Yanvar oyining oxirida “El-Dabaa» AES 4-energiya blokining poydevor plitasiga birinchi beton quyilishi boshlandi. Endi ushbu stansiyadagi qurilish bosqichida barcha to’rtta blok qurilmoqda va u dunyodagi eng yirik atom qurilishlaridan biri va Afrikada esa eng yirik atom qurilishdir.
Blok qurilishining rasmiy boshlanishi marosimida Rossiya prezidenti Vladimir Putin va Misr prezidenti Abdul Fattoh As-Sisi videoaloqa orqali ishtirok etdilar. Ikki mamlakat rahbarlari beton quyish uchun ramziy ruxsat berdilar.
«Biz zamonaviy sanoat tarmoqlarini, malakali ish o’rinlarini tashkil qilishga, ijtimoiy masalalarni hal etishga ko’maklashamiz. Biz buni birgalikda qilamiz, chunki yangi energiya tizimi bularning barchasini bajarishga imkon beradi. Bu bizning ikki tomonlama hamkorligimizning eng yaxshi an’analarida chinakam flagman (bayroqdor, ilg’or) loyihadir«, – dedi Vladimir Putin. «El-Dabaa» 37 mlrd kVt soatgacha elektr energiyasi ishlab chiqarishi mumkin, bu mamlakat umumiy energiya iste’molining taxminan 10 foizini tashkil etadi. Vladimir Putin ikkala prezident ham loyihani doimiy nazorat ostida ushlab turishini tasdiqladi.
Abdul Fattoh As-Sisi bu voqeani «Misr va Rossiya o’rtasidagi yaqin hamkorlik yo’lidagi yorqin sahifa«- deb atadi va stansiya qurilishi rejalashtirilganidan tezroq ketayotganini ta’kidladi. «Global energiya ta’minoti inqirozi Misr davlatining Misrning tinch yadroviy elektr energiyasini ishlab chiqarish dasturini qayta tiklash bo’yicha strategik qarorining muhimligini tasdiqlaydi, chunki u qazib olinadigan yoqilg’iga qaramlikni kamaytirishga va beqaror bo’lib turadigan narxlardan qochishga xavfsiz, arzon va uzoq muddatli energiya ta’minotini ta’minlashga yordam beradi», dedi Misr prezidenti.
Rosatom bosh direktori Aleksey Lixachov stansiya maydonchasida mehmonlarga salom yo’lladi va shunday dedi: «Bugun Misr atom energetikasi va Rossiya-Misr munosabatlari tarixidagi muhim voqea. To’liq quvatli 4-sonli energiya blokining poydevor plitasi tagiga birinchi betonni quyish bilan Asuan to’g’oni qurilganidan keyin mamlakatlarimiz o’rtasidagi hamkorlik bo’yicha eng yirik loyiha — birinchi Misr atom stansiyasini qurish ishlari olib borishni ochib berilmoqda. Endi «El-Dabaa» AESning barcha to’rtta energiya bloki qurilish bosqichida ketayapti. Bu shuni anglatadiki, bizning Misr maydonchamiz dunyodagi eng katta ikkita atom qurilishidan biriga aylanmoqda”.
Misrning elektrenergetika va qayta tiklanadigan energiya manbaalari vaziri Muhammad Shakir 4- blokda beton quyilishi har ikki mamlakatning siyosiy qo’llab-quvvatlashi va jamoaning 24 soatlik mashaqqatli mehnati va sadoqati natijasi ekanligiga urg’u berdi.
Qo‘shni bloklarda
«El-Dabaa» AESning birinchi energiya blokida yadro orolining poydevor plitasini qurish bo’yicha ishlar to’liq bajarildi, binolar qurilmoqda. 2023 yilda maydonga birinchi texnologik uskunalar — 1-energiya bloki uchun eritma tuzog’i olib kelindi va o’rnatildi. O’sha yilning o’zida ikkinchi energiya blogi ham uchun eritma tuzog’i o’rnatildi.
2023- yil may oyida mutaxassislar 3-sonli energiya blogiga «birinchi beton» qo’yishdi. Hozirgi vaqtda Maydonchada yetkazib berish va yo’naltirish kanallarining qurilishi to’liq joylashtirilgan.
2024 yilda 1-energiya blogiga ichki himoya qobig’ini o’rnatish, shuningdek 3-va 4-energiya bloklari uchun eritma tuzog’ini o’rnatish rejalashtirilgan.
AESni tashkil etishda 16 mingdan ortiq kishi ishtirok etadi. Qurilish ishlarining eng yuqori cho’qqisida ular ikki baravar ko’payadi. Mahalliylashtirish darajasi, ya’ni mahalliy biznesning loyihada ishtirok etish ulushi birinchi blokda 20% ni tashkil qiladi, to’rtinchi blokda esa 35% gacha ko’tariladi.
Ishonchli huquqiy va texnologik asosda
«El-Dabaa» AES 2017 yil 11 dekabrda kuchga kirgan shartnomalar paketiga muvofiq qurilmoqda. Rossiya tomoni nafaqat stansiyani quradi, balki xodimlarni o’qitishga yordam ham beradi. Rossiya universitetlarida 90 dan ortiq Misr mutaxassislari yadro mutaxassisliklari bo’yicha tahsil olishgan, hozirda yana 150 ga yaqin kishi tahsil olmoqda. Umuman olganda, loyiha doirasida davlat korporatsiyasi 2000 ga yaqin mutaxassislarni tayyorlaydi. Shuningdek, Rosatom stansiyaning dastlabki 10 yil davomida ishlashi va texnik xizmat ko’rsatishini qo’llab-quvvatlaydi, atom stansiyasining butun hayot davri davomida yoqilg’i bilan ta’minlaydi va ishlatilgan yoqilg’i uchun maxsus ombor quradi, u yerda uni saqlash uchun maxsus idishlar o’rnatiladi.
Barcha bloklarda 3 + avlod xavfsizlik avlodining SSER (Suv-suvli energiya reaktori)-1200 (suv-suvli quvvati 1200 MVt) reaktorlari o’rnatiladi. Blokni himoya qilish aktiv (faol) va passiv(nofaol) tizimlarni o’z ichiga oladi: eritma tuzog’i, yadro passiv quyilish tizimlari, yadro favqulodda sovutish tizimlari va boshqalar.
Rossiyada ushbu avlod reaktorlari bilan to’rtta blok ishlaydi: ikkita reaktor Novovoronej va Leningrad atom elektr stansiyalari maydonchalarida ishlaydi. Belarus Respublikasida ikki blokli AES ishlaydi. Birinchi blok 2020 yil noyabr oyida, ikkinchisi 2023 yil may oyida tarmoqqa ulangan.
