Қыркүйек айының басында өткен Шығыс экономикалық форумында (ШЭФ) Росатомның бас директоры Алексей Лихачев Азия елдерімен ынтымақтастық және Солтүстік теңіз жолы бойынша логистиканың даму перспективалары туралы айтты.
Тоғызыншы рет өткен ШЭФ мақсаты – ресейлік және халықаралық қауымдастықтың байланыстарын нығайту, сондай-ақ Қиыр Шығыстың дамуына ықпал ету. Биыл форумға 75 елден 7 мыңнан астам қонақ келіп, 300-ден астам келісімге қол қойылды.
«Біз Азияда өзімізді өте жайлы сезінеміз», — деп сендірді форумда сөйлеген сөзінде Алексей Лихачев. Мысал ретінде ол ШЭФ-тің алғашқы күндерінде Ресей президенті Владимир Путиннің Моңғолияға сапарын келтірді. «Онда біз уран өндіруден бастап атом станцияларын құруға дейінгі технологиялар мен жобаларға деген қызығушылықты ғана емес, серіктестер тарапынан жоғары сенімділікті де сезіндік. Атом технологиялары біздің Моңғолиямен екі жақты қарым-қатынасымызды жаңа деңгейге көтере алады», – деген сенімде Росатом басшысы. Ел үшін қуаты аз атом станциясының (ҚААС) техникалық жобасы іс жүзінде бекітілген. Ол моңғол билігі Шыңғыс хан заманындағы ежелгі астананың орнында құруға ниетті Жаңа Хархорум қаласын энергиямен қамтамасыз ету үшін салынады деп болжануда.
Росатомның Қытаймен, Үндістанмен және Бангладешпен қарым-қатынасын одан әрі дамыту бойынша үлкен жоспарлары бар. «Әдетте, біз алты-жеті жылда бір рет өзара тиімді параметрлерді қамтитын жүйелі шарттар жасаймыз. Біздің тарапымыздан бұл атом электр станцияларын, жабдықтарды, отынды жеткізу. Серіктестер тарапынан бұл Росатомды жаңа технологиялық әзірлемелерге, белгілі бір шешімдерді оқшаулауға тарту. Біз тепе-теңдікті табамыз. Осы елдермен — Қытай, Үндістан, Бангладеш – біз бүгінгі Жол картасын түсінеміз және оны ертеңгі күнге дайындаймыз», — деді Алексей Лихачев.
Көптеген елдермен атом өнеркәсібін құру туралы келіссөздер жүріп жатыр. Бұл, мысалы, Тайланд, Филиппин, Мьянма. «Уақыт келеді, біз үкімет аралық келісімдерден келісімшарттар форматына көшеміз», — деді Алексей Лихачев. Негізінен бұл елдер құрлықта да, қалқымалы жасалатын төмен қуатқа қызығушылық танытады, өйткені олар аралдарда орналасады немесе ұзын жағалау сызығына ие. Қалқымалы шешімдер әлеуетті тұтынушылар үшін өте тартымды, өйткені олар инфрақұрылымды үнемдеуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар қалқымалы АЭС-тің жанармай циклі шамамен 10 жыл. «Бұл көп жылдық атом батареясы», — деп түсіндірді Росатом басшысы.
Жастардың ресейлік атом жобаларына қатысуы артып келеді, кадрларды даярлау, оқыту және кәсіби біліктілік процесі жүріп жатыр. Ресейдің жоғары оқу орындарында Росатом квоталары бойынша басқа елдерден көптеген жастар оқиды. «Тіпті ядролық түйін әлі таралмаған елдерде де ядролық элита қалыптасуда. Мьянма жігіттері Бангладеште жұмыс істегені, ал Бангладеш жігіттері біздің түрік жобаларына тартылғаны белгілі», – деді Алексей Лихачев.
«Ресейді әлемдік нарықтардан ажыратуға тырысқанына қарамастан, Азия нарықтары бізді күтеді. Біз осы нарықтардың дамуының сапалы деңгейін бере алатынымызға, ең бастысы — осы елдерге технологиялық құрылымның жаңа сапасын бере алатынымызға сенімдімін. Кешенді шешім — атом өнеркәсібін құру арқылы экономиканың, білімнің, медицинаның, ғылыми қызмет пен ауыл шаруашылығының сапалы жаңа деңгейіне қол жеткізіледі», — деп түйіндеді Алексей Лихачев.
Үлкен СТЖ
Сондай-ақ Росатом басшысы Үлкен Солтүстік теңіз жолын (ҮСТЖ) дамыту жөнінде мемлекеттік корпорация стратегиясын белгіледі. Бұл – Қиыр Шығыс порттарынан Калининград пен Санкт-Петербургке дейінгі сауда жолы. Порт қуатын арттыру және инфрақұрылымды жайластыру үш мәселені шешуге көмектеседі.
Біріншісі – Ресейдің үздіксіз жүк тасымалымен байланысын қамтамасыз ету. Екіншісі -экспортқа бағытталған арктикалық жобаларды қолдау. Арктикада өндірілетін энергия тасымалдаушылар мен металдарға Азия және Шығыс Азия нарықтары қызығушылық танытады. «Қазір біздің өндіру жобаларымыз санкциялардың қатаң қысымына ұшырауда. Кейде біз жөнелтудің өсу қарқынының төмендеуін тіркейміз. Бірақ өте белсенді жұмыс жүріп жатыр, біз бұрынғы өсу қарқынына оралуды байқап отырмыз», — деп атап өтті Росатом басшысы. Үшінші міндет – халықаралық контейнерлік транзит.
«Толықтырылмалы түрде үш функция сәйкес келеді. Бір жағынан, біз заманауи атом мұзжарғыштарының ұлғайып келе жатқан флоты есебінен жыл бойы навигацияны ұйымдастырамыз. Екінші жағынан, Солтүстік теңіз жолы әкімшілігінің» «Главсевморпуть»-тың тиімді жұмыс істегені бірінші жыл емес, бұл қауіпсіз жүзуге және навигацияны ұзақ уақыт жоспарлауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар Оңтүстік-Шығыс Азия, Шығыс Азия, Қытай Халық Республикасы, Араб Әмірліктері елдерінен, сондай-ақ ресейлік операторлардан серіктестерімізді тарту. Бұл тасымалдауды ұлғайтуға тікелей қатысуболып табылады», — деп қорытындылады Алексей Лихачев.
