Bu sayımızda, Rosatom’un coğrafi ayak izinden bahseden köşemiz, Türkiye’yi mercek altına alıyor. Türkiye, Akkuyu NGS inşaatının tüm hızıyla devam ettiği yer. AKKUYU NÜKLEER A.Ş’de 2021 yılında neler yapıldığını, Türk vatandaşlarının nükleer mühendislik alanında nasıl ilerleme kaydettiklerini ve hangi sosyal ve çevresel projeleri yürüttüklerini öğrenmek için yazımızı okuyun.

Akkuyu, Türkiye’nin ilk nükleer santralidir. Her ne kadar nükleer santral inşa etme planı 1970’lerin ortalarında gündeme gelmiş olsa da böyle bir proje, Rusya ve Türkiye’nin nükleer enerjide işbirliği konusunda hükümetler arası bir anlaşma imzaladığı Mayıs 2010’a kadar askıda kaldı. Akkuyu ayrıca, Rosatom tarafından YSİ (Yap-Sahip Ol-İşlet) modeliyle inşa edilen ilk nükleer santral olma özeliğine de sahip.

Akkuyu, VVER-1200 reaktörlü dört üniteyle donatılacak. Şu anda, bu dört ünitenin üçünde inşaat çalışmaları devam ederken, Dördüncü Güç Ünitesi de yakında başlayacak inşaat için hazırlanıyor. Birinci Güç Ünitesinin temeli Nisan 2018’de, ardından İkinci Güç Ünitesi ve Üçüncü Güç Ünitesinin temelleri sırasıyla Nisan 2020 ve Mart 2021’de atıldı.

İnşa

Haziran 2021’de reaktör basınç kabının (RBK) kurulumu tamamlanan Birinci Güç Ünitesi, inşaat safhasındaki önemli bir dönüm noktasını geride bıraktı. Akkuyu NGS inşaat sahasında birinci güç ünitesine ait reaktör basınç kabının kurulumu öncesinde, kabın ana ağırlığını taşıyan bir destekleyici halka yapıya monte edildi. Bir hafta sonra, reaktör bölümü iç koruma binasının 3’üncü katmanı kuruldu ve montajın tamamlanmasının ardından tüm kaynak bağlantılarının kalitesi, ultrasonik teste tabi tutuldu.

Birinci Güç Ünitesinde şu ana kadar kor tutucu, projede öngörülen yerine yerleştirildi ve kuru koruma kabının kurulumu tamamlandı. Reaktörün birincil döngüsünü oluşturmak için buhar jeneratörlerini ve birincil soğutma sıvısı borularının bileşenlerini barındıracak olan tesislerde şu anda güçlendirme ve beton dökme çalışmaları devam ediyor.

İkinci Güç Ünitesi’ndeki mevcut faaliyetler kapsamında, reaktör temel çukuru için beton bloklar ve reaktör binasına iç koruma kabuğunun (İKK) ikinci katmanı kuruldu ve bir RBK destek yapısının kurulumu devam ediyor.

Üçüncü Güç Ünitesi’nde ise nükleer ve türbin adaları için temel döşeme ve plakalarının betonlanması işlemleri tamamlandı.

Dördüncü Güç Ünitesi’ndeki faaliyetler, Türkiye Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından 30 Haziran 2021’de verilen ön inşaat izninde sıralanan hususlarla sınırlı. Projeden sorumlu olan AKKUYU NÜKLEER A.Ş, 2021 yılı sonuna kadar ruhsatı almayı ve önümüzdeki yılın başlarına kadar tam ölçekli inşaat faaliyetlerine başlamayı planlıyor.

Makine ve ekipman 

İkinci Güç Ünitesi için buhar jeneratörlerinin sevkiyatları Ağustos sonunda başladı. Dört adet 355 tonluk buhar jeneratörü deniz yoluyla 3 bin kilometre yol kat edecek.

Temmuz ayında, Rosatom’un mühendislik bölümü Atomenergomash A.Ş’nin bir parçası olan Atommash, Akkuyu NGS’nin Birinci Güç Ünitesi’ne kurulacak Pasif Çekirdek Sistem (PCFS) için altı akümülasyon hidrolik tankının montajını tamamladı ve İkinci Güç Ünitesi için ilk buhar jeneratörünü üretti. Şirket, Üçüncü Güç Ünitesi için reaktör basınç kabının üretimine başladı.

Eğitim

Türkiye için yeni olan nükleer sektöre genç çalışanlar yetiştirmek için yoğun bir çalışma başlatıldı. Eylül ayında, Türk üniversitelerinden lisans derecesine sahip 24 öğrenci, St. Petersburg Büyük Petro Politeknik Üniversitesi (SPbPU) tarafından verilen ısı enerjisi mühendisliği ve elektrik enerjisi mühendisliği yüksek lisans programlarına kabul edildi. Müfredatları, Akkuyu NGS’nin gelecekteki çalışanları için özel olarak geliştirildi. 2019 yılında kaydolan 22 mezun öğrenci, Ağustos ayının başlarında Yüksek Lisans derecelerini Büyük Petro Politeknik Üniversitesi’nden aldı ve Eylül ayında AKKUYU NÜKLEER A.Ş’de istihdam edildi.

Bu eğitim-öğretim yılında Mersin ilindeki yedi meslek yüksekokulunun müfredatına yeni bir konu olan Nükleer Enerjiye Giriş dersi ekledi. Halen AKKUYU NÜKLEER A.Ş’ de görev yapan Nükleer Santraller Tasarım, İşletme ve Mühendislik bölümlerinden mezun olan MEPhI mezunları, okul başlamadan önce meslek yüksekokulu öğretmenlerine ders ve seminerler verdi. AKKUYU NÜKLEER A.Ş ise öğrenme araçları ve materyalleri geliştirdi ve yayınlandı.

İnsana ve çevreye saygı

AKKUYU NÜKLEER A.Ş geleneklere de saygı gösteriyor. Şirket ve taşeronları, İslam aleminin mübarek Ramazan ayını kutladığı Nisan ayında Gülnar İlçe Müdürlüğü’ne 500 adet gıda kolisi bağışladı. Bu koliler, ilçede yaşayan dar gelirli ailelere dağıtıldı.

AKKUYU NÜKLEER A.Ş aynı ay içinde nükleer santrale en yakın ilçe olan Büyükeceli’de yeni bir lokantanın inşasını ve mahalle okulunun kanalizasyon sisteminin yenilenmesini de finanse etti.

Şirket, gençler arasında çevresel yükümlülük ve farkındalık oluşturmaya çok önem veriyor. Haziran ayında AKKUYU NÜKLEER A.Ş çalışanları ve Büyükeceli’den gelen öğrenciler, şirketin, Gülnar Büyükeceli İlkokulu ile ortak düzenlediği Umut Tohumları etkinliğine katıldı. Okul bahçesine avokado fidanları dikildi ve çocuklara çiçek tohumları hediye edildi. Okul bahçesine toplam 40 meyve ağacı dikilmesi planlanıyor.

Şirket, Dünya Çevre Günü’ne adanan etkinlikler düzenlemeyi ve katılmayı bir gelenek haline getirdi. Yaklaşık 50 Akkuyu çalışanı, Haziran ayında Rus çalışanların yaşadığı Taşucu kasabası yakınlarında bir temizlik etkinliğine katıldı. Deniz Kaplumbağalarının Üreme Alanlarını korumayı amaçlayan girişim, Deniz Kaplumbağaları Tür İzleme Projesi başkanı, çalışanları ve gönüllüleri tarafından Göksu nehri deltasındaki bir koruma alanında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nezaretinde, Doğal Kaynakları ve Hayvanları Koruma Genel Müdürlüğü’nün desteğiyle başlatıldı.

Mersin ilinde Akkuyu şantiyesinden sorumlu şantiye itfaiye ekipleri orman yangınını söndürme çalışmalarına doğrudan müdahale etti. AKKUYU NÜKLEER A.Ş itfaiye teşkilatının 48 çalışanı, 35 itfaiye görevlisi ve 2 harekat uzmanı orman yangınlarının söndürülmesinde görev aldı. Akkuyu projesinde yer alan yerel kamu hizmeti şirketleri ve taşeronlar tankerlerini kullanıma sunarak yangınla mücadele çabalarına destek verdi. İtfaiye ekipleri, yangının yayılmasının önlenmesi kapsamında, yangın emniyet şeritleri oluşturmak için itfaiye araçları, tankerler, sırtta taşınır su depoları, yangın söndürme araçları ve kürekler de dahil olmak üzere mevcut tüm araç ve ekipmanları kullandı. Yangın söndürme çalışmalarına Mersin belediyesi itfaiye ekipleri ve yerel orman müdürlükleri çalışanları destek verdi. AKKUYU NÜKLEER A.Ş itfaiye ekipleri yangın söndürmenin yanı sıra insanların ve hayvanların tahliye edilmesi çalışmalarına da yardım etti.

Kontrol

Nükleer santral sahasında gerçekleştirilen inşaat ve kurulum operasyonları, kalite ve güvenlik açısından tüm Türk, Rus ve uluslararası gerekliliklere uygundur. Söz konusu operasyonlar, AKKUYU NÜKLEER A.Ş, Türkiye Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK), Nükleer Teknik Destek Anonim Şirketi (NÜTED), Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ve Assystem (Fransa) de dahil olmak üzere bağımsız inşaat denetçileri tarafından yakından takip ediliyor. Mart 2021’de NDK müfettişleri Rus nükleer ekipman üreticilerinin üretim tesislerini ziyaret etti. İç hukuk, bu tür üreticilerin NDK tarafından sertifikalandırılmasını gerektiriyor.

Nükleer santralin inşası, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında Eylül ayında yapılan görüşmede de dikkatleri çeken konulardan biriydi. Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Nükleer santralin yapıldığı Akkuyu’yu ziyaret ettim. Proje tamamen programa uygun şekilde devam ediyor. Orada 3 bin Rus mühendisin yanı sıra 10 binden fazla genç Türk mühendis çalışıyor ve bu sayı kesinlikle daha da artacak. Ayrıca bu faaliyetler Rusya ile olan ilişkilerimizi de güçlendirecektir” diye konuştu.