Rosatom buzkıranları, kargo gemilerinin Kuzey Denizi Rotasında seyahat etmelerine ve etrafı buzlarla çevrili gemilerin kurtarılmalarına yardımcı oluyor. Yeni buzkıranlar olan Sibir, Ural, Yakutia ve Chukotka hali hazırda yapım aşamasında bulunuyor. Bu modern Lider sınıfı buzkıranlar için yeni yakıt geliştirildi.
İnce buz üzerinden
Arktik Okyanusu’ndaki buzlanma bu kış nispeten daha zayıf olduğundan, petrol tankerleri ve LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) taşıyıcıları genellikle bir buzkıran eşlik etmeden Kuzey Denizi Rotası’nda (NSR) seyahat ettiler. Petrol tankerleri ve LNG taşıyıcılarına, Rus nükleer filo operatörü Atomflot’un (Rosatom’un bir parçası) Deniz Operasyon Merkezi (MOC) tarafından destek verildi. Deniz Operasyon Merkezi, hava durumu, akımlar, buz hareketi ve diğer bilgiler hakkında gerçek zamanlı verileri işleyen otomatik bir sistem kullanarak, her gemi için en uygun rotayı oluşturuyor. Kaptanlar Deniz Operasyon Merkezi’nden seyahat rotasındaki tehlikeler ve navigasyon önerileri hakkında bilgi alıyorlar.
Ağustos 2020’de devreye alınan sistem, Kuzey Kutbu’ndaki navigasyonu mümkün olduğunca güvenli ve öngörülebilir hale getiren Kuzey Deniz Rotası altyapısının bir parçası olma özelliğini taşıyor. Yaz navigasyon sezonu boyunca, bu bilgi sistemi kullanılarak 11 konvoya eşlik edildi.
Sparta iki kez kurtarıldı
Gemilerin bir buzkıran eşliği olmadan Kuzey Deniz Rotasında seyahat etmesi her zaman mümkün olmayabiliyor. Rosatom buzkıranları, Aralık ayı sonlarında ve Ocak ayı başlarında, buzda sıkışıp kalmış bir kargo gemisi olan Sparta III’ü kurtardı.
Sparta III ve buz sınıfı bir römorkör olan Kigoriak, Dudinka’dan Arkhangelsk’e seyahat ederken büyük buz kütleleri nedeniyle Yenisey Körfezi’nde sıkışmıştı. Sparta III ve Kigoriak yakıt ve suları azalmışken ve ekipmanları donmuş haldeyken buz tuzağında mahsur kalmıştı.
Buzlara saplanmış olan iki gemi, Ob Körfezi’nde çalışan buzkıran Vaygach tarafından kurtarıldı. Vaygach kargo gemisinin etrafındaki buzları kırdı ve onu çekici ile çekti. Böyle durumlarda genellikle yakın çekiş tercih edilirken Vaygach, durumun koşullarına uygun olarak kısa mesafeli çekiş uyguladı. Buzkıranın itici ve direksiyon mekanizmalarına zarar verme riskinden dolayı, özel bir pruva tasarımına sahip olan Sparta III için yakın çekiş kullanılamazdı. Buz kütleleri çekme halatı üzerinde çok fazla yük oluşturacağı için, uzun mesafeli çekiş de mümkün değildi.
Sparta III ve Kigoriak, Vaygach eşliğinde buz kütleleri arasından geçtikten sonra, körfezin ağzına doğru yola çıktı. Kigoriak körfezden çıkmayı başarırken, direksiyon mekanizması kırılan Sparta III gün içerisinde tekrar sıkıştı. Mürettebat yılbaşını yardım bekleyerek geçirdi. 1 Ocak günü Vaygach ve dizel buzkıran Amiral Makarov, Sparta III’e yaklaştı. Vaygach buzda bir kanal açarken, Amiral Makarov kargo gemisini çekici ile çekti. 2 Ocak’ta her üç gemi de buzun daha ince olduğu Kara Deniz’indeki Bely Adası’nın batısına geçti. Amiral Makarov Sparta III’e Barents Denizi’ne kadar eşlik ederken, Vaygach işine geri döndü. 12 Ocak’ta kurtarma gemisi Spasatel Karev, kargo gemisini onarım için Murmansk’a çekti.
Şubat ayında, 50 Let Pobedy buzkıranı, Sofcomflot’un Sıvılaştırılmış Doğal Gaz taşıyıcısı Christophe de Margerie’ye yoğun kış buzlarının arasından doğu istikametinde eşlik etti.
Yapım aşamasındaki buzkıranlar
Saint Petersburg’daki Baltık Tersanesi’nde Sibir, Ural, Yakutia ve Chukotka isimlerinde dört adet Proje 22220 nükleer buzkıranı inşa ediliyor.
Zvezda Tersanesi’nde ise, (Rusya’nın Uzak Doğusu) ilk Proje 10510 Lider sınıfı nükleer buzkıran inşası devam ediyor. Tasarımı Aisberg Tasarım Bürosu’nda yapılmış olan 120 MW kapasiteli buzkıranın, 4 metre kalınlığındaki buzlarda ilerleyebilmesi ve 50 metre genişliğinde bir kanal açabilmesi planlanıyor. Lider sınıfı gemi, OKBM Afrikantov’da (Rosatom’un bir parçası) geliştirilen bir RITM-400 nükleer tahrik sistemi ile donatılacak. Bu Lider geminin adı Rossiya olacak. (Rusya)
Lider buzkıranlar için yeni bir yakıt modifikasyonu geliştirildi. Ocak 2021’de, Rusya İnorganik Malzemeler Araştırma Enstitüsü, (Rosatom’un bir parçası) RITM-400 için başlangıç nötron kaynağının, yakıt elemanlarının ve yakılabilir soğurucuların tasarımlarını tamamladı. Bir diğer Rosatom Group şirketi olan Chepetsk Endüstri Tesisi, zirkonyum karışımlı keson boru üretimine başlamaya hazırlanıyor. Boru, reaktör kontrol ve koruma sisteminin reaktivite dengeleme çubuklarını barındıracak.
Rusya İnorganik Malzemeler Araştırma Enstitüsü Yakıt Araştırma ve Geliştirme Direktörü Gennady Kulakov konuyla ilgili olarak, “Lider’in Arktika’dan 1,4 kat daha fazla yakıta ihtiyacı olacak, çünkü reaktörlerinde daha fazla yakıt çubuğu olacak. Boşluk ızgaraları ve silindirik yakıt çubukları ile altıgen yakıt düzeneklerine sahip RITM-200 reaktörlerinden farklı olarak, RITM-400 üniteleri silindir şeklindeki yakıt düzenekleri ve kendinden aralıklı karmaşık profil yakıt elemanları ile kanal tipi bir çekirdeğe sahip olacaktır” dedi. Ek olarak, yakıt ikmali aralığı 5–6 yıldan (mevcut buzkıranlarda olduğu gibi) 10 yıla çıkacak.
