելի քան 300 արևոտ օր, և տեղական քամու ուժգնությունն արտացոլված է ժողովրդական լեգենդներում»,- ասել է Նախարարների կաբինետի նախագահ, Ղրղզստանի նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Ակըլբեկ Ժապարովը։
«Ես երախտապարտ եմ Ղրղզստանի ղեկավարությանը և վստահ եմ, որ մեր համագործակցությունը միայն կամրապնդվի»,- ասել է «Ռոսատոմ վերականգնվող էներգիայի» գլխավոր տնօրեն Գրիգորի Նազարովը։
Տեղում կատարվում են քամու չափումներ, իսկ շինարարական աշխատանքները նախատեսվում է սկսել 2025 թվականին: Ակնկալվում է, որ հողմակայանը պատրաստ կլինի 2026 թվականի վերջին։
Ղազախստանը նույնպես կունենա ատոմային էներգիա
Ղազախստանում հոկտեմբերի սկզբին ատոմակայանի կառուցման վերաբերյալ համապետական հանրաքվե է անցկացվել։ Քվեարկածների մեծամասնությունը (ավելի քան 70%) կողմ է արտահայտվել շինարարությանը։ Ղազախստանի իշխանությունները դիտարկում են ռեակտորների տեխնոլոգիայի չորս պոտենցիալ մատակարարներ, այդ թվում՝ Ռոսատոմը: Երկրի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաևը հայտնել է, որ քննարկվում է նաև միջազգային կոնսորցիումի տարբերակը։ Ղազախստանի առաջին ատոմակայանը նախատեսվում է կառուցել մինչև 2035 թվականը։
