Rosatom, Kazakistan’ın ilk büyük nükleer güç santralini inşa etmek için uluslararası bir konsorsiyuma liderlik edecek. Saint Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu’nda (SPIEF), Rosatom ve Kazakistan Cumhuriyeti Atom Enerjisi Ajansı (AEA), projenin hazırlık ve uygulama aşamalarını özetleyen belgeleri imzaladı.
AEA, 14 Haziran’da, Kazakistan Nükleer Sanayi Geliştirme Kurumlararası Komisyonu, Rosatom’un önerilerini en uygun ve avantajlı bulduğunu açıkladı.
Kazakistan’da bir nükleer güç santrali kurma fikri onlarca yıldır gündemdeydi, ancak yakın zamana kadar tartışmalar planlama aşamasından öteye geçememişti. O zamandan bu yana çeşitli faktörler manzarayı değiştirdi. İlk olarak, ülkenin hızlı gelişimi enerji talebinin artmasına yol açtı. 2021 yılında elektrik üretimi 114,45 milyar kWh’e ulaşırken, tüketim 113,89 milyar kWh seviyesinde gerçekleşti. 2022 yılında tüketim, üretimi geride bırakırken, 112,82 milyar kWh elektrik tüketimine karşılık 112,94 milyar kWh elektrik üretti. Aradaki fark giderek açıldı: 2024 yılında üretim 117,9 milyar kWh’e ulaşırken, tüketim 120 milyar kWh’e yükseldi. Kazakistan’ın elektrik şebekesinin acilen yeni üretim kapasitesine ihtiyacı var.
İkincisi, küresel kamuoyu nükleer santraller lehine fikir değiştirdi. Son yıllarda birçok ülke ve bölgesel blok, nükleer enerjinin, özellikle temiz ve uygun fiyatlı enerji sağlaması nedeniyle, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmada güvenilir ve faydalı olduğunu kabul etti.
Kazak yetkililer, nükleer enerjinin güvenliğini, arz güvenilirliğini, maliyet öngörülebilirliğini ve çevresel faydalarını anlatan kapsamlı bir tanıtım kampanyası yürüttü. Ekim 2024’te, ülke çapında bir nükleer güç santral inşası için referandum düzenlendi ve seçmenlerin %71,12’si girişimi destekledi.
Referandumun ardından hükümet yetkilileri, önde gelen küresel reaktör teknolojisi sağlayıcılarıyla görüşmelerde bulunarak, üretim tesislerini ziyaret etti. Kazak temsilciler, bu yılın ocak ayında Rusya’ya giderek PetrozavodskMash ve Leningrad Nükleer Güç Santrali’ni ziyaret etti.
Tüm bu ziyaretlerin ardından, dört ülkeden dört potansiyel tedarikçi belirlendi. Her biri, tahmini inşaat maliyetlerini, zaman çizelgelerini, finansman modellerini, ekipman ve iş gücü için yerel içerik stratejilerini, personel eğitimini, bilimsel iş birliğini, yakıt döngüsü iş birliğini ve sosyal taahhütleri belirten teknik ve ticari teklifler sundu.
AEA, Kazakistan Nükleer Güç Santralleri (KNPP) ve Fransız mühendislik grubu Assystem, bir değerlendirme metodolojisi geliştirerek, sunulan tekliflere uyguladı. Sonuçlar daha sonra Nükleer Sanayi Geliştirme Kurumlararası Komisyonu’na sunuldu.
Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev, “Kazakistan’ın nükleer güç santral projesine devam etme kararını memnuniyetle karşılıyoruz. Ülke, Rus teknolojilerinin kullanıldığı dünyanın en gelişmiş ve verimli tasarımlarından birine göre inşa edilmiş bir nükleer güç santraline sahip olacak. 3+ Nesil VVER-1200 reaktörlerimiz, uluslararası güvenlik standartlarına sıkı sıkıya bağlı kalarak geliştirilen en yeni aktif ve pasif güvenlik sistemleriyle, zamanla kendini kanıtlamış mühendislik çözümlerini bir araya getiriyor. Bu reaktörler halihazırda Rusya’da dört ve Belarus’ta iki ünite olmak üzere Rusya’da ve yurt dışında faaliyet gösteriyor. Bu teknoloji ayrıca Macaristan, Mısır, Türkiye, Bangladeş ve Çin’deki ortaklarımız tarafından da seçildi. Önümüzde hala yapılacak çok iş var ve hem Rusya hem de Kazakistan liderlerinin destek ve yardımına güveniyoruz” dedi.
Karar, Kazakistan’da iyimserlikle karşılandı. Kazakistan Elektrik Enerjisi Birliği, “Nükleer santral projesi, Kazakistan’ın güney bölgelerindeki elektrik sıkıntısına çözüm bulmayı, enerji ithalatına bağımlılığı azaltmayı, hava koşullarından bağımsız olarak istikrarlı ve öngörülebilir enerji arzı sağlamayı, sektörün yatırım cazibesini artırmayı ve projeye ev sahipliği yapan bölgede yeni istihdam yaratmayı amaçlıyor” açıklamasını yaptı.
Kazakistan Ulusal Nükleer Merkezi Genel Müdürü Erlan Batyrbekov, Orda.kz’ye verdiği röportajda, “Rusya ve Çin, uluslararası konsorsiyumlar oluşturma konusunda önemli bir deneyime sahip, bu nedenle farklı üreticilerin ekipmanlarını tek bir projede etkili bir şekilde nasıl entegre edeceklerini biliyorlar. Bununla birlikte Rusya, yerel düzenleyici gerekliliklere uyarlama ve yerel endüstrilerle iş birliği yapma, projede yerel ürün ve hizmetlerin kullanımını en üst düzeye çıkarma dahil olmak üzere, yurt dışında nükleer güç santrali inşa etme konusunda en iyi geçmişe sahip ülkedir” diye konuştu.
SPIEF’te, Aleksey Likhachev ve AEA Başkanı Almasadam Satkaliyev, Kazakistan’daki büyük ölçekli nükleer güç santral projesinin temel faaliyetlerini özetleyen bir yol haritası imzaladı. Yol haritası, mühendislik ve saha araştırmalarının yapılmasını, bir EPC sözleşmesinin imzalanmasını ve tasarım dokümantasyonunun geliştirilmesini öngörüyor. Ayrıca, Kazakistan Nükleer Güç Santralleri ve Rosatom’un mühendislik bölümü AtomStroyExport, Almatı Bölgesi’nin Jambıl ilçesindeki inşaat projesi için temel iş birliği ilkelerini belirleyen bir çerçeve anlaşması imzaladı.
Almasadam Satkaliyev, “Kazakistan’da bir nükleer güç santrali inşa etmek, ülkenin enerji sektörünün sürdürülebilir kalkınmasını kolaylaştırmaya yönelik daha kapsamlı bir stratejinin parçasıdır. Yüksek güvenlik standartlarını sağlamak ve yerel içerik gereksinimlerini karşılamak için ortaklarımızla yakın ve şeffaf bir iş birliği bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
Proje için Rus hükümetinden ihracat finansmanı sağlanması ve konsorsiyumun oluşturulması için çalışmalar devam ediyor. Aleksey Likhachev, “Rosatom, yurt dışı projelerinde her zaman uluslararası tedarikçilerle kapsamlı iş birliğine güveniyor ve bu sayede en gelişmiş, müşteriye özel çözümlerin kullanılmasına olanak tanıyor” dedi.
