Birinchi AES uchun qazilgan chuqurdan tortib xalqaro forumlargacha — O‘zbekiston «Rosatom» bilan ko‘p qirrali hamkorlikni faol rivojlantirmoqda. O‘zbekistonlik mutaxassislar atom sanoati xavfsizligining xalqaro standartlarini muhokama qilishda ishtirok etmoqda. Mahalliy baliqchilar jamoasi esa turli mamlakatlardan kelgan atom sohasi vakillari o‘rtasida o‘tkazilgan baliq ovlash musobaqasida g‘oliblardan biri bo‘ldi.

O‘zbekistonda kichik quvvatli atom elektr stansiyasini (KQAES) qurishning asosiy bosqichi boshlandi. Birinchi bosqich Rossiya loyihasi bo‘yicha Jizzax viloyatining Forish tumanida qurilayotgan RITM-200N reaktori bo‘lgan KQAES energiya bloki uchun kotlovan qazishni o‘z ichiga oladi. Stansiya uchun taxminan 1,5 million kub metr tuproq qazib olinadi, chuqurlik 13 metrga yetadi.

O‘zbekistonda kichik quvvatli atom elektr stansiyasini qurish loyihasiga «Rosatom» bosh direktori Aleksey Lixachev va «O‘zatom» rahbari Azim Axmedxadjayev start berdi. Qurilish texnikasi birinchi kubometr tuproqni qazib oldi.

«Barcha xorijiy loyihalarimizda bo‘lgani kabi, KQAESni qurishda ham yuqori darajadagi mahalliylashtirish ko‘zda tutilgan. Ishlar O‘zbekiston subpudrat tashkilotlari tomonidan bajarilmoqda. «Rosatom» kamida 60 yil xizmat qiladigan stansiya quradi va uni ekspluatatsiya qilishda barcha zarur yordamni ko‘rsatadi. Bizni ko‘plab o‘n yillik samarali va o‘zaro manfaatli hamkorlik kutmoqda,» – dedi Aleksey Lixachev.

Ayni paytda hududda muhandislik izlanishlari, qurilish-montaj bazasini loyihalashtirish va qurish ishlari olib borilmoqda.

Yakuniy loyiha III+ avlod VVER-1000 asosidagi ikkita katta quvvatli energiya blokini va har biri 55 MVt quvvatga ega RITM-200N reaktorli ikkita energiya blokini o‘z ichiga oladi. Loyiha bitta maydonda katta va kichik quvvatli AES bloklarini qurish bo‘yicha dunyoda birinchi bo‘ladi.

Yadro va radiatsiya xavfsizligi

O‘zbekistonlik ekspertlar «Yadro texnologiyalari xavfsizligi: xavfsizlik madaniyati» XIX Xalqaro yadro forumida ishtirok etdi. Forum Rossiyaning Sankt-Peterburg shahridagi «Rosatom» texnika akademiyasi maydonida bo‘lib o‘tdi. Tadbir 10 mamlakatdan kelgan mutaxassislarni birlashtirdi. Forumda atom energiyasidan foydalanish obyektlari hayotiy siklining barcha bosqichlarida yadroviy va radiatsiyaviy xavfsizlik masalalari muhokama qilindi.

«Atom sanoatida xavfsizlik masalalari har bir mutaxassisning shaxsiy qadriyatidir. 2024-yilda bizda atom sanoati tarixidagi eng kam halokatli jarohatlar qayd etildi. Tarmoq tashkilotlarining 94 foizi jarohatlarsiz ishlaydi, yong‘inlar soni olti baravar kamaydi, xavfli ishlab chiqarishlarda avariyalar nolga teng va jarohatlar chastotasi koeffitsiyenti 0,07 – bu Rossiya sanoat kompaniyalari orasida eng yaxshi ko‘rsatkich,» – dedi «Rosatom» davlat korporatsiyasi bosh inspektori Sergey Adamchik.

Baliq ovlash turniri

«Rosatom» baliq ovlash bo‘yicha uchinchi xalqaro turnirni o‘tkazdi. Musobaqa ilk bor Turkiyada, «Akkuyu» AES qurilish maydoni yonida bo‘lib o‘tdi. «Eng katta baliq» nominatsiyasida O‘zbekiston jamoasi g‘olib bo‘ldi. Turnirda Vengriya jamoasi g‘olib bo‘ldi, ikkinchi va uchinchi o‘rinlarni Indoneziya va Misr jamoalari egalladi.

Turnirda 14 nafar havaskor sportchi, shuningdek, yetti mamlakat – atom energetikasi sohasida loyihalarni amalga oshirayotgan yoki rejalashtirayotgan «Rosatom» hamkorlaridan jurnalistlar va ekspertlar hamjamiyati vakillari ishtirok etdi. Tadbirda «Akkuyu Nuklear» AJning radiatsiya nazorati bo‘yicha mutaxassislari ham ishtirok etdi. Ovlangan baliqlarni tarozida tortish jarayonida maxsus uskunalar yordamida baliqlarning dozimetrik nazorati o‘tkazilib, ularning xavfsizligi tasdiqlandi.

«Baliq ovlash bo‘yicha xalqaro turnir – bu atom energetikasi sohasidagi keng ko‘lamli loyihalarni amalga oshirishda tabiatga bo‘lgan ehtiyotkorona munosabatimizni namoyish etish imkoniyatidir. Biz uchun hamkor davlatlar vakillari ekotizimni saqlashga mas’uliyat bilan yondashayotganimizni o‘z ko‘zlari bilan ko‘rishlari muhim. Turnir, shuningdek, AES atrofidagi infratuzilmaning rivojlanishi mintaqani yashash, dam olish va sayyohlik uchun qulay joyga aylantirayotgani, mahalliy aholining bir necha avlodi uchun yangi imkoniyatlar yaratayotganini ko‘rsatish imkonini beradi,» – dedi «Rosatom International Network» xususiy muassasasi bosh direktorining kommunikatsiyalar bo‘yicha o‘rinbosari Aleksandra Yustus.

«Akkuyu» AES qurilishi hududida baliq ovlash bo‘yicha xalqaro turnir loyihaning jamoatchilik uchun ochiqligini namoyish etadi va AES qurilishi mintaqa ekotizimi uchun xavfsiz ekanligini tasdiqlaydi. Mintaqaviy darajada har yili turk baliqchilari uchun musobaqalar o‘tkazamiz, bu yil esa xalqaro musobaqalar ishtirokchilarini maydonda xursandchilik bilan kutib oldik. Bunday turnirlar atom elektr stansiyasi qurilishi yuqori ekologik standartlarga rioya qilingan holda olib borilayotganini va tabiiy muhitga ta’sir ko‘rsatmayotganini ko‘rsatadi,» – dedi «Akkuyu Nuklear» AJ bosh direktori Sergey Butskix.

Tadbir doirasida «Akkuyu Nuklear» AJ jamoasi turnir ishtirokchilari uchun qurilayotgan «Akkuyu» AES va madaniy dasturga tashrif buyurdi.