17 Kasım’da, Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (ITER) inşaat sahasına Rusya’dan dört test tesisinden ilki ulaştı. Bunlar, teşhis ve teknik sistemleri barındıran özel cihazlar olan port fişlerini gerçeğe yakın koşullarda test etmek için kullanılacak.
Port fişi test tesisi, yaklaşık 30 metrik ton ağırlığında ve 40 metreküp hacimli çelik bir vakum odası olup, vakum, ısıtma, kontrol ve izleme sistemleriyle donatıldı. 2011 yılında imzalanan bir anlaşmaya göre, Rusya bu türden dört tesisin üretimini ve tedarikini üstlendi. Üretimi yapan şirket, Mekanik Mühendislik ve Enstrümantasyon Grubu (GKMP). GKMP, nükleer füzyon, kriyojenik ve termal vakum testleri için ekipman üretiyor ve karmaşık ekipman denemeleri yapıyor.
Rosatom’un iştiraki ITER Proje Merkezi Müdürü Anatoly Krasilnikov, test tesislerinin teslimi töreninde yaptığı konuşmada, “Bu test tesisi, proje kapsamındaki sorumluluk alanımızdaki en karmaşık ve teknolojik olarak en gelişmiş sistemlerden biri. Bunu tasarlamak ve üretmek için, ana tedarikçilerimizin gelişmiş yenilikçi çözümler geliştirmesi ve uygulaması gerekti. Rusya’ya, deneyimimiz ve teknolojik liderliğimizin sonucu olarak tüm ünitelerin üretimi verildi” dedi.
Vakum odaları, ITER üye ülkeleri tarafından üretilen 46 port fişinin tamamını test etmek için kullanılacak. Vakum, termal ve fonksiyonel testler yapmak için vakum odalarının içlerinde derin vakum ve yüksek sıcaklık oluşturulacak. Özellikle, 20°C ile 240°C arasında değişen sıcaklıklarda üç test döngüsü gerçekleştirilecek. Sistemin hava geçirmezliğini doğrulamak için her aşamada helyum sızıntı testi yapılacak.
Rus mühendisler, ITER sahasındaki test tesisinin devreye alınmasında yer alacaklar. GKMP’deki ITER Proje Ofisi Müdürü Olesya Solovyeva, Strana Rosatom gazetesine verdiği demeçte, “Test tesisinin ve her bir alt sisteminin montajını ve kapsamlı bütünleyici testlerini denetlemekten sorumluyuz” dedi. GKMP, bu yılın başlarında ikinci test tesisinin üretimine başladı. Tesisin 2026 yılının sonbaharında tamamlanması bekleniyor. Tesis fabrika kabul testlerinin ardından, kış başında Fransa’ya sevk edilecek. Üçüncü ve dördüncü tesisler ise ITER Organizasyonu tarafından belirlenen son tarih olan 2029 yılının sonuna kadar teslim edilecek.
ITER İnşaat Projesi Lideri Sergio Orlandi, Rusya’nın katkısından övgüyle bahsetti: “İnşaat projesi yöneticisi olarak, Rus ITER Merkezi’nden ilk port fişi test tesisinin teslim edilmesinden çok memnunum. Bu test tesisi, Rusya’nın gelişmiş üretim yeteneklerinin canlı bir örneği ve proje için tüm teslimatların zamanında, bütçeye uygun ve gerekli kalitede olmasını sağlıyor. Tesisin tasarım, tedarik ve montajının her aşamasını denetleyen Rus uzmanlara özel teşekkürlerimi sunmak istiyorum.”
Daha önce Rus nükleer şirketleri, ITER inşaat sahasına süperiletkenler, bir poloidal alan bobini ve dört jirotron teslim etmişti. Diğer bileşenlerin üretimi devam ediyor. Rus yapımı tüm ekipmanlar, reaktör inşaat takvimine tam uyum içinde teslim ediliyor. Rus Ar-Ge enstitüleri ve şirketleri, yapım aşamasındaki ITER füzyon tesisi için 25 yüksek teknoloji sisteminin üretimi ve tedarikinden sorumlu.
ITER, dünyanın ilk yeni nesil uluslararası termonükleer deneysel reaktörünü inşa etme projesidir. İnşaat sahası Fransa’nın Marsilya kenti yakınlarında bulunuyor. Projenin amacı, füzyon enerjisinin barışçıl amaçlarla kullanımının fizibilitesini ve uygulanabilirliğini göstermek ve ilgili süreçleri geliştirmektir. Füzyonun profesyonelce kullanımı, insanlığın gelecek binlerce yıl boyunca enerji ihtiyacını karşılayacak.
Rusya, AB, Çin, Hindistan, Japonya, Güney Kore ve ABD ile ITER projesinin üyesidir. Rosatom’un iştiraki olan ITER Proje Merkezi, Rusya’nın projeye yaptığı ayni katkıyı sağlamaktan sorumlu ulusal ITER ajansı olarak faaliyet gösteriyor.
