Küçük modüler reaktörler (SMR), Rusya Enerji Haftası uluslararası forumunda büyük ilgi gördü. Fiyatların uzun vadeli öngörülebilirliği, sürdürülebilirlik, görece düşük sermaye masrafları ve hidrojen üretimindeki verimlilik, SMR’lere yönelik en makul dört argüman olarak öne çıktı. Halihazırda Rosatom, Baimsky Madencilik ve İşleme Tesisi (Baimsky GOK) için yüzer güç reaktörleri inşa etmeye yönelik yeni projesi üzerinde çalışıyor.
Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev, yaptığı açıklamada şunları belirtti, “Nihayet sesimiz duyulduğu için memnunuz. Nükleer enerjiye yönelik son haftalardaki olumlu yaklaşım gerçekten mutluluk verici. Aslında gidişat çok belli; güvenli, istikrarlı ve güvenilir bir enerji sistemine herkesin ihtiyacı var. Enerji fiyatları ve fiyatların tahmin edilebilir olmasının yanı sıra sürdürülebilirliğini de yabana atmamak gerek.”
Likhachev’in nükleer enerjinin sıfır karbonlu bir gelecek için gerekli olduğuna dair inancı gerçeklere ve rakamlara dayanıyor. Yenilenebilir enerji kaynakları 2020 yılında Almanya’daki enerji karışımının %45’ini, Fransa’da ise %25’ini oluşturuyordu. Nükleer enerjinin payı Almanya’da %11, Fransa’da ise yaklaşık %70 seviyesinde. Almanya, 2020’de 617 milyon ton CO2 eşdeğeri (çeşitli sera gazlarının iklim etkilerini standart hale getirmek için kullanılan bir ölçü birimi) üretirken, aynı dönemde Fransa 272 milyon ton CO2 eşdeğeri üretti. Tüm bunlara rağmen, Almanya 2020’de 60,9 TWh elektrik üretirken, Fransa ise 379,5 TWh elektrik üretti. Aleksey Likhachev, “Çevre sorunlarına yönelik çözüm geliştirirken, açıklamalar ve beyanatlardan ziyade rakamları dikkate almalıyız” dedi.
Nükleer enerjinin tüketiciler için faydası da rakamlarla ortaya koyuldu. Rosatom Genel Müdürü Likhachev, Rusya’nın en büyük altın ve bakır yataklarından biri olan Peschanka’yı geliştirecek bir madencilik ve işleme tesisi olan Baimsky GOK’un, kilovat saat elektrik başına yaklaşık 6 Rus rublesi (0,08 Amerikan doları) ödeyeceğini belirtti. Baimsky GOK’un imtiyaz sahibi KAZ Minerals Yönetim Kurulu Başkanı Oleg Novachuk, şu ifadeleri kullandı: “Bence çözüm harika. İlk başta, ya gaz yakıtlı bir elektrik santrali ya da yüzen bir nükleer santral şeklinde iki seçeneği dikkate aldık. Özellikle gaz piyasasındaki durumu düşündüğümüzde, nükleeri seçmekle ne kadar doğru bir iş yaptığımıza yönelik bir an bile şüphe duymadık. Yalın fiyatlar (faiz ilave edilmeden önceki fiyatlar) için uzun vadeli bir garantiye ihtiyacımız var. Rosatom ile ortaklaşa yaptığımız işlerin teknolojik olarak dünya çapında en gelişmiş çözümlerden biri olacağına eminim.” Baimsky’nin ürettiği bakır ve altının karbonsuz nükleer üretim sayesinde karbon vergisine tabi olmaması da önemli. Oleg Novachuk, konuya ilişkin olarak “Yüzer nükleer santraller olmadan uzak bölgelerin keşfinin mümkün olmayacağını” ifade etti.
Rosatom, Baimsky GOK için dört adet geliştirilmiş yüzer nükleer güç ünitesi inşa edecek. Ünitelerin servis ömrü 40 yıl olacağı gibi, bunun daha da uzatılması da mümkün olacak. Bu amaçla, her ikisi de Rosatom’un yan kuruluşu olan AtomEnergoMash ve Atomflot arasında 190,2 milyar Rus rublesi değerinde bir sözleşme geçtiğimiz Ekim ayında imzalandı. Geliştirilmiş güç üniteleri, şu anda hizmet veren Akademik Lomonosov reaktörü ile yaklaşık aynı boyutlara sahip olacak ancak reaktörleri farklı olacak. 35 MWe KLT-40 reaktörü, 55 MWe güç kapasiteli RITM-200S reaktörü ile değiştirilecek. Türbini de daha güçlü olacak. Akademik Lomonosov reaktörünün aksine, Baimsky yüzer güç üniteleri, ihtiyaç duyulmayacağı için ısı üretmeyecek. Bunun yanı sıra yerine getireceği fonksiyonlardan bazıları kıyıya taşınacağı için daha küçük bir mürettebat kabini bulunacak. Geliştirilmiş yüzer güç ünitelerinin bir diğer farkı, yakıt ikmal sahasının bulunmayacak olması. Yüzer güç ünitelerinin reaktörlerine yakıt ikmali, nükleer buz kıranlarda olduğu gibi, Atomflot’un Murmansk’taki deniz üssünde yapılacak.
Ana ögelere yönelik siparişler üreticilere verilmiş durumda. AtomEnergoMash’in bir parçası olan OKBM Afrikantov sekiz reaktör, Kirov Plant Group’un bir parçası olan Kirov Energomash ise sekiz buhar türbini üretecek.
AtomEnergoMash, Atomflot’a ilk iki yüzer güç ünitesini 2026 yılının sonuna kadar tedarik edecek. Sözleşme şartlarının 31 Temmuz 2031 tarihine kadar yerine getirilmesi gerekiyor.
Kıyıda yer alan SMR’ler de en az yüzer reaktörlerin sunduğu avantajları sunuyor. Rusya Federasyonu’na bağlı Saha (Yakutistan) Özerk Cumhuriyeti Başkanı Aysen Nikolaev, Yakutistan’ın, Rusya’nın en büyük bölgesi olmasına rağmen merkezi ısıtmaya sahip olmadığını belirtti. Dizel jeneratörler, birçok şehir ve kasabada elektrik enerjisinin tek kaynağı olmaya devam ederken, yüksek meblağlarda elektrik fiyatlarına neden oluyor. Örneğin, Yakutistan’da yer alan Belaya Gora kasabasında yaşayan yerli halk, kilovat saat başına 100 Rus rublesini (1,4 Amerikan doları) aşan miktarlarda ödeme yapıyor, bu nedenle yerel makamlar elektrik maliyetlerini azaltmak için her fırsatı değerlendiriyor. Aysen Nikolaev, “Herhangi bir güç kaynağının olmadığı Kuzey Kutbu’nda büyük çaplı endüstriyel projeler yürütmek istiyorsak, nükleer istasyonlar bana en güvenli ve en uygun maliyetli seçenek gibi görünüyor” dedi. Aleksey Likhachev ise, “Elektriğin fiyatı şu anki fiyatına nazaran birkaç kat daha düşük olacak” ifadesini kullandı.
Rosatom, Yakutistan’da yer alan Kyuchus altın madenine ticari geliştirme faaliyetleri sırasında gereken gücü sağlamak için, RITM-200 reaktörüne sahip küçük bir kıyıda konuşlu nükleer santral inşa edecek. Yakutistan Özerk Cumhuriyeti Başkanı, bu sürdürülebilir enerji kaynağının bölgedeki elektrik sıkıntısını çözmeye yardımcı olacağını söyledi.
SMR’lere olan ilgi her geçen gün artıyor. IAEA Genel Müdür Yardımcısı ve Nükleer Enerji Daire Başkanı Mikhail Chudakov, ilk yüzen enerji santrali Akademik Lomonosov’un işletime alınmasından sonra birçok ülkenin SMR’lere ilgi gösterdiğini ifade etti. SMR’ler Filipinler, Malezya ve Endonezya gibi ada ülkeleri tarafından değerlendiriliyor. Küçük modüler reaktörler, yapım aşamasına ve elektrik enerjisi altyapısına yönelik büyük miktarlarda başlangıç yatırım maliyetleri de gerektirmiyor. Dahası, SMR’ler, elektroliz yoluyla hidrojen üretme anlamında bu amaç için önerilen yenilenebilir enerji kaynaklarına kıyasla daha uygun olma özelliği taşıyor. Nükleer santraller tükettiklerinden 75-80 kat daha fazla enerji üretirken, güneş enerjisi çiftlikleri ise sadece iki kat daha fazla enerji üretiyor. Mikhail Chudakov, “Nükleer santrallerin, elektroliz yoluyla bile hidrojen yapmak için en uygun olan yol olduğunu” belirtti.
AtomEnergoMash (AEM) Rosatom’un nükleer, termal, petrol, gemi yapımı ve çelik üretim tesisleri için makine ve ekipmanların tasarım, üretim ve tedarikinde kapsamlı çözümler sunan, Rusya’nın en büyük enerji makineleri üreticilerinden biri konumundaki elektrik mühendisliği departmanı olarak çalışmalarını yürütüyor. Departmanın üretim tesisleri Rusya, Çekya, Macaristan ve diğer bazı ülkelerde yer alıyor.
