Pandemiden Termonükleer Füzyona
içindekilere geri dönRus yapımı ekipmanların zamanında teslim edilmesi, aksi bir durumda ITER’de güç beslemesistemlerinin kurulumunun imkansız olması dolsayısıyla büyük önem taşıyordu. Teslimatta karantina kaynaklı yaşanabilecek herhangi bir gecikme devreye alma tarihinin ötelenmesineyol açabilirdi.
Kamyonlar karantina kısıtlamalarına sıkı bir şekilde uyarak yaptıkları yolculukları için 9, 21 ve 27 Nisan’da St. Petersburg’daki Rosatom Efremov Araştırma Enstitüsü’nden yola çıktılar. Enstitü, özel şirket ITER-Center (Rusya) ve ITER’in kendisi arasındaki sorunsuz koordinasyon sayesinde, elektrikli ekipman taşıyan on kamyon Marsilya yakınlarındaki alana ulaştı ve tam zamanında boşaltıldı. Rusya, – elektrik gücü dağıtım çubuğu için merkezi sarmal bobin, poloidal alan sargısıve düzeltme bobinleri, kirişler ile elektrik gücü dağıtım çubuklarının montajı için gerekli , dirençlerin ve yardımcı bileşenlerin tedariğini sağladı.
Genel olarak, 30 araştırma kuruluşundan Rus mühendisler, deneysel reaktörün en pahalı ve karmaşık sistemlerinden biri olan süper iletken mıknatısların güç kaynağı ve koruması için enerji soğurma dirençleri, elektrik gücü dağıtım çubuklarıve ana şalterler dahil olmak üzere reaktör için 25 sistem geliştirecekler.
Diğer ITER üyeleri deüzerlerine düşen görevleri yapıyorlar. Nisan ortasında, İtalya devasa bir halka alan sargısı teslimatı yaptı, ardından Japonya da bir tane gönderdi. Üretim rolleri her ülkenin farklı bilim alanlarında (vakum odaları, mıknatıs sistemleri, nötron tanılamavb) yetkinlik geliştirebileceği şekilde ITER üyeleri arasında dağıtıldı. Çin, Avrupa Birliği, Hindistan, Japonya, Kore, Rusya ve ABD olmak üzere yedi üye ülke ITER Anlaşmasını imzaladı.
Projenin temel amacı, füzyon enerjisinin ticari kullanım için fizibilitesini göstermek, ikinci amacı da teknoloji ve malzemeleri test etmek.
Uluslararası araştırma için bir termonükleer füzyon reaktörü inşa etmeye dair ilk fikir, Sovyet bilim adamı Evgeny Velikhov tarafından 1985’te öne atıldı. Bu fikir Sovyet lideri Mihail Gorbaçov tarafından onaylandı ve aynı yıl Kasım ayında Cenevre zirvesinde sunuldu. ABD Başkanı Ronald Reagan ve Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterrand projeyi destekledi. 1992’de ABD, Rusya, Japonya ve Avrupa Birliği, sırasıyla 2001, 2003 ve 2005’te Çin, Güney Kore ve Hindistan’ın da katıldığı bir proje anlaşmasını imzaladılar. Ev sahibi üye olarak Avrupa Birliği, proje maliyetlerinin yaklaşık %45’ini karşılıyor, diğer altı üyenin her biri de projeye yaklaşık %9 oranında katkıda bulunuyor.
Yapım aşamasında olan termonükleer füzyon reaktörü aslında 1950’lerde Sovyet bilim adamları Igor Tamm ve Andrei Sakharov tarafından geliştirilen sıcak plazma hapsetme cihazı olan bir tokamak (‘manyetik bobinli halka şekilli oda’ ifadesinin Rusça kısaltması). Reaktörün işlevi, hidrojen izotoplarını termonükleer füzyonun başlaması için gerekli olan aşırı sıcak plazmaya dönüştürmek ve onu halka şekilli (toroidal) bir vakum odasının içinde tutmak.
Bina ve şantiye altyapısının inşaatı, devam etmekte olan reaktör montajı çalışmasıyla bitim aşamasına yaklaşıyor. ITER’in 2025 yılında devreye alınması bekleniyor.