Toplamda seksenden fazla olan yeni iş alanları, Rosatom’un faaliyetlerinde giderek daha büyük bir paya sahip oluyor. Bir yıl boyunca bu köşede, yeni iş alanlarının bir çoğu ele alındı. 2024 yılının son sayısı, size bir özet sunuyor
Temiz enerji
Rosatom, temiz üretim teknolojilerinin hemen hemen her türüyle ilgileniyor. Temel yük nükleer enerjinin (en son SMR projelerinin tümü dahil) yanı sıra bunlar arasında rüzgar, hidrojen, biyoyakıt, güneş ve hidro güç çözümleri yer alıyor.
Rosatom, rüzgar türbinlerinin temel bileşenleri olan naseller, iç parçaları ve kanatları Rus nükleer şirketinin iştirakleri tarafından üretilirken, rüzgar santrallerini kendi başına inşa ediyor. Rosatom, sadece Rusya’da 2027 yılına kadar yaklaşık 1,7 GW rüzgar kapasitesini devreye almayı planlıyor.
Bununla birlikte, yenilenebilir enerji projeleri yalnızca yurt içiyle sınırlı değil ve yurt dışına da uzanıyor. İşte sadece tek bir ülkeden örnek: Kırgızistan’da, Rosatom, Leylek yakınlarında bir hidroelektrik santrali inşa ediyor ve Celalabad Bölgesi’ndeki Chandalash Nehri üzerinde 30 MW’lık bir hidroelektrik santrali inşa etmek için bir anlaşma imzaladı. Issyk-Kul Gölü yakınlarında 100 MW’lık bir rüzgar santrali inşa etmek için bir proje başlatıldı. Sonuç olarak, bu yılın başlarında Atomexpo’da imzalanan iki anlaşma kapsamında 1 GW rüzgar kapasitesi ve 400 MW hidroelektrik kapasitesi dahil olmak üzere düzinelerce enerji santrali inşa edilmesi bekleniyor.
Rosatom ayrıca, Rusya ve Kazakistan’da biyogaz tesislerinin inşası üzerinde çalışıyor. Hayvan ve gıda atıklarını enerjiye ve gübreye dönüştüren bu tesisler, döngüsel ekonomi yaklaşımının bir örneğidir.
Enerji depolama sistemleri
Elektriğin yalnızca üretilmesi değil, depolanması da gerekiyor. Rosatom, ulaştırma ve elektrik enerjisi endüstrileri için elektrik depolama sistemleri üretmek üzere baştan başa bir tedarik zinciri kuruyor. Zincir lityumla başlıyor ve Rosatom, Rusya’daki Kolmozerskoye lityum yatağında bir maden inşa ediyor ve Bolivya’daki lityum tuz yataklarının geliştirilmesine katılıyor. Rosatom ayrıca Kaliningrad ve Moskova bölgelerinde iki gigafabrika inşa ediyor. Bunlar, her biri yıllık 4 gigawatt-saat kapasiteli lityum iyon piller için entegre üretim tesisleri olacak. Bu iki fabrikada üreticelecek piller Rus elektrikli arabalarına takılacak. Bunlardan biri, uygun şekilde ‘Atom’ adıyla markalanmış olup, Rosatom’un girdileriyle geliştiriliyor.
Çevresel çözümler
Rosatom, kullanılmış nükleer yakıt (SNF) ve radyoaktif atık (RW) yönetimi konusunda büyük bir deneyime sahip. Nükleer şirket, SNF ve RW işleme, depolama ve imha etme için altyapı tesisleri inşa ediyor, geliştiriyor ve eski tesisleri yönetiyor. Son bir örnek olarak, nükleer denizaltılara yerleştirilen sıvı metal soğutmalı reaktörün çıkarılabilir son çekirdek bölümü Gremikha deniz üssünden alındı.
Rus nükleer şirketi, yaşam döngüsü sonu yönetim yetkinliklerini, çevre koruma ve mevcut yönetim projelerini sunmak için kullanıyor. Örneğin, Tacikistan’da (Sughd bölgesindeki Taboshar uranyum madenciliği sahası ve atık depolama alanlarının rehabilitasyonu) ve Kırgızistan’da (Kajy-Say, Taldy-Bulak, Tuyuksu ve Dalniy madenlerindeki atık depolama alanlarının rehabilitasyonu) bir dizi mevcut program tamamlandı veya hala devam ediyor. Rosatom, Belarus’ta Gorodok kasabası yakınlarındaki bir pestisit depolama alanını rehabilite etmek için bir teknoloji ve pilot arıtma tesisi üzerinde çalışıyor.
Yeni malzemeler
Rosatom, yeni malzemeler ve uygulamalarını geliştirirken üç alana odaklanıyor: kompozit malzemeler, katmanlı imalat ve nadir toprak elementleri (REE).
Kompozit malzemelere gelince, Rosatom ham petrolden nihai ürünlere kadar karbon kompozitlerinin baştan başa üretimini kurdu ve şimdi geliştiriyor. Bu malzemeler; uranyum zenginleştirme için gaz santrifüjleri, araç parçaları, spor ekipmanları, bina ve yol yapıları, rüzgar türbini kanatları vb. üretmek için kullanılır.
Rosatom tarafından geliştirilen ve üretilen katmanlı imalat malzemeleri, şirket içinde üretilen 3D yazıcılar için çeşitli metal tozları türlerini kapsar. Şirket ayrıca 3D baskı hizmetleri de veriyor. Rosatom, 3D yazdırılmış parçaları nükleer yakıt üretim sürecine dahil etti. Örneğin, katmanlı imalatla üretilen bir pervane, Sibirya Kimya Tesisi’ndeki UF6 süblimasyon sürecinde yer alan bir pompada kullanılıyor.
Nadir toprak malzemelerine gelince, Rosatom, cevherden mıknatıslara kadar uzanan entegre bir üretim zinciri oluşturuyor. Karışık REE konsantrelerinin tekil bileşiklere ayrılması için bir tesis ve bir mıknatıs fabrikası açılması planlanıyor.
Kuzey Deniz Rotası’ndaki kargo trafiği
Kuzey Deniz Rotası (NSR), yıl boyunca kargo taşımacılığını garanti altına alacak bir deniz ticaret rotası olarak tasarlandı. Bu hedefe ulaşmak için, NSR operatörü olarak Rosatom, özellikle Çin olmak üzere ortak ülkelerle temasa geçiyor. Kasım ayında, Rusya-Çin NSR İş Birliği Alt Komisyonu’nun ilk toplantısı Saint Petersburg’da yapıldı. Daha önce, kargo gemileri inşa etmek için bir ortak girişim kurmak üzere Çinli şirket NewNew Shipping Line ile bir anlaşma imzalandı. Rosatom, aynı şirketle ortaklık kurarak, iki ülkenin limanları arasında bir konteyner taşımacılığı hizmeti olan Arctic Express 1’i başlattı. Diğer ülkeler de bu kargo rotasıyla ilgileniyor.
Kuzey Denizi Rotası’ndaki trafik, nükleer enerjiyle çalışan yedi buzkıran tarafından sağlanıyor. Rusya’nın eşsiz nükleer filosu, kasım ayında Proje 22220 kapsamında inşa edilen nükleer buzkıran Chukotka’nın denize indirilmesi ve aynı seriden Yakutia’nın yakında hizmete girmesinin beklenmesiyle büyüyor. Proje 22220 kapsamında buzkıran Leningrad ve Proje 10510 kapsamında buzkıran Rossiya’nın inşası sürüyor. Nükleer buzkıranlar en güçlü gemiler olmalarının yanı sıra zararlı emisyon üretmediklerinden çevre üzerinde neredeyse hiçbir etkiye sahip değiller.
Nükleer tıp
En geniş radyoizotop yelpazesini sunan Rosatom, radyofarmasötiklerin üretimi için gerekli kaynak malzemelerinin dünyadaki ilk 5 tedarikçisidir. Müşterileri arasında 50 ülkeden 170’ten fazla şirket bulunmaktadır.
Rosatom ayrıca, Rusya’nın Obninsk kentinde Avrupa’nın en büyük radyofarmasötik fabrikasını inşa ediyor. Fabrika hem en fazla talep edilen maddeleri hem de taşıyıcı eklenmiş ve taşıyıcı eklenmemiş lutesyum-177, aktinyum-225, toryum-227 ve kötü huylu neoplazmların ameliyat edilmesi mümkün olmayan metastatik formların tedavisi için tasarlanmış diğer izotoplara dayalı yenilikçi radyofarmasötikleri üretecek.
Teknolojiler
Rosatom, robotik, dijital hizmetler, kuantum bilgisayarlar ve daha birçok alanda gelişmiş çözümlerin geliştirilmesinde yer alıyor.
Rus nükleer şirketinin portföyünde robotik süreç otomasyonu (RPA), düşük kodlu programlama ve optik karakter tanıma (OCR) çözümleri dahil olmak üzere 60’ın üzerinde dijital ürün bulunuyor.
Rosatom ayrıca, nükleer inşaat projeleri için dijital otomasyon çözümleri de sağlıyor. Yurt dışındaki nükleer santrallere tedarik edilen analitik simülatörler Rosatom’un amiral gemisi ürünleri arasında yer alıyor.
Rosatom, Büyük Veri, Nesnelerin İnterneti, Yapay Zeka ve diğerleri gibi dijital teknolojilerin geliştirilmesiyle de ilgileniyor. Rosatom ayrıca akıllı şehirler, topluluk yönetimi, ulaşım, konut ve kamu hizmetleri ile enerji endüstrisi için dijital çözümlerin önde gelen bir Rus geliştiricisidir. Rosatom’un projelerinin ayak izi Rusya ve Bağımsız Devletler Topluluğu’nda (BDT) 200’den fazla şehri kapsamaktadır.
Rus nükleer şirketleri robotik sistemler kullanıyor ve robotik uygulamaların yakın gelecekte yaygınlaşacağı kesin.
Kuantum teknolojileri de çok özel bir odak alanı olarak daha az önemli değildir. Rosatom, Dijital Teknolojiler federal projesi kapsamında 2020 yılından bu yana uygulanan Kuantum Hesaplama Yol Haritası için koordinatör olarak görev yapıyor. 2024 yılında Rosatom araştırmacıları ve meslektaşları 50 kübitlik bir hapsedilmiş iyon kuantum bilgisayarı inşa ettiler. Bu alandaki AR-GE çalışmaları devam etmektedir.
Sonuç olarak
Doğal olarak, her yeni iş alanını kısa bir makalede anlatmak imkansızdır. Vurgulanması gereken, Rosatom’un yeni bir iş alanı ararken birçok kritere göre yönlendirildiğidir, ancak bunların en önemlileri düşük maliyetli ve temiz enerji, iyi sağlık ve refah, sorumlu tüketim ve üretim ve iklim eylemi gibi sürdürülebilir kalkınma hedefleridir.
