Kuantum teknolojileri üzerine uluslararası bir forumun 2026 yılında Rusya’da düzenlenmesi planlanıyor. Etkinlik, BRICS Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Etkinlik Takvimi’ne resmen eklendi. Bu, üye ülkelerin, kuantum teknolojilerinin ilerlemesine güçlü destek verdiğini ifade ettikleri, 6-7 Temmuz’da Rio de Janeiro’da düzenlenen 17. BRICS Zirvesi’nin ardından gerçekleşti.
Kuantum teknolojileri uluslararası forumu resmen BRICS Etkinlik Takvimi’ne dahil edildi.
Rusya’nın ulusal kuantum ekosisteminin kilit oyuncularından biri, kuantum araştırmalarının sınırlarını zorlamak için akademik kurumlar, üniversiteler, sanayi şirketleri ve yeni kurulan şirketlerle iş birliği yapan Rosatom’dur. Rusya hükümetiyle 2020 yılında imzalanan bir anlaşma kapsamında Rosatom, ülkenin kuantum hesaplama çalışmalarına liderlik ediyor. 2026 yılından itibaren Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom, kuantum sensörlerinin geliştirilmesini de denetleyecek. Rosatom’un kuantum programı, temel araştırmaların devamını sağlarken, kuantum teknolojilerinin nükleer sektör ve diğer endüstrilerde gerçek dünyadaki uygulamalarına öncelik veriyor. Programın önemli bir bileşeni de kuantum eğitiminin yaygınlaştırılması.
Rosatom, kuantum alanında küresel iş birliğini de destekliyor. Rosatom Kuantum Teknolojileri Müdürü Ekaterina Solntseva, “Sahip olduğumuz yüksek potansiyelle, ileri teknolojilere adil ve açık erişimin güçlü savunucularıyız, çünkü bilimsel ve teknolojik ilerlemenin nihai amacı bütün dünyada yaşam kalitesini iyileştirmek. Bu nedenle kuantum teknolojilerinin BRICS gündemine dahil edilmesini tam olarak destekliyor ve uluslararası iş birliği fırsatlarını memnuniyetle karşılıyoruz” dedi.
Rio zirvesiyle birlikte düzenlenen 13. BRICS Bilim ve Eğitim Bakanları Toplantısı’nın ardından hazırlanan bildiride, kuantum teknolojileri en önemli öncelik olarak kabul edildi: “Gelişmekte olan teknolojilerin ve ulusal yeniden sanayileşme süreçlerinin hızla ilerlediği yeni bir bağlamda, Brezilya’nın, 2025 yılında yapay zekâ, kuantum teknolojileri ve endüstride inovasyonu öncelik olarak ele alma önerisini büyük bir takdirle karşılıyoruz. Bu temalar, bu yılki çeşitli BRICS BTİ diyaloglarında ve girişimlerinde vurgulandı.” Birleşmiş Milletler’in (BM), 2025 yılını Uluslararası Kuantum Bilimi ve Teknolojisi Yılı olarak ilan ettiğini belirtmekte fayda var.
Rusya’nın ulusal kuantum programı, kuantum teknolojisine odaklanan çeşitli yol haritalarının imzalanmasıyla 2020 yılında ivme kazandı. Bunlardan biri olan Rosatom tarafından koordine edilen Kuantum Hesaplama yol haritası, dört öncelikli platformun hepsinde çalışan kuantum bilgisayarlarının oluşturulmasıyla sonuçlandı: 50 kübitlik bir iyon tuzağı sistemi, 50 kübitlik bir nötr atom sistemi, 35 kübitlik bir fotonik işlemci ve 16 kübitlik bir süperiletken devre sistemi. Araştırmacılar ayrıca kuantum optimizasyonu, kuantum kimyası, simülasyon ve büyük veri analizi gibi alanları hedefleyen 34 kuantum algoritması geliştirdiler. Bu kuantum işlemcilere uzaktan erişim sağlamak için nihayetinde yerli bir bulut platformu oluşturuldu. 2030 yılına kadar odak noktası, nükleer sektörün öncülüğünde, kuantum teknolojilerinin endüstriler genelinde pratik uygulamalarına kayacak.
Rus araştırmacılar, kuantum kayıtlarını büyütmek (kübit sayısını artırarak), operasyonel doğruluğu iyileştirmek ve kuantum cihazlarını küçültmek gibi iddialı hedefler belirliyorlar. Rusya, 2030 yılına kadar 300 kübitlik bir kuantum işlemci üretmeyi ve daha da önemlisi gerçek dünya sorunlarını çözmeye başlamayı amaçlıyor.
Potansiyel uygulamalar arasında optimizasyon görevleri, yeni malzemelerin keşfi (ilaç bileşikleri dahil), kişiselleştirilmiş tıp ve daha verimli lojistik operasyonları yer alıyor.
Kuantum teknolojileri nükleer sektörde halihazırda test ediliyor. Örneğin, kuantumdan ilham alan algoritmalar, Rusya’nın IV. Nesil nükleer enerji sistemi geliştirme girişimi olan Proryv (Atılım) Projesi kapsamında uzun vadeli üretim planlamasını ve nükleer yakıt teslimatını optimize etmek, kaynak tahsisini ve üretim verimliliğini artırmak için kullanıldı.
Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev, Haziran 2025’te Saint Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu kapsamında düzenlenen “Kuantum Atılımı: Araştırma Yatırımlarından İş Projelerine” başlıklı iş kahvaltısında yaptığı konuşmada, “Rosatom, kuantum hesaplamanın lojistik, mühendislik ve nükleer yakıt operasyonlarında uygulanmasında temkinli bir şekilde ilerliyor. Ve IV. Nesil nükleer güç santralleri söz konusu olduğunda, kuantum teknolojilerinin sadece yardımcı olmakla kalmayıp aynı zamanda gerekli olduğuna inanıyoruz. Şimdi, kuantum hesaplama ve algoritmalar kullanarak endüstriyel zorlukları nasıl çözeceğimizi öğrenmenin zamanı. Ölçeklenebilir, endüstriyel düzeyde kuantum makineleri geldiğinde harekete geçmeye hazır olmalıyız” dedi.
