Балтық зауытында 22220 жобасының жетінші атомдық мұзжарғышы «Сталинград» салынды. Пайдалануға берілгеннен кейін бұл мұзжарғыш ресейлік «Атомфлот» құрамында тоғызыншы болады. Мұндай мұзжарғыштардың ерекше сипаттамалары бар: мысалы, олар мұзды 3 м-ге дейін игере алады.
Мұзжарғыш Сталинград қаласының атымен аталды (қазір – Волгоград). Осы қалада және оның төңірегінде 1942 жылдың 17 шілдесінен 1943 жылдың 2 ақпанына дейін Сталинград шайқасы —Кеңес қызыл армиясы мен неміс вермахты арасындағы Қызыл армияның жеңісімен аяқталған Екінші дүниежүзілік соғыстағы ең ірі басты шайқастарының бірі өтті.
Мұзжарғышты салу рәсімі «Уран» операциясының басталуына орайлас болды: 1942 жылы 19 қарашада Сталинградтағы Кеңес Қызыл армиясы қарсы шабуылға шықты.
«Жаңа «Сталинград» мұзжарғышы осы мақтаныш етерлік атауға лайық болатынына сенімдімін. Арктиканың қатаң жағдайында жұмыс істей отырып, мұзды жарып жол салып, ол біздің халқымыздың талантының, күшінің, жасампаз энергиясының тағы бір символына айналады, оның ең батыл жоспарларды алдына қойып, жүзеге асыра алатын, ең қиын кезеңдерге төтеп бере алатын қабілеті бар», — деді Ресей президенті Владимир Путин бейнебайланыс арқылы атом кемесін салу рәсімінде сөйлеген сөзінде.
«Сіздер біздің алдымызға жаңа — СТЖ негізінде Трансарктикалық көлік дәлізін құру мақсатын қойдыңыз. Бұл ауқымды, планетарлық масштабтағы мәселе. Оның шешімі Ресейдің көшбасшылығын нығайтуға және жоғары ендік аймағында ұлттық жобалардың жүзеге асырылуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді және Ресей Федерациясының логистикалық егемендігінің негізін қалайды», — деді Росатомның бас директоры Алексей Лихачев Президентке сөйлеген сөзінде.
Салтанатты рәсімде Сталинград шайқасына қатысушы Павел Винокуров (қараша айында ол 103 жасқа толды) Алексей Лихачевке Волгоград жерінің топырағы бар капсула берді. Ол мұзжарғышта сақталады.
«Сталинград» дизайны қызыл және ақ түсте жасалған. Қондырманың бүйір жақтары – ақ, алдыңғы жағында панно бар: қызыл фонда — батыр қаланың ақ жұлдызы. Онда – «Отан-Ана шақырады!» мүсінінің қызыл сұлбасы бар.
«Сталинград» қондырмасының қызыл-ақ болу шешімі тағы функционалдық мәселені шешеді: оны Балтық зауытында салынып жатқан сол «Ленинград» сериясындағы мұзжарғыштан алыстан ажыратуға мүмкіндік береді, оның тұрғын үй қондырмасының қасбеті көк-ақ түсте жасалған.
«Атом мұзжарғышының бейнесін жасау – бұл үлкен бақыт. Ал «Сталинградты» Жеңіс пен атом саласының 80 жылдығында қалауы жобаға қосымша мән береді», – деді дизайн авторы және «Росатом» коммуникациялар орталығы» жеке мекемесінің көркемдік безендіру және дизайн бөлімінің бастығы Владимир Ружников.
«Сталинградты» салу кезінде оның дайын болуы 4% құрады – алғашқы үш бөлім құрастырылды. Мұзжарғыш алдыңғылардан біршама ерекшеленеді, өйткені тәжірибе жинақталу шамасына қарай әрбір келесі салынып жатқан кемеге жақсартулар енгізіледі. Бірақ 22220 жобасы кемелерінің негізгі ерекшеліктері сақталды: екі шөккіштік, екі РИТМ-200 реакторлық қондырғысын және асинхронды есу электр қозғалтқыштары бар айнымалы токтағы электр қозғалыс жүйесін пайдалану. Мұндай мұзжарғыштар мұзды 3 м-ге дейін игере алады.
Қазір Балтық зауытында 22220 жобасында тағы екі атом мұзжарғышы салынуда: «Чукотка» және «Ленинград».
«Чукотканы» қазірдің өзінде арқандап байлау сынақтарына дайындауда. Қараша айында Машина жасау зауыты («Росатомға» кіреді) келісімшарт мерзімінен бұрын мұзжарғыштың екі реакторлық қондырғысы үшін де белсенді аймақтарды дайындауды аяқтады. Қазан айында «Чукоткада» жалпы салмағы 200 тоннадан асатын он секциядан тұратын ірілендірілген қондырма блогы орнатылды, онда мұзжарғыштың қосалқы энергетикалық қондырғысы бөлімшелерінің шахталары орналасады. Сол айда салмағы 300 тоннаға жуық тұрғын үй қондырмасы секцияларының ірілендірілген қаныққан блогы орнатылды. Корпустық конструкцияларды құрастырғаннан кейін «Балтзавод» мамандары ішкі үй-жайларды: каюталарды, каюта-компанияларды, асхананы, демалыс аймақтарын және т.б. жайластыруға көшеді.
Қараша айында «Ленинградта» резервтік дизель генераторы (РДГ) сол жақ бортына — салмағы 38,5 тонна және қуаты 2000 кВт болатын агрегат орнатылды. Содан кейін РДГ оң жақ бортқа орнатылады. Кеменің құрылыс дайындығы 20%-ға бағаланады.
Ірі блокты құрылыс технологиясына көшудің арқасында атом мұзжарғыштарын салу мерзімі қысқаруда. Егер басты мұзжарғыш сериясын жеті жыл бойы салса, келесі, «Якутия» — бес жылдан аз. «Чукотканы» салуды – бес жылда, ал «Ленинград» пен «Сталинград» құрылыстарын төрт жарым жылда салуды жоспарлап отыр.
Сонымен қатар, «Звезда» кеме жасау зауытында 10510 жобасында «Ресей» супер мұзжарғышының құрылысы жалғасуда, оны 2029 жылы пайдалануға беру жоспарлануда.
Атом мұзжарғыштары Санкт-Петербургтен Владивостокқа дейінгі Трансарктикалық көлік дәлізінің теңіз арктикалық маршруттарында кемелердің мұз арқылы қауіпсіз өтуін қамтамасыз етеді.
Қазір Ресейдің Атом флотына сегіз мұзжарғыш кіреді, оның төртеуі — 22220 жаңа жобасында: «Арктика» (2020 жылы пайдалануға берілген), «Сібір» (2021 ж.), «Орал» (2022 ж.), «Якутия» (2024 ж.).
