Այս տարի Ատոմային էներգետիկայի և արդյունաբերության վետերանների միջազգային միությունը (ԱԷԱՎՄՄ կամ Միություն) նշում է իր 15-ամյակը: Մենք խնդրեցինք Միության նախագահ Պավել Իպատովին խոսել Միության աշխատանքի մասին և կիսվել իր մտքերով ատոմային արդյունաբերության զարգացման վերաբերյալ:
Ես ավարտել եմ Ուրալի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի էներգետիկայի ֆակուլտետը: Իմ կարիերան սկսել եմ Հարավուկրաինական ԱԷԿ-ում՝ որպես հերթափոխի պետ: 1989-ից 2005 թվականներին աշխատել եմ Բալակովոյի ԱԷԿ-ում, որտեղ անցել եմ ճանապարհ գլխավոր ինժեներից մինչև կայանի տնօրեն: Այնուհետև որոշ ժամանակով տեղափոխվել եմ պետական ծառայության, բայց հետո վերադարձել եմ ոլորտ:
Շատ բան է փոխվել դեպի լավը։ Առաջին հերթին՝ անվտանգության նկատմամբ վերաբերմունքը։ Չեռնոբիլի վթարից հետո անվտանգությունը դարձավ միջուկային արդյունաբերության բոլոր կազմակերպությունների համար գերակա խնդիր։ Բարձրացել են պահանջները նյութերի արտադրության որակի, դրանց բնութագրերի և հուսալիության հանդեպ։ Ընդհանուր առմամբ, ԱԷԿ-ի աշխատանքի ցանկացած ասպեկտն այժմ գնահատվում է առաջին հերթին անվտանգության տեսանկյունից։
Աչքերիս առաջ Ռուսաստանի ատոմային ոլորտն աճել և զարգացել է։ «Ռոսատոմն» արդյունավետորեն հաղթահարում է բոլոր առաջադրանքները, և պետկորպորացիայի պատասխանատվության ոլորտները ընդլայնվում են։ Այսօր «Ռոսատոմը» ոչ միայն ավանդական միջուկային ուղղություններն են, այլև նոր բիզնեսների մի ամբողջ շարք՝ գերհամակարգիչներից և միջուկային բժշկությունից մինչև բնապահպանական նախագծեր։ Սա կարևոր աշխատանք է։ Այնուամենայնիվ, իմ կարծիքով, ատոմային տեխնոլոգիաները պետք է մնան «Ռոսատոմի» միջուկը։
Հպարտանալու շատ բան կա, բայց հատուկ կնշեմ երկուսը։
Այսօր «Ռոսատոմը» գլոբալ ընկերություն է, ատոմային շինարարության նախագծերի թվով աշխարհի առաջատարը և ուրանի հարստացման ոլորտում թիվ մեկ կորպորացիան։ Սա ոլորտի համար արժանի հպարտություն է առաջացնում։
Բայց իմ կարծիքով, ոչ պակաս կարևոր է «Ռոսատոմի» հսկայական ներդրումը մարդկային կապիտալի զարգացման գործում։ Ատոմային արդյունաբերությունը՝ ամենաբարձր տեխնոլոգիականներից մեկն է և պահանջում է բարձր որակավորում ունեցող անձնակազմ։ Այսօր «Ռոսատոմ»-ում աշխատում են հարյուր հազարավոր մարդիկ, և պետկորպորացիան ստեղծել է եզակի կրթական համակարգ, որը թույլ է տալիս աշխատակիցներին անընդհատ կատարելագործել իրենց մասնագիտական հմտությունները և բարձրացնել որակավորումը։
Ես հպարտ եմ մարդկանց հետ նման մանրակրկիտ և նպատակային աշխատանքով. ոչ բոլոր ընկերությունները կարող են պարծենալ դրանով։
Ես այս պաշտոնում եմ ավելի քան տասը տարի, և անկեղծորեն կասեմ. Խորհուրդը եզակի է, ես չգիտեմ որևէ անալոգ։ Սա անկախ հանրային միջազգային կազմակերպություն է, այժմ այն միավորում է ատոմային արդյունաբերության վետերաններին 14 երկրներից։ Այս մարդիկ գիտնականներ, ինժեներներ, մենեջերներ են։ Տասնամյակներ շարունակ նրանք զբաղեցրել են ղեկավար պաշտոններ և կուտակել եզակի փորձ, որը կարևոր է փոխանցել հաջորդ սերունդներին։
Մասնագիտական գիտելիքները ձեռք են բերվում համալսարաններում։ Բայց իմանալ, թե ինչպես է զարգացել ոլորտը, այն էլ այդ իրադարձությունների անմիջական մասնակիցներից՝ «առաջին ձեռքից»՝ սա անգին է։ Ես տեսնում եմ, որ երիտասարդները հետաքրքրված են դրանով, ուստի մենք պարբերաբար շփվում ենք ուսանողների հետ։ Մենք ոչ միայն կիսվում ենք մեր սեփական փորձով, այլև տարածում ենք ատոմի մասին գիտելիքները։ Ահա վերջին օրինակները. վերջերս «Ռոսատոմի» հանրային խորհրդի անդամ և Ատոմակայանների միջազգային միության փորձագետ Օլեգ Մուրատովը դասախոսություն է կարդացել Տաջիկստանի տեխնիկական համալսարանի դասախոսների և ուսանողների համար՝ ռադիոէկոլոգիայի, բնական և արհեստական ռադիոակտիվության վերաբերյալ։ Իսկ ուռուցքաբան-վիրաբույժ, Ա. Ի. Բուրնազյանի անվան դաշնային բժշկա-կենսաբժշկական կենտրոնի ուռուցքաբանության և ճառագայթային բժշկության ամբիոնի դոցենտ Դմիտրի Աստախովը Տաջիկստանի ազգային համալսարանի բժշկական ֆակուլտետի ուսանողներին պատմեց միջուկային տեխնոլոգիաների միջոցով ուռուցքաբանական հիվանդությունների բուժման մասին:
Միության գործունեության երկրորդ կարևոր ասպեկտը. մենք քննարկման ենք հանում հանրային կարեևորություն ունեցող հարցեր: Դրանք տարբեր երկրների համար տարբեր են. դա ռուսական միջուկային տեխնոլոգիաների առաջխաղացումն է, ռադիոֆոբիայի դեմ պայքարը, ոլորտում երիտասարդներին ներգրավելումը և այլն:
Տարեկան մենք անցկացնում ենք չորսից հինգ համաժողով և կլոր սեղան։ Օրինակ՝ այս տարի ապրիլին մենք Դուշանբեում անցկացրեցինք համաժողով, որտեղ քննարկեցինք միջուկային տեխնոլոգիաների կիրառման հեռանկարները և ճառագայթային անվտանգության հարցերը Կենտրոնական Ասիայի պետություններում։ Մայիսին Մինսկում կլոր սեղանի մասնակիցները գնահատեցին միջուկային էներգետիկայի տեղը տարբեր տարածաշրջանների էներգետիկ հաշվեկշռում։ Հունիսին Բիշքեկում մենք նշեցինք Միության 15-ամյակը և միջուկային արդյունաբերության 80-ամյակը «Ուժերի և գիտելիքների համախմբումը Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանում ատոմային էներգետիկայի և միջուկային տեխնոլոգիաների զարգացմանը աջակցելու գործում» միջազգային գիտական համաժողովում։
Սեպտեմբերին Ալմաթիում անցկացվեց համաժողով, որը նվիրված էր կարևորագույն արդյունաբերական գիտելիքների կուտակման, պահպանման և փոխանցման թվայնացմանը։ Միության անդամները որպես դիտորդներ մասնակցեցին ՄԱԳԱՏԷ-ի գլխավոր համաժողովին։ Գլխավոր համաժողովի շրջանակներում մենք կազմակերպում ենք կլոր սեղաններ, մասնակցում ենք Գլխավոր համաժողովի այլ պատվիրակների միջոցառումներին և կապեր ենք հաստատում Գործակալության անդամ երկրների գիտնականների հետ։ Հոկտեմբերին մենք նախատեսում ենք Տաշքենդում կլոր սեղան անցկացնել, որտեղ կներկայացնենք և կլուծենք միջուկային ենթակառուցվածքների զարգացման, անձնակազմի վերապատրաստման և տեղի բնակիչների հետ աշխատանքի հետ կապված խնդիրներ: Մասնավորապես, մենք կքննարկենք ռադիոակտիվ թափոնների կառավարման, կուտակված շրջակա միջավայրի վնասի վերացման և միջուկային ժառանգության վայրերը անվտանգ վիճակի բերելու հարցերը: Հաշվետվությունների և ընտրությունների համաժողովը պլանավորում ենք նոյեմբերին:
Նախ․ դա նվիրվածություն է ոլորտին, դրա ավանդույթներին և արժեքներին։ Երկրորդ․ մասնագիտացված առարկաների խորը իմացություն (իսկ դրանք, նշենք փակագծերում, ամենահեշտ առարկաները չեն)։ Երրորդ․ ատոմագործը պետք է լինի բազմակողմանի զարգացած անձնավորություն՝ լայն մասնագիտական և անձնական հետաքրքրություններով։
Դուք որոշել եք ձեր կյանքը կապել միջուկային արդյունաբերության հետ, և ես խորապես համոզված եմ, որ սա ճիշտ ընտրություն է։ Հիմա ձեր խնդիրն է առավելագույն օգուտ բերել ոլորտին և երկրին։ Հաջողություն ձեզ այս դժվարին, բայց հետաքրքիր ճանապարհին։
