2023 yılı Akkuyu NGS için pek çok açıdan bir dönüm noktası oldu.  İlkbaharda ilk parti taze nükleer yakıt sahaya teslim edildi. Aralık ayında ilk ünite devreye alma izni aldı. Geçen yılın önemli gelişmeleri şöyle:

İnşaat

Akkuyu sahasında yoğun inşaat çalışmaları yıl boyunca devam etti. 2023 yılı, 3’üncü Ünitenin reaktör bölmesine bir konsol kirişin ve 1’inci Ünitedeki pasif kor su basma sisteminin (PCFS) hidrolik tanklarının kurulumuyla başladı.

Şubat ayı başında Türkiye, son 80 yılın en büyük depremiyle sarsıldı. Akkuyu sahası, 12 puanlık MSK-64 ölçeğine göre yaklaşık 3 büyüklüğünde sarsıntıları hissetse de geçici bir komisyon, bina yapılarında, vinçlerde ve ekipmanlarda herhangi bir hasar tespit etmedi.

Nükleer santral, 5’inci derecede deprem riski taşıyan bölgeler arasında yer alıyor. Bununla birlikte, nükleer santralin tasarımında yerel sismik riskler göz önünde bulunduruluyor ve azami önlemler alınıyor. Santral, 9 büyüklüğünde bir depreme ve tsunamiye dayanabilecek şekilde inşa ediliyor.

İnşaat ve montaj çalışmaları olağan şekilde devam etti. İlkbaharda, iç koruma kabuğunun (İKK) dördüncü katmanı 2’nci Üniteye monte edildi ve 1’inci Ünitede üç ay süren çatı montajı tamamlandı.

Nisan ayı sonunda,1’inci Üniteye ilk parti taze nükleer yakıtın Akkuyu NGS sahasına teslim edilmesiyle proje, uzun zamandır beklenen bir dönüm noktasını geride bıraktı. Yakıtın sahaya ulaşmasının ardından santral, nükleer tesis statüsüne kavuştu. Böylece ülke, nükleer teknolojiye sahip ülkeler arasına girdi.

İnşaat çalışmaları yaz boyunca devam etti. 2’nci Ünitede İKK’nin beşinci katmanı monte edilirken, reaktör binasının dış ve iç duvarları inşa edildi. 4’üncü Ünitede reaktör binasının temel döşemesinin betonlanması tamamlandı ve 1’inci Ünitenin türbin binasında 350 ton kaldırma kapasiteli bir köprü vinci devreye alındı.

Akkuyu NGS’nin 2’nci Ünitesinin makine dairesi binasında türbin tesisinin temeline beton dökme işlemi tamamlandı. 4’üncü Üniteye bir kor tutucu, diğer adıyla “eriyik kapanı” yerleştirildi.  3’üncü Ünitenin reaktör binasında İKK’nin dördüncü katmanı monte edildi. Ekim ayında Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar ve Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev inşaat sahasını ziyaret etti. Alparslan ve Likhachev, inşaat çalışmalarının hızından övgüyle söz ettiler.

Aralık ayında yüksek hassasiyetli bir su kalitesi kontrol laboratuvarı faaliyete geçti. Laboratuvar teknisyenleri, nükleer reaktörün birincil soğutucu devresinde dolaşan ultra saf iyondan arındırılmış suyun kimyasal bileşimini analiz edecek.

Son olarak aralık ayı, Türkiye Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) Yönetim Kurulu’nun Akkuyu Nükleer A.Ş’ye nükleer santralin ilk ünitesi için devreye alma izni vermesiyle yılın bir diğer önemli gelişmesine sahne oldu. Daha sonra ilk güç ünitesinin işletilmesi için gerekli lisansın alınmasına yönelik çalışmalar tamamlanacak. Lisansın alınmasıyla, nükleer yakıtın reaktöre yüklenmesi ve devreye alma öncesi kontrol işlemlerinin başlatılması sağlanacak.

Rosatom Kalkınma ve Uluslararası İş Geliştirmeden Sorumlu Genel Müdür Birinci Yardımcısı Kirill Komarov, “2023 yılı Akkuyu projesi için son derece önemli bir yıl oldu. 1’inci Ünite inşaatını bitirmek üzereyiz. Nisan ayında nükleer yakıt sahaya teslim edildi ve Türkiye, resmen nükleer ülkeler arasına katıldı. Aralık ayında Türk düzenleme kurumu ilk ünite için işletmeye alma izni verdi. Hâlâ yapacak çok işimiz var. 1’inci ünitenin ana inşaat işleri tamamlanıyor. Ön devreye alma işlemlerine başlıyoruz. Önümüzde tüm sistemlerin işlevselliğini test edecek uzun bir dönem var. Tüm teknik düzenlemelere ve güvenlik gerekliliklerine uyarak tüm bu çalışmalar ciddi sorumluluk ve netlikle yapılmalı” dedi.

Eğitim

İnşaat çalışmaları, Rosatom Teknik Akademisi’nin her sahasında Akkuyu için personel eğitimine paralel olarak devam ediyor. 2023 yılında Rosatom Teknik Akademisi Küresel Nükleer Güvenlik ve Emniyet Enstitüsü, Akkuyu güvenlik personeli için kurslar vermeyi sürdürdü.

Haziran ayında 53 kişilik yeni bir öğrenci grubunun nükleer teknoloji eğitimi almak üzere Rus üniversitelerine kabul edileceği açıklanmıştı. Yaklaşık 300 genç mühendis halihazırda Rus yüksek öğretim kurumlarından mezun olmuş durumda ve önümüzdeki birkaç yıl içinde 300 kişinin daha eğitim görmesi planlanıyor.

Türkiye Millî Eğitim Bakanlığı ise nükleer ile ilgili meslekler için ülkenin ilk teknik okulunu kurmayı planladığını açıkladı.

Kasım ayı başında, Akkuyu Nükleer Güç Santrali sahasına kurulan Tam Ölçekli Simülatör, Eğitim ve Tatbikat Merkezi’nin yeni binasında devreye alındı. Simülatörün devreye alınmasıyla operatörler, gerçek bir santralin çalışmasına en yakın koşullarda olası her senaryoyu uygulama fırsatı bulacak. Simülatör, Akkuyu NGS reaktör güç kaynağı ve kontrol sistemlerinin dijital ikizi olan bir yazılım ve donanım kompleksi içeriyor.

İş etkinlikleri

Rosatom, Türkiye enerji mühendisliği sektöründe yıl boyunca düzenlenen tüm önemli iş etkinliklerine katıldı. Haziran ayında Rosatom, 5. Nükleer Santraller Fuarı ve 9. Nükleer Santraller Zirvesi’nin (Nuclear Power Plants IV.Expo & VIII.Summit) ana ortağı oldu. Rosatom’un üst düzey yöneticileri yaptıkları konuşmalarda, Rosatom’un nükleer reaktör yapımının ötesine geçmekten ve Türkiye’yi nükleer teknolojinin diğer uygulamalarında da ortak olarak görmekten memnuniyet duyacağını vurguladılar.

Eylül ayında Rosatom, aynı anda üç şehirde düzenlenen ülkenin en büyük havacılık ve teknoloji etkinliği olan Teknofest-2023’ün ana ortaklarından biri oldu. 3 binden fazla konuk Akkuyu Nükleer A.Ş’nin interaktif standını ziyaret etti. Ziyaretçiler, Türkiye’nin ilk nükleer santralinin mühendisleri için gerekli olan nitelikleri test edebilme ve nükleer bir macerada çeşitli heyecan verici testleri çözme fırsatını yakaladılar.

Rosatom, Kasım ayında 17. Dünya Enerji Kongresi ve Fuarı’nın (EIF) 2023’ün ana ortağı oldu. Etkinlik kapsamında Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşunun temsilcileri, kara ve deniz tabanlı küçük modüler reaktörlerdeki son gelişmeler, Rosatom’un enerji üretim teknolojisine odaklanarak Türkiye pazarı için sunduğu kapsamlı ürünler ve suyu tuzdan arındırma, arıtma ve saflaştırma çözümleri hakkında konuşma yaptılar.

Sosyal girişimler

Rosatom, Akkuyu sahası çevresindeki sosyal girişimlerini de sürdürdü. Bu kış, santral çalışanları ve aileleri için konutların inşası için bir sözleşme imzalandı. Konutlar 2025 yılına kadar 6 binden fazla kişiyi barındıracak şekilde inşa edilecek.

Sonbaharda Gülnar ilçesi, Akkuyu Nükleer A.Ş’nin desteğiyle yaşlılar için bir gündüz bakım evi, bir kadınlar lokali, bir gençlik merkezi, bir macera parkı ve ilk ve ortaokullar için bir müzik sınıfı da dahil olmak üzere pek çok sosyal tesisin açılış törenine ev sahipliği yaptı.

Ekim ayında Mersin’in Silifke ilçesinde Rosatom’un desteğiyle Ruhun Yelkenleri adlı kapsayıcı proje çerçevesinde yelken yarışları ve ustalık sınıfları düzenlendi.

Yıl sonuna doğru Mersin, Türkiye Satranç Federasyonu’nun Rosatom iş birliğiyle düzenlediği 2. Rosatom Mersin Bölge Satranç Turnuvası’nın finallerine ev sahipliği yaptı. Eleme turlarının ardından 832 oyuncudan 36’sı finale yükseldi. Cumhuriyet’in 100. Yılı Kupası sahibi Uluslararası Usta Ediz Gürel, final müsabakasının özel konuğu oldu.