Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom, geçtiğimiz temmuz ayı sonunda, yurtdışında inşa ettiği iki nükleer santralin inşasına başladı. Mısır’daki El-Dabaa Nükleer Güç Santrali’nin (NGS) 1’inci Güç Ünitesindeki inşaat çalışmaları 20 Temmuz itibariyle resmen başlamış oldu. Bu gelişmenin bir gün ardından, yani 21 Temmuz’da ise Türkiye’nin ilk nükleer santrali Akkuyu NGS’nin 4’üncü Güç Ünitesinin temeli atıldı.

Mısır

El-Dabaa nükleer santrali, Mısır’daki ilk nükleer santral olmasının yanı sıra, 21’inci yüzyılda Afrika kıtasında inşa edilecek ilk nükleer santral olma özelliği de taşıyor. Nükleer santral adını, Akdeniz’e kıyısı olan Matruh bölgesine bağlı kentten alıyor.

Nükleer santralde, her biri 1200 MW kapasiteye sahip ve Rus yapımı III+ VVER-1200 tipi reaktör ile donatılmış dört ünite bulunacak. Söz konusu reaktör tasarımı, Rusya’da faaliyet gösteren aynı tipte dört reaktör, Belarus’ta yer alan bir başka reaktör ve henüz yapım aşamasında olan 11 reaktör ile birlikte çeşitli referanslara sahip. Rusya’da bulunan Leningrad Nükleer Güç Santrali, Mısır’da inşa edilen nükleer güç santralinin referans santrali olma niteliği taşıyor.

Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev ve Mısır Elektrik ve Yenilenebilir Enerji Bakanı Dr. Muhammed Şakir’in katıldığı törende, El-Dabaa Nükleer Güç Santrali’nin 1’inci Ünitesinin ilk betonu döküldü. Mısır Nükleer ve Radyolojik Düzenleme Kurumu (ENRRA), bu yılın haziran ayı sonlarında, El-Dabaa nükleer güç santralindeki ilk elektrik ünitesinin inşası için onay verdi. Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev, konuya ilişkin şunları söyledi: “El-Dabaa NGS’nin ilk ünitesinde inşaat çalışmalarının başlaması, Mısır’ın küresel nükleer kulübe katıldığını gösteriyor. Santral, Asvan Barajı’ndan bu yana Rus-Mısır iş birliğinin en büyük projesi olacak. Kendi nükleer enerji endüstrisine sahip olmak, yarım asırdan fazladır Mısır halkının hayaliydi ve bu hayali gerçekleştirmek Rosatom için büyük bir onurdur.”

Mısır Nükleer Santraller Kurumu (NPPA) Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Emced El-Vekil ise şu ifadeleri kullandı: “Mısır Arap Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi’nin yeni cumhuriyete katkıda bulunan kapsamlı rönesansın bir parçası olan Mısır Nükleer Projesi’ni başlatma yönündeki kararı olmasaydı bugün bu tören mümkün olamazdı. Ayrıca tüm devlet kurumları Mısır’ın nükleer programının niteliğini anlayarak, ortak hedefe ulaşma için hiçbir çabadan kaçınmamıştır.”

El-Dabaa’nın inşasına yönelik sözleşme paketi Aralık 2017’de imzalandı. Söz konusu sözleşme paketi, Rosatom’un santrali inşa etmesinin yanı sıra santrale hizmet ömrü boyunca nükleer yakıt tedarik edilmesini ve personel eğitimine ilişkin olarak Mısır’ın desteklenmesini, devreye alındıktan sonraki ilk on yıl boyunca santralin işletilmesini ve bakımı konularını kapsıyor. Rusya ayrıca kullanılmış nükleer yakıt için bir depolama tesisi inşa edecek ve özel depolama fıçıları tedarik edecek.

Rus nükleer enerji kuruluşu Rosatom, Eylül 2021’den bu yana personel eğitimine yönelik ilgili sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmeye devam ediyor. Mısırlı öğrenciler, Rosatom Teknik Akademisi’nin St. Petersburg’da bulunan yerleşkesindeki eğitimlerine devam ediyor. Aralık 2028’e kadar yaklaşık 1700 çalışanın çalışmalarını tamamlaması planlanıyor. Söz konusu personel, Leningrad nükleer santralinin yeni güç ünitelerine kurulan simülatör vasıtasıyla uygulamalı eğitim alacaklar.

El-Dabaa NGS için ekipman üretimine Rusya’da başlandı. Haziran 2022’de, reaktör basınç kabına yönelik parçalar imal ediliyor. Dr. Emced El-Vekil, konuya ilişkin olarak, “El-Dabaa nükleer santralinin Mısır’a yeni enerji teknolojileri getireceğinden ve onlarca yıl sonrasında Mısır halkının mutluluk ve refahına katkıda bulunacağından eminiz” dedi.

Mısırlı şirketlerin sipariş alması ve yerel çalışanların sahada çalışmaya başlamasıyla ülkenin refah seviyesine katkı sağlanmaya başlamış oldu. Ağustos ayının başlarında düzenlenen AtomSkills yarışmasında söz alan Aleksey Likhachev şu ifadeleri kullandı: “İnşaat projesinde %25’in üzerinde yerli katkı olmasını bekliyoruz. İnşaat aşamasındaki işlerin çoğu elbette Mısırlı şirketler tarafından yerine getirilecek. Diğer bir deyişle, genel inşaat işlerindeki yerli katkı %50’nin üzerinde olacaktır.”

Türkiye

Türkiye’nin Mersin ilinde bulunan Büyükeceli ilçesinde devam eden ve Türkiye’nin ilk nükleer santrali olma özelliği taşıyan Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin (NGS) 4’üncü ve son reaktörünün inşaatına başlandı. Akkuyu NGS’nin 4’üncü güç ünitesinin inşasına ilişkin lisans, Ekim 2021’de Türkiye Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) tarafından verildi.

Beton dökme çalışmalarından önce drenaj çalışmaları, çukur kazma çalışmaları, beton yastığının montajı ve su yalıtımı, betonarme demir ve gömülü parçaların montajı gibi bir dizi hazırlık yapıldı. Beton tabakanın yüksekliği 2,6 metre olacak ve ünitenin temeline toplamda 17 bin metreküp beton dökülecek.

Akkuyu NGS, Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom’un Rusya dışında yürüttüğü projeler içinde amiral gemisi konumunda. Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev, konuya ilişkin, “Sizinle birlikte, nükleer santralin inşaat çalışmaları için ne kadar muazzam bir iş yapıldığını görebiliyoruz. Rus ve Türk şirketleri arasındaki verimli iş birliği, Türk sanayisinin projeye ilgisi ve verimli bir tedarik zincirinin oluşturulması sayesinde projemizin iki ülke arasındaki etkileşimin önemli bir örneği olduğunu güvenle söyleyebilirim” dedi. Türk tedarikçilere verilen sipariş hacmi şimdiden 3 milyar doları aşmış durumda. Proje, bölgenin altyapısının gelişmesine ve istihdam artışına önemli katkı sağlıyor. Akkuyu NGS sahasında şu anda yaklaşık %80’i Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak üzere 25 binden fazla kişi çalışıyor. Akkuyu NGS, Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu’na göre Mersin’in en büyük işvereni olma özeliğini taşıyor.

Dört ünitesinin de devreye alınmasıyla Akkuyu NGS, Türkiye’nin elektrik talebinin yüzde 10’unu tek başına karşılayacak. Akkuyu yılda 35 milyon ton, işletimde kalacağı 60 yıl zarfında ise toplam 2,1 milyar ton sera gazı emisyonunu engelleyecek.