Eylül ayı ortasında Rosatom’un bünyesindeki Uranium One Group şirketi ve Bolivya devlet şirketi Yacimientos de Litio Bolivianos (Bolivya Lityum Yatakları-YLB) Bolivya’nın başkenti La Paz’da bir anlaşmaya imza attı. Anlaşma, Rosatom’un Potosí bölgesindeki Salar de Uyuni’de (Uyuni Tuz Düzlüğü) bir lityum karbonat tesisi kurmasını öngörüyor. Yeni proje, iki ülke arasındaki karşılıklı faydaya dayalı iş birliğinin geliştirilmesine katkıda bulunuyor.
Teknolojinin avantajları
Anlaşma, üretim tesisinin 2025 yılının ikinci yarısında faaliyete geçmesini öngörüyor. Tesisin kapasitesinin kademeli olarak arttırılması ve yılda 14 bin ton lityum karbonat üretimine ulaşılması planlanıyor. Ekstraksiyon (çıkarma) tesisi deniz seviyesinden 3 bin 650 metre yükseklikte kurulacak.
Lityum, Bolivya tuz düzlükleri için etkili ve güvenli olduğu kanıtlanan Rus tasarımı doğrudan lityum sorpsiyon (DLS) işlemi kullanılarak tuzlu sudan elde edilecek. Agresif reaktifler içermemesi, DSL’yi diğer yöntemlerden farklı kılıyor. DSL’de diğer işlemlerden farklı olarak kapalı bir sistemde tatlı su kullanılıyor. Bu da atık suyun çevreye verilmediği, sürekli olarak geri dönüştürüldüğü ve işleme yeniden dâhil edildiği anlamına geliyor. Üretim döngüsünden geçen kullanılmış tuzlu su, kimyasal bileşimi bakımından orijinal doğal tuzlu suyla, içinden lityumun çıkarılması dışında neredeyse aynı olma özelliği taşıyor ve bu nedenle ekosistemler üzerinde hiçbir etkisi bulunmuyor. Bu durum, koruma ve sürdürülebilirlik açısından büyük önem taşıyor. Rus teknolojisi ile geleneksel buharlaştırma işlemi arasındaki bir diğer önemli fark da buharlaştırma havuzları kullanmadığı için Rus teknolojisinin hava koşullarına bağlı olmaması. Son olarak, bu teknolojinin kullanıldığı çıkarma işleminin tamamen otomatik şekilde yapılması önem taşıyor.
Bolivya’daki durum
Bolivya, lityum endüstrisinin katlanarak büyümesini ve ulusal ekonominin daha da sanayileşmesini hedefliyor. Ülke bu yolda Rosatom Group şirketlerinin ve diğer önde gelen Rus üreticilerin mühendislik çözümlerine, kazanılmış deneyimlerine, üretim kabiliyetlerine ve teknolojik bilgi birikimine bel bağlıyor.
Uranium One Group, Tomás Frías Özerk Üniversitesi (UATF) ile 2023 yılında imzalanan bir anlaşma çerçevesinde ülkedeki uzman topluluğu ile bağlarını geliştirmeyi hedefliyor. Taraflarca kurulan teknik ekip, temel bilimsel araştırmaları yürütüyor, doğal tuzlu sular için seçici lityum çıkarma çözümleri geliştiriyor ve bu çözümleri iyileştiriyor. Bu çalışma, farklı bilgi alanlarında uzmanlaşmış öğretim üyeleri, araştırmacılar ve öğrencileri bir araya getiriyor.
Uranium One Group ve YLB, akademik çabaların yanı sıra Bolivya’daki yerli topluluklar, sendikalar, kamu kuruluşları ve eğitim kurumları için insani ve hayırsever yardım girişimleri başlatıyor ve düzenli etkinlikler organize ederek lityum projeleri ve bu projelerin yerel halkın refahını artırmadaki rolü konusunda farkındalığı artırıyor.
Lityum projeleri hayata geçirildiğinde yerel ve federal bütçelere düzenli vergi geliri akışı sağlayacak, ulaşım ve enerji altyapısını iyileştirecek, yerel uzmanların daha iyi eğitim almasına katkıda bulunacak ve Batı Bolivya bölgesindeki turizm dâhil ilgili işletmelerin ve kültürün gelişimine ivme kazandıracak. Uranium One Group, tüm bunların iki ülke arasında uzun süredir devam eden başarılı iş birliğini mutlaka güçlendireceğine ve genişleteceğine inanıyor.
Sektördeki durum
Rosatom, lityum madenciliğinden yüksek teknolojili lityum bazlı ürünlere kadar uzanan uçtan uca bir teknoloji zinciri oluşturuyor. Rus nükleer enerji kuruluşu, Rusya’da ve dünya çapında lityum madenciliği projelerinde yer alıyor. Rusya’da, Murmansk Bölgesi’nde bulunan dünyanın en büyük lityum yataklarından biri olan Kolmozerskoye’yi geliştirmek için MMC Norilsk Nickel ile ortak bir proje yürütülüyor. Jeolojik araştırmaların tamamlanmasıyla taraflar, projenin teknik ve ekonomik parametrelerini analiz ediyor ve üretim tesisleri ile altyapının mühendislik tasarımı üzerinde çalışıyor.
Rosatom, küresel ölçekte, Bolivya’daki lityum programının yanı sıra Mali’de de ortaklık fırsatlarını değerlendiriyor. Bu yılki Rusya Enerji Haftası’nda konuşan Mali Ekonomi ve Maliye Bakanı Alousséni Sanou, ülkenin 6 ila 7 yıl içinde lityum iyon pil üretebilmesi için Rusya ile stratejik bir lityum madenciliği ortaklığı kurmayı amaçladığını söyledi.
Bununla beraber Rosatom, uçtan uca bir lityum tedarik zinciri kurma hedefine ulaşmak amacıyla Rusya’da iki lityum iyon pil fabrikası inşa ediyor. Bazı Rosatom Group şirketleri, lityum iyon pillerin elektrik ve ulaştırma uygulamaları üzerinde çalışıyor. Rosatom ayrıca dünyanın önde gelen yüksek saflıkta metalik lityum üreticileri arasında yer alıyor.
Anlaşılan o ki, lityum sektörü Rosatom’un iş hacminde giderek daha büyük bir yere sahip oluyor ve bu bağlamda yeni yerli ve uluslararası ortaklıklar kurmak son derece mantıklı bir adım olarak öne çıkıyor. Dolayısıyla, Bolivya şirketiyle imzalanan anlaşma, ülkede ortak lityum üretim tesisleri kurmayı ve karşılıklı çıkarların gözetildiği uzun vadeli bir ortaklık geliştirmeyi hedefleyen Rusya-Bolivya lityum programı için önemli bir kilometre taşı niteliği taşıyor.
