Ulusal istatistikleri karşılaştırmaya yönelik her girişim, farklı raporlama dönemleri ve raporlanan verilerin karmaşıklığı nedeniyle zorlu bir görev statüsünde. Buna rağmen, bu miktarda bilgi, pandemi sırasında
enerji üretiminde, özellikle nükleer enerji endüstrisinde neler olup bittiğine dair genel bir resim elde etmek için yeterli seviyede.
Kısaca
Çin: 2020 yılının ilk çeyreğinde elektrik tüketimi geçen yılın aynı dönemine göre %6.5 oranında azalarak 1.57 milyon GWh’ye geriledi.
ABD: Mart ve Nisan aylarında günlük hafta içi elektrik talebi ortalama yıllık talebe kıyasla %9-13 azaldı.
Fransa: 2020 birinci çeyrekte elektrik tüketimi geçen yılın aynı dönemine kıyasla %7.4 azaldı.
Rusya: Nisan 2020’de elektrik tüketimi Nisan 2019’a kıyasla %2.9 daha azalarak 82.9 milyar kWh oldu.
Çin
Koronavirüs 2020 kışında Çin’de zirve yaptı. Ulusal Enerji İdaresi ve Çin Enerji Portalı Ulusal İstatistik Bürosu tarafından yayınlanan verilere göre, 2020 yılının ilk çeyreğinde elektrik üretimi yıllık %6.8 düşüşle 1.58 milyon GWh’e (GigaWatt Saat) geriledi. Elektrik üretimindeki en büyük düşüş, hidroelektrik santralleri ve birleşik ısı ve güç santrallerinde oldu. Buna karşılık, Çin’in nükleer güç santralleri elektrik üretimini %1.2 artırarak 78.000 GWh’e çıkardı. Çin’deki tüm üretim santralleri arasında en uzun ve endüstri ortalamasının neredeyse iki katı olan 1.599 saat boyunca maksimum güçte çalıştılar.
Çin’de elektrik tüketimi aynı dönemde %6.5 düşüşle 1.57 milyon GWh’e geriledi. En büyük düşüş işleme endüstrilerinde (%8.7 düşüşle 997.100 GWh) ve hizmet sektöründe (%8.3 düşüşle 979.400 GWh) görülmüştür. İlginç bir şekilde, madencilik sektöründeki elektrik tüketimi, diğerlerinden farklı olarak, 2020 yılının ilk çeyreğinde yıllık %4 artışla 16.700 GWh’e ulaştı. Örneğin, Mart ayında kömür üretimi 340 milyon metrik tona ulaştı. Hane halkı elektrik tüketimi aynı dönemde %3.5 artışla 293.200 GWh’e yükseldi.
Elektrik tüketimindeki toparlanma Mart ayında başladı. Ulusal Enerji İdaresi’ne göre, o aydaki tüketim bir önceki yıla göre sadece %4.2 daha düşükken, Şubat ayında Çin’deki elektrik tüketimi %10.1 oranında düşüş gösterdi.
Reuters Haber Ajansı verilerine göre, Nisan ayının ilk yarısında Çin’de elektrik tüketimi yıllık % 1.5 artarken, elektrik üretimi de %1.2 arttı.
Amerika Birleşik Devletleri
Korona virüsün yayılması ABD’de Mart ve Nisan 2020’de zirveye ulaştı. En çok etkilenen şehir New York oldu. 11 Mayıs itibariyle New York’ta 185.000 doğrulanmış korona virüs vakası vardı. Şehirdeki durum Mart ayının ikinci yarısında kötüleşmeye başladı ve her gün 10.000’den fazla yeni vakanın tespit edildiği Nisan ayında zirveye ulaştı.
ABD Enerji Bilgi İdaresi’ne (EIA) göre, işletmelerin kapanması ve günlük rutinde meydana gelen değişiklikler, mevsimsel sıcaklık dalgalanmalarına göre ayarlanan çok yıllık ortalamaya kıyasla, Mart ve Nisan aylarında hafta içinde günlük elektrik talebini %11–14 oranında düşürdü. Rapora göre, “New York eyaletinde ve özellikle New York’ta elektrik talebi değişiklikleri, ülkenin diğer bölgelerine kıyasla daha belirgindir; bu da kısmen her bir son kullanım sektörünün elektrik tüketimindeki bölgesel farklılıklardan ve COVID-19’u önleme çabalarının sektörler üzerinde oluşturduğu değişen etkilerden kaynaklanabilir”.
EIA raporunda, 1 Ocak’tan 1 Mayıs 2020’ye kadar hafta içi günlük elektrik talebi ile 2016-2019’ Ocak – Haziran dönemleri için aynı ortalama günlük sıcaklığın gözlemlendiği hafta içi ortalama talepleri karşılaştırıldı. Hafta sonları ve tatil günleri bu karşılaştırmada hesaba katılmadı. Raporun yazarları, bu metodolojinin mevsimsel sıcaklık dalgalanmalarının etkisini dengelediğini ve korona virüse karşı alınan yanıt önlemleri gibi beklenmedik olayların etkisini vurguladığını açıkladı.
Analiz, Ocak ve Şubat aylarında elektrik talebinin geçmiş seviyelerle karşılaştırılabilir olduğunu gösteriyor. Sonrasında, devlet korona virüsün yayılmasını önlemek için önlemler almaya başladığında, tüketim düştü. Mart ayı sonunda, New York Bağımsız Sistem Operatörü (NYISO) hafta içi elektrik talebinin sıcaklık karşılaştırılabilir geçmiş talepten yaklaşık %13 daha düşük olduğunu gördü ve bu talep Nisan ayı boyunca düşük kaldı. NYISO açıklaması şöyle: “Ticari müşterilerden kaynaklanan elektrik talebindeki azalma, tüm elektrik tüketimindeki düşüşün öncüsüdür”.
New York Eyaleti’ndeki toplam elektrik tüketiminin yaklaşık üçte birinden sorumlu olan New York, genel olarak eyaletten daha büyük bir tüketim düşüşü gösterdi. Mart ayının sonundan Nisan ayının sonlarına kadar, hafta içi günlük elektrik talebi, benzer sıcaklıkta 2019 yılına göre ortalama %16 daha azdı.
Diğer eyaletlerde de elektrik tüketimi azaldı, ancak düşüş homojen değildi. Orta Kıta Bağımsız Sistem Operatörü’ne (MISO) göre, salgınla ilgili kapanışlar ve diğer COVID önlemleri, hafta içi elektrik tüketiminde ortalama talebe kıyasla %913 düşüşle sonuçlandı. MISO, sanayi işletmelerinin tüketilen elektrik enerjisinin çoğundan sorumlu olduğu eyaletlerde faaliyet gösterdiği için, daha düşük talep, kapatma değil, daha düşük bir üretim anlamına geliyor. 7 Mayıs 2020’de yayınlanan bir çalışmada şu bilgilere yer veriliyor: “Michigan ve Wisconsin’in çoğunu kapsayan MISO Bölge 2 ve 7’deki talep, genel olarak MISO’dan biraz daha fazla düştü yani Mart ayından Nisan ayına kadar ortalama %11-16 arasında düştü. 18 Mart’ta Detroit, Michigan merkezli üç büyük otomobil üreticisi – Ford, General Motors ve Fiat Chrysler – üretim tesislerini kapatmaya başlayacaklarını açıkladı. Diğer sanayi tesisleri de geçici olarak kapandı”.
Öte yandan, EIA’ya göre Florida’da, elektrik tüketiminde önemli bir değişiklik olmadı, ancak talep geçen yılki ortalama aralığın alt seviyesinde kaldı. Bu, hane halkının bu eyalette toplam güç tüketiminin yarısından fazlasını oluşturduğunu açıklayan EIA’ya göre Florida’daki tüketim yapısına atfedilebilir. Sonuç olarak, hanelerde artan tüketim, diğer sektörlerdeki düşüşü diğer eyaletlerden daha büyük ölçüde azalttı.
ABD için toplam veriler, elektrik enerjisi üretimindeki düşüşün Mart 2020’ye kıyasla Nisan ayında daha fazla olduğunu gösteriyor. Nisan ayında toplam enerji üretimi 265.200 GWh iken, Mart ayında 293.500 GWh idi.
2020 yılının ilk 17 haftasında, nükleer enerjinin toplam enerji üretimindeki payı %20’ten % 24’e çıktı ve karantina herhangi bir fark oluşturmadı.
Fransa
Korona virüs Fransa’da Mart ayında zirve yaptı. Fransız elektrik şebekesi operatörü RTE tarafından yapılan bir basın açıklamasında, “Karantina, diğer koşullar eşit olmasına rağmen elektrik tüketimini %15-20 oranında düşürdü (karşılaştırılabilir iklim koşullarında tüketim)” deniyor. Basın bülteni 5 Nisan 2020 öncesi verilere dayanıyor.
Ekoloji, Sürdürülebilir Kalkınma, Ulaştırma ve İskan Bakanlığı 2020 yılının ilk çeyreğindeki düşüş hakkında daha düşük tahminler veriyor. Bakanlığın istatistik portalında yayınlanan verilere göre, sanayi ve hizmet sektörlerindeki iş sonlandırmaları ve kapatmaları 2019 yılı birinci çeyreğe göre daha yüksek sıcaklıklarla birlikte elektrik tüketimini geçen yılın aynı dönemine göre %7.4 oranında düşürdü.
Aynı raporda, Fransa’nın 2020 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yıla göre %2.2 daha az elektrik ürettiğinden bahsediliyor (153.400 GWh). Nükleer üretim, bir önceki yıla göre, (giriş bölümünde belirtildiği gibi) %9.1 veya (elektrik enerjisi ile ilgili bölümde belirtildiği gibi) %9.5 düşüşle 101.160 GWh’ye geriledi.
Nükleer güç santrallerinde üretim Mart 2020’de kısmen düşük tüketime bağlıydı. Fransa’da nükleer güç santralleri yenilenebilir enerji üretiminin kesintilerini telafi etmek için daima yük takip modunda çalışıyor. Fransız yasaları gereği gibi, her zaman önce yenilenebilir kaynaklardan gelen enerji satılıyor.
Başka bir neden de programlanmamış kesintiler, ancak asıl nedeni ulusal nükleer azaltma programının bir parçası olarak 22 Şubat’ta 880 MW’lık (MegaWatt) Fessenheim-1’in kalıcı olarak kapatılması oldu. 2020 yılının ilk çeyreğinde nükleer enerji, ülkede üretilen elektriğin %66’sını oluşturuyordu. Karşılaştırmak gerekirse, kömürle çalışan tesislerde üretim aynı dönemde %9.8 azaldı (2020 yılının 1. çeyreğinde 15.840 GWh). Buna karşılık, hidro, rüzgar ve güneş enerjisi santrallerindeki elektrik üretimi sırasıyla yağmurlu ve rüzgarlı havaya atfedilebilir şekilde %28.6, %44.1 ve %3 oranında arttı.
Rusya
Rusya’daki karantina Mart ayı sonlarında başladı ve Nisan ayı boyunca Mayıs 2020’ye kadar devam etti. Nisan 2020’de Rusya’nın ulusal elektrik şebekesine (Birleşik Enerji Sistemi) dahil olan Rus enerji santralleri, yıllık bazda %3.8 düşüşle toplam 83.7 milyar kWh üretti. En büyük düşüş termik santrallerde yaşanırken (%15.2 düşüş), en fazla üretim artışı hidroelektrik santrallerde görüldü (%21.5 artış). Nükleer enerji santrallerindeki elektrik üretimi %8 arttı.
Karşılaştırmak gerekirse, Mart 2020’de elektrik tüketimi, geçen yılın aynı dönemine göre %1.5 oranında düşüşle 95.1 milyar kWh oldu. Rusya’daki toplam elektrik üretimi Mart 2020’de 95.9 milyar kWh (yıllık %2.7 düşüş).
Rusya Birleşik Enerji Sistemi operatörüne göre, Nisan 2020’de elektrik tüketimi 82.9 milyar kWh oldu (yıllık %2.9 düşüş).
Rusya’daki nükleer santrallerin elektrik üretiminin haftalık analizi, bunların korona virüsten çok, bakım ve onarımdan etkilendiğini gösteriyor.
Kola NGS’nin bir sözcüsünden gelen açıklama şöyle: “Üretimdeki farkın nedeni basit: Kullanım ömrü uzatma programının bir parçası olarak 2019’da iki ünite (planlı bakım için Ünite 3 ve revizyon için Ünite 2) kapatıldı. 2020’de sadece bir ünite (Ünite 1) bakımdaydı”. Ayrıca, Novovoronezh NGS elektrik üretimini etkileyen ana faktörün bakım olduğu ifade ediliyor. 2019’da 4 ve 5 numaralı üniteler işletme halindeyken, 15 Nisan’da planlı bakım nedeniyle Ünite 6 durduruldu. Nisan 2020’de 4, 5 ve 6 numaralı Üniteler faaliyete geçti; Ünite 7 ise bakımdaydı.
Nisan 2020’de nükleer santrallerdeki toplam üretim 16.515 milyar kWh’ye ulaştı. Karşılaştırmak gerekirse, Nisan 2019’daki güç çıkışı 15.277 milyar kWh olarak gerçekleşti. 2020 rakamı, halihazırda şebekeye bağlı olan, ancak henüz resmi olarak devreye alınmayan yüzen nükleer santralin üretimini de içeriyor.
Rosatom’un Rusya’nın dört ayrı bölgesinde nihai tedarikçisi olan elektrik dağıtım iştiraki AtomEnergoSbyt, Nisan 2020’de faaliyet gösterdiği bölgelerde elektrik tüketiminin, Nisan 2019’la karşılaştırılabilir bir miktar olan 1.2 milyar kWh olduğunu belirtti. AtomEnergoSbyt CEO’su Pyotr Konyushenko açıklamasında şu ifadeye yer verdi: “Kuşkusuz, bazı sanayi işletmeleri elektrik tüketimini azalttı, ancak hava koşulları azalışı neredeyse geçen yılın seviyesine yükseltti. Dolayısıyla, karantinanın elektrik tüketimi üzerinde önemli bir maddi etkisini görmedik”.
Sonuçlar Farklı ülkelerdeki elektrik üretimi ve tüketimi karşılaştırmamız, pandemi sırasındaki enerji talebinin işletmelerin çalışmaya devam edip etmediğiyle doğrudan bağlı olduğunu gösteriyor. Hane halkının tüketimindeki artış, endüstriyel tüketicilerden gelen talebi kısmen karşılıyor.
Kömür santrallerindeki elektrik üretimi, yukarda bahsi geçen tüm ülkelerde karantina sırasında düştü. Olası nedenlerden biri, düşük talebe rağmen yenilenebilir enerji satın almanın zorunlu olması. Yenilenebilir enerji üretiminin büyümesinin nedenin bu olduğu sonucu ortaya çıkıyor. Eğilim, Uluslararası Enerji Ajansı tarafından yayınlanan verilerle doğrulanıyor. IEA İcra Direktörü Fatih Birol açıklamasında şu ifadeye yer veriyor: “Günümüzün benzersiz sağlık ve ekonomik krizleri arasında, özellikle kömür, petrol ve doğal gaz gibi neredeyse tüm ana yakıtlara olan talep düşüşü, şaşırtıcı boyutta. Elektrik kullanımında daha önce hiç görülmemiş bu ani çöküş boyunca sadece yenilenebilir enerji kaynakları sabit kalmaktadır”.
Nükleer enerji üretimi analizi, çıktıdaki iniş çıkışların, daha az elektrik talebine değil, bakım ve onarım için kaç ünitenin devrede olacağı veya şebekeden ayrıldığına bağlı olduğunu gösterir.
Bu anlamda, korona virüsün ana tehlikesi, sahada çalışan insan sayısını en aza indirmek için onarım ve yakıt ikmalinin ertelenmesi ve bu ikmale soğuk mevsimde artan elektrik talebi sırasında yani ‘kötü bir zamanda’ ihtiyaç duyma olasılığı. Le Monde gazetesi bu durumu şöyle ifade ediyor: “Beklenen uranyum tüketimindeki değişiklikler, soğuk mevsimde yüksek performansı sürdürmenin anahtarı olan yakıt ikmali programlarını değiştirmemize sebep oluyor. Yakıt ikmali programlarındaki değişiklikler, sistemin soğuk hava geldiğinde yıllık dalgalanmaları takip etme yeteneğini etkileyebilir”.
RosEnergoAtom’un basın servisine göre, Rusya’daki nükleer güç santrallerinde herhangi bir onarım veya yakıt ikmali ertelemesi olmadı.
Macaristan’da Elektrik Tüketimi Artıyor
Macar iletim operatörü MAVIR tarafından sağlanan veriler, bu Avrupa ülkesindeki elektrik tüketiminin 2020 yılının ilk üç ayında yıllık %2.3 düşüşle 12.16 TWh (TeraWatt Saat) olduğunu gösteriyor. Ancak, ülkede ilk COVID vakalarının kaydedildiği Mart ayında tüketim arttı. O ay, ülke yıllık bazda %2.1 artışla 3.94 TWh elektrik tüketti.
Paks Nükleer Güç Santrali, Macaristan’da üretilen elektrik enerjisinin yarısını üretti. Origo web portal’da yayınlanan bir şu ifadelere yer veriliyor: «Macaristan’da enerji kaynağının güvenilirliği ancak ülkenin hava koşullarından bağımsız ve çevre açısından güvenli olan hem gündüz hem de gece, yaz ve kış aylarında elektrik üretebilen temel yük üreten santrallere sahip olması durumunda garanti edilebilir.» Makalenin yazarları, Paks II’nin bu hedefe ulaşmaya katkıda bulunacağından emin.
