Küçük modüler reaktörlü nükleer güç santralleri (NGS) Rosatom için hem açık denizde hem de karada yeni bir iş segmenti oluşturuyor. Dünyanın ilk yüzer nükleer güç santrali Akademik Lomonosov, Rusya’nın en kuzeyindeki Pevek kentinde (Çukotka Yarımadası) dört yıldır başarıyla faaliyet gösteriyor. Rusya’nın Yakutistan’da inşa edilecek ilk kara tabanlı küçük modüler reaktörlü NGS’si ise ilk betonun dökümüne hazırlanıyor. Rosatom ayrıca küçük ölçekli nükleer üretim projelerini teşvik etmek için dünyanın dört bir yanından ülkelerle anlaşmalar yapıyor. Konuya ilişkin son haberler şöyle:
Akademik Lomonosov
Akademik Lomonosov yüzer nükleer güç santrali iki KLT-40S reaktörü ile donatıldı. Bunlardan ilkine 2023’ün sonlarında başarılı bir şekilde yakıt ikmali yapıldı, diğerine ise bu yılın sonuna kadar yakıt ikmali yapılacak. Temmuz ayında Rosatom’un nükleer yakıt bölümünün bir parçası olan Elemash, bu amaçla bir parti taze yakıt gönderdi.
KLT-40S reaktör çekirdeği yakıt demetleri, acil kapatma çubukları ve başlangıç nötron kaynaklarından oluşuyor. Birkaç yılda bir, tek parti halinde yakıt ikmali yapılıyor. İlk yakıt ikmalinin tamamlanması, reaktör tesisinin işletilmesinde önemli bir kilometre taşına işaret ediyor ve bu, ilk yakıt operasyonu boyunca nominal performans gösterdiği anlamına geliyor.
Küçük Modüler Reaktörlü NGS: Yakutistan
Küçük modüler reaktöre sahip Yakutistan NGS’nin sahasında hazırlıklar devam ediyor, işçiler ikinci inşaat kampını (sahadaki personel için geçici konaklama yerleri), yolları ve diğer altyapı tesislerini inşa ediyor. Rosatom ayrıca Ust-Kuyga bölgesindeki pistin yenilenmesi için de sponsor oldu.
Haziran ayının başlarında Rosatom ve Yakutistan Hükümeti, Saint Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu (SPIEF 2024) kapsamında bir elektrik şebekesi inşaat anlaşması imzaladı. Anlaşma Yakutistan’ın, Deputatskoye, Tirekhtyakh ve Kyuchus yataklarının yakınında yaşayanlar için elektrik hatları ve trafo merkezleri de dahil olmak üzere gerekli elektrik dağıtım altyapısını inşa etmesini öngörüyor. Forumda konuşan Yakutistan Hükümeti Başkanı Kirill Bychkov, tarafların küçük modüler reaktöre sahip Yakutistan NGS’nin iki reaktörle donatılması olasılığını görüştüklerini söyledi
Yeni anlaşmalar ve beklentiler
Bu yılın mayıs ayı sonunda Rosatom ve Özbekistan, ülkede küçük modüler reaktörlü bir nükleer güç santrali inşa etmek üzere anlaşma imzaladı. Anlaşma, küçük modüler reaktörlü bir nükleer güç santrali inşası için dünyanın ilk ihracat sözleşmesi olma özelliğini taşıyor. Santral, her biri art arda devreye alınacak 55 MW kapasiteli altı üniteye sahip olacak. İlk ünitenin 2029 yılı sonunda devreye alınması planlanıyor.
Haziran ayı sonunda küçük modüler reaktöre sahip NGS inşaat dairesi, Özbekistan Nükleer Enerji Geliştirme Ajansı (Uzatom) ve Rosatom’un inşaat projesini denetleyen mühendislik bölümü AtomStroyExport temsilcilerinin katıldığı ilk toplantısını gerçekleştirdi.
AtomStroyExport Başkanı Andrey Petrov, konuyla ilgili olarak, “Bölgeye temiz enerji sağlayacak bu büyük proje ile aktif bir döneme giriyoruz. Özbekistanlı ortaklarımızın etkili ve yetenekli yöneticiler olduklarını biliyorduk. Şimdi inşaat sahasında ortak faaliyetlere başlıyoruz. Birlikte sözleşmeden doğan tüm yükümlülüklerimizi zamanında ve düzenli bir şekilde yerine getireceğimizden eminim” dedi.
Temmuz ayı başında Rosatom’dan bir heyet Mali’yi ziyaret ederek nükleer enerjiye ilişkin çeşitli konularda kapsamlı görüşmelerde bulundu. Mali’de özellikle Rus tasarımı küçük modüler bir reaktör inşa edilmesi konusu üzerinde duruldu. Görüşmelerin ardından taraflar üç memorandum imzaladı.
Haziran ayının başlarında Rosatom’un makine mühendisliği bölümü ve Gine’den yetkililer SPIEF 2024’te bir araya gelerek bir niyet anlaşmasına imza attı. Taraflar, hanelere elektrik sağlamak için RITM 200 tipi reaktöre sahip açık deniz tabanlı güç ünitelerinin konuşlandırılması olasılığını değerlendirecek.
Eğitim teknolojisi
Temmuz ayı başında Rosatom’un Saint Petersburg’daki Teknik Akademisi, küçük ölçekli nükleer üretim kapasitesi ulusal enerji karışımına eklendiğinde ortaya çıkan altyapı sorunlarına yönelik çözümlerin ele alındığı bir eğitim programına ev sahipliği yaptı. Programa aralarında Mısır, Endonezya, Malezya, Suudi Arabistan, Tayland’ın da bulunduğu 16 ülkenin temsilcileri katıldı.
Eğitim programı kapsamında dersler, seminerler ve yüzer nükleer santral Akademik Lomonosov’a sanal tur düzenlendi. Katılımcılar Saint Petersburg’da nükleer enerjiyle çalışan gemilerin nasıl inşa edildiğini görme fırsatı da buldular.
Eğitim programı, açık deniz ve kara tabanlı küçük modüler reaktöre sahip NGS’lerin inşası ve işletilmesi, inşaat lisanslaması, saha seçimi ve ulusal düzenleyici kurumların kurulması konularını içeriyordu. Ruanda Atom Enerjisi Kurulu’ndan Edwin Ndoli, konuyla ilişkin olarak şunları söyledi: “Bize nükleer programları uygularken ortaya çıkabilecek mali ve hukuki sorunlar hakkında bilgi verildi. Edindiğim bilgiler, ülkemdeki nükleer programın mevcut durumunu daha derinlemesine değerlendirmemi ve yönetime uygun tavsiyelerde bulunmamı sağlayacak.”
Rosatom Enerji Mühendisliği ve Endüstriyel Çözümlerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Andrey Nikipelov da SPIEF 2024’te yaptığı konuşmada, “Rosatom, dünyanın çoğu tarafından ‘yeşil’ olarak kabul edilen nükleer enerjinin farklı uygulamalarında faaliyet gösteriyor. Açık deniz güç ünitelerinin hem ülkemizde hem de dünya çapında büyük talep göreceğine inanıyoruz. Bu teknoloji büyük ilgi uyandırdığından bu alanda müzakereler yürütüyoruz” dedi.
