Rusya, mart ayında 75 ülkeden yaklaşık 4 bin 500 temsilcinin katıldığı, ziyaretçi ve uluslararası katılımcı sayısıyla yeni bir rekora imza atan Uluslararası Atomexpo 2024 Forumu’na ev sahipliği yaptı. Burkina Faso, Mali, Nijer ve Irak foruma ilk kez katılan ülkeler oldu. Ana teması IV. Nesil reaktör teknolojileri olan Atomexpo’da, uluslararası iş birliği, küçük modüler reaktörler, elektromobilite, çevrenin koruması, dijitalleşme ve diğer alanlara ilişkin pek çok konu ele alındı.

Forumun açılışında konuşan Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev, “Hiçbir şey nükleer teknolojinin ilerlemesini engelleyemez, hiçbir şey Rosatom’un ilerlemesini engelleyemez ve hiçbir şey ülkemizin ilerlemesini engelleyemez” dedi.

Forumun sloganı Temiz Enerji: Birlikte Yaratmak’tı. Aleksey Likhachev “‘Gelecek’ ve ‘birlikte’, sloganın iki anahtar kelimesi. Birlikte, 4. Nesil nükleer çözümleri, termonükleer füzyonu ve diğer teknolojileri tartışacağız. Gezegenimiz için temiz enerji geleceğini ancak tüm ülkelerle birlikte inşa edebiliriz” diye konuştu.

UAEA Genel Direktörü Rafael Grossi video konferans aracılığıyla konukları selamlayarak şunları söyledi: “Rosatom, 3+ Nesil, 4’üncü Nesil ve küçük modüler reaktör teknolojisinde inovasyonu teşvik ediyor. Üç yıl önce, dünyanın ilk kurşun soğutmalı hızlı nötron reaktörü BREST-OD-300’ün temeline ilk betonun dökülmesi dolayısıyla düzenlenen törene katıldık. UAEA daima buna benzer projelerde yer alacaktır, zira geleceğe yönelik ve uygulanmaya hazır teknolojileri asla kaçırmamaya kararlıyız.”

Dünya Nükleer Birliği (WNA) Genel Direktörü Sama Bilbao y León, birincisi iklim değişikliği, ikincisi enerji güvenliği ve enerji bağımsızlığı ve üçüncüsü enerji eşitliği ve enerjiye erişim gibi küresel zorlukların üzerine eğilmesinde giderek daha fazla karar alıcının dünya nükleer topluluğunun rolünü kabul ettiğini belirtti.  Sama Bilbao y León, “Başarılı örneklerin, zamanında ve bütçeye uygun olarak teslim edilen nükleer projelerin sayısının arttığını göstermek bizim için çok önemli. Bu tür örnekler mevcut. Rosatom, Akkuyu, Ruppur, El Dabaa ve diğer projelerindeki başarısıyla övünebilir. Nükleer teknolojiyi hak ettiği şekilde tanıtmak için bu fırsattan yararlanmalıyız” ifadelerini kullandı.

IV.Nesil

Forumda IV. Nesil nükleer teknolojiler büyük ilgi gördü. Tema ile ilgili oturumda yapılan önemli açıklamalardan biri de IV. Nesil konseptinin reaktör teknolojisinin ötesine geçerek, diğer hususların yanı sıra kullanılmış nükleer yakıt geri dönüşümü ve atık yönetimi çözümlerini de içerecek şekilde kapsamlı hale gelmesiydi.

Forum katılımcıları IV. Nesil BREST-OD-300 reaktörünün inşaat sahasından yapılan canlı yayına da ilgi gösterdi. Proryv (Atılım) projesinin bir parçası olarak inşa edilmekte olan reaktör, bir yakıt üretim/yeniden üretim modülü (FRM) ve bir kullanılmış yakıt yeniden işleme modülü ile entegre edilecek. Yayın sırasında FRM’de bir karbotermal sentez hattı da test edildi.

Rusya ile İş Birliği

Birçok ülkenin temsilcisi genel kurul oturumunda Rusya ile nükleer iş birliğinin önemini vurguladı. Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı Peter Szijjártó, Avrupa’nın nükleer enerji sektöründe Rusya ile iş birliği yapmazsa rekabet gücünü kaybedeceğini ifade etti. Szijjártó’nun tahminlerine göre 2030 yılına kadar Avrupa’da elektrik talebi iki katına çıkacak. Artan talebi sadece yenilenebilir enerji kaynakları ile karşılamak mümkün olmayacak.

Peter Szijjártó, “Rusya ile nükleer iş birliği olmazsa, sürdürülebilir kalkınma hedeflerimize ulaşamayız” ifadelerini kullandı.

Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Türkiye ile Rusya arasındaki iş birliğinin genişletilmesi gerektiğini vurguladı. Bayraktar, Türkiye’nin Sinop’ta bir nükleer santral inşa etme planları konusunda Rosatom ile çalışmayı amaçladığını belirtti. Rosatom ayrıca SMRlerin kurulması için altyapı oluşturulması, profesyonel personelin eğitilmesi ve ilgili sanayi sektörlerinin geliştirilmesi konularında Türkiye’ye destek verecek.

Belarus Enerji Bakanı Viktor Karankevich, Belarus ve Rosatom’un sadece nükleer güç santrallerinin inşasında değil, katkı teknolojisi, güç kaynağı ve elektromobilite uygulamaları için enerji depolama sistemleri, nükleer tıp, simülatörler, dijital teknolojiler ve benzeri alanlarda da iş birliği yaptığını belirtti.

Aleksey Likhachev uluslararası toplumu nükleer endüstrideki siyasi ayrışmalara karşı uyardı. Likhachev ayrıca nükleer teknolojiler konusunda kamu bilincinin arttırılması ve bilginin yayılmasının önemini vurguladı.

Atomexpo 2024’te ele alınan konular

Enerji Alanı:

• Hidrojen ekonomisi
• IV. Nesil Nükleer Teknolojileri
• Nükleer ve yenilenebilir enerji arasındaki sinerjiler
• SMR kurulumu
• Nükleer altyapı
• Nükleer yakıt döngüsünün kapatılması

Bilim Alanı:

• Füzyon inovasyonları
• Araştırma reaktörünün kapasitesi

Çevre Alanı:

• İleri çevre teknolojileri
• Nükleer sürdürülebilirlik
• Radyoaktif atık yönetimi ve nihai bertarafı için altyapı ve teknolojiler
• Nükleer miras alanlarının dönüştürülmesi

Eğitim Alanı:

• Proaktif personel eğitimi
• Uluslararası nükleer eğitim girişimleri
• Eğitimde ortaklıklar

Endüstri Alanı:

• Karanlık fabrikalar
• Lityum: Entegrasyon beklentileri
• Kurumsal yenilikler
• Bağımsız elektrik mühendisliği
• Kompozit malzemeler ve eklemeli üretim alanında uluslararası ortaklıklar
• Nadir toprak metalleri üretimi

Dijitalizasyon Alanı:

• Dijital fabrika ve akıllı imalat
• Bilgi altyapısı için evrim teknolojileri
• Kuantum teknolojileri

Lojistik Alanı:

• Şehirlerde elektromobilitenin geleceği
• Kuzey Deniz Rotası’nın kapasitesi

Sağlık Hizmeti Alanı:

• Gıda güvenliği için nükleer teknolojiler