Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un ortaklığıyla inşa edilen Tianwan Nükleer Güç Santralinin (NGS) 8’inci Ünitesi’nin temeli 25 Şubat’ta atıldı. Rus nükleer şirketi, ikisi Tianwan’da ve ikisi de Xudabao’da olmak üzere Çin’de toplam dört reaktör inşa ediyor. Bu kapsamda, Çin’deki ortak projelere ilişkin son haberleri sunuyoruz.

Söz konusu dört reaktörün üçünün inşası devam ederken, dördüncü reaktör olan Xudabao NGS’nin 4’üncü Ünitesi’nin inşasına yönelik hazırlıklar devam ediyor. Tianwan’daki iki reaktörün ve Xudabao’daki iki reaktörün inşası için genel sözleşmeler sırasıyla Mart 2019 ve Haziran 2019 tarihlerinde imzalandı. Tianwan NGS’nin 7’nci Ünitesi’nin 2026 yılında işletime alınması planlanırken, Tianwan NGS’nin 8’inci Ünitesi ile Xudabao NGS’nin 3’üncü Ünitesi’nin 2027 yılında ve son olarak Xudabao NGS’nin 4’üncü Ünitesi’nin ise 2028 yılında faaliyete geçmesi bekleniyor. Dört reaktör de Rus 3+ nesil VVER-1200 tipi reaktöre sahip olarak inşa edilecek.

Atomenergoproekt şirketinin Çin’deki VVER tabanlı NGS Projeleri Direktörü Valery Kedrov, “Tianwan NGS sahasında bir proje denetim ekibi kurduk. Söz konusu ekip, belgeleri gözden geçirecek ve Çinli müşterilerin ve taşeronların yaptıklarını denetleyecek” dedi. Genel sözleşmelerde belirtildiği üzere, Rosatom nükleer adalar projesini yürütüyor ve Tianwan’daki iki üniteye kilit ekipman ve makine tedarik ediyor. Rus nükleer şirketi, Xudabao’da aynı iş kapsamını sunacak ve ayrıca proje denetimi, kurulum ve işletime alma hizmetleri sağlayacak. Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un Mühendislik Birimi’nin bir bölümü olan AtomStroyExport’un Çin’deki Projelerden Sorumlu Başkan Yardımcısı Alexey Bannik, “Rusya ve Çin, nükleer santrallerin inşasına yönelik olarak on yıllardır birlikte çalışıyor. Büyük stratejik projelerde etkili ortaklar, iyi arkadaşlar ve müttefikler olarak birbirimizi tanıyor ve birbirimize değer veriyoruz” diye konuştu.

İnşaat, ekipman üretimi ve montaj işleri tüm hızıyla devam ediyor. Tianwan NGS’nin 7’nci Ünitesi ve Xudabao NGS’nin 3’üncü Ünitesi’nin kor tutucularının montajı için çalışmalar Ocak 2022’de başladı. Her biri 156 ton ağırlığındaki tanklar daha önce yerleştirilmişti. Bir kor tutucunun toplam ağırlığı 800 tonu geçiyor.

Rus mühendisler tarafından tasarlanan bu sistem, koryum ve reaktör gövdesi parçalarının sıvı ve katı fragmanlarını yakalayarak, çekirdek erimesi durumunda radyoaktif maddelerin çevreye salınmasını engelleyen reaktörün pasif güvenlik sistemlerinden biri olma özelliğini taşıyor. İlk kor tutucu, Tianwan NGS’nin 1’inci Ünitesi’ne yerleştirildi.

Geçtiğimiz Ocak ayının başlarında, Rosatom’un elektrik mühendisliği birimi AtomEnergoMash, Tianwan NGS’nin 8’inci Ünitesi’nde kurulacak birincil soğutma sıvısı döngüsü için boru kesitleri üretmeye başladı. Toplam 146 metre uzunluğa sahip borular, reaktör, buhar jeneratörleri ve birincil soğutma pompaları gibi, tesisin birincil çevrimine ait sistem ve ekipmanları birbirine bağlıyor. Boru kesitleri, korozyonu önlemek için test edilmiş, işlenmiş ve iç kısımları metal ile kaplanmış bulunuyor. Aynı şekilde, Xudabao NGS’nin 3’üncü Ünitesi ve Tianwan NGS’nin 7’nci Ünitesi için birincil soğutma sıvısı boruları daha önce kaplanmıştı. Bir sonraki adımda boru montajlarının yapılması planlanıyor.

Rosatom’un elektrik mühendisliği birimi AtomEnergoMash, Tianwan NGS’nin 7’nci Ünitesi için birincil soğutma sıvısı pompalarının montajını yapmaya geçen sene başladı. Söz konusu pompalar, yaklaşık 160 atmosfer basıncında ve 300°C sıcaklıkta birincil soğutma devresindeki sıvı sirkülasyonunu sağlıyor. Her reaktör ünitesinde, dört adet birincil soğutucu pompa bulunuyor.

Tianwan NGS’nin sahibi ve işletmecisi olan Jiangsu Nükleer Enerji Şirketi’nin temsilcileri, montaj sürecinin başlamasının ardından santrali ziyaret etti. Halihazırda montaj çalışmaları devam ederken, bir sonraki adımda Tianwan NGS’nin 7’nci Ünitesi’nin reaktör basınç kabının montajının yapılması planlanıyor.

Rusya ve Çin arasındaki iş birliği alanı sadece VVER tabanlı nükleer güç ünitelerinin inşasından ibaret değil. Rosatom ayrıca 600 MW’lık havuz tipi sodyum soğutmalı hızlı nötron reaktörü olan CFR-600 reaktörünün geliştirilmesi sürecinde de yer alıyor. Rosatom’un elektrik mühendisliği birimi AtomEnergoMash, CFR-600 reaktörünün buhar jeneratörleri için ısı eşanjör üniteleri (16 evaporatör ve çok sayıda kızdırıcı) tedarik edecek. Rosatom bünyesindeki yakıt şirketi TVEL, CFR-600 reaktörünün ilk nükleer yakıt dolumu ile reaktörün faaliyet gösterdiği ilk 7 yıl boyunca yeniden yakıt ikmal tedarik sürecini de üstleniyor. Teslimatın 2023 yılında başlaması öngörülüyor.

CFR-600 reaktör projesinin sahibi Çin Ulusal Nükleer Şirketi’nin (CNNC) temsilcileri, geçen yılın yaz aylarında, CFR-600 reaktörü için ekipman üreten Rosatom’un makine yapımı bölümü ve Atomenergomash’in bir şirketi olan ZIO-Podolsk’u ziyaret ettiler. Şirket temsilcilerine, üretim süreçleri ve kalite yönetim sistemlerine yönelik bilgi verildi.

2017 yılının Aralık ayında başlayan CFR-600 reaktörünün inşa sürecinin 2024 yılında tamamlanması bekleniyor. CFR-600 reaktör projesi, Çin ve Rusya’nın iş birliği yaptığı ikinci hızlı nötron projesi olma özelliğini taşıyor. İş birliği yapılan reaktörlerden ilki, 2010 yılında Rosatom’un iştirakiyle Çin Nükleer Enerji Enstitüsü’nde inşa edilen 20 MW’lık hızlı nötron reaktörü CEFR reaktörü idi.

İki ülke arasındaki bir başka iş birliği alanını ise araştırma faaliyetleri oluşuyor. Rosatom’un Atomik Reaktörler Araştırma Enstitüsü (RIAR), Çin’in Fangda Carbon New Material Co şirketi için grafit numunelerinin yığın içi testleri ve ışınlama sonrası analizini yapacak.

Nükleer araştırmacılar sosyal alanda da iş birliği yürütüyor. Örneğin, 2021 yılının Ekim ayında St. Petersburg kentinde düzenlenen Üçüncü Avrasya Kadın Forumu’nda gerçekleştirilen bir video konferansta nükleer alanda çalışan Rus ve Çinli kadınlar yer aldı. Bu kadınlar arasında Jiangsu Nükleer Enerji Şirketi ve TVEL’in kuruluşu olan Elemash Makine Yapım Tesisi çalışanları da vardı. Konferansta söz alan kadınlar, nükleer kariyer yolunu seçen kadınların karşılaştığı zorlukları, kendilerini yaptıkları işe devam etmeye motive eden hususları ve şirketlerde kadınları araştırma ve mühendisliğe dahil etmeye yönelik uygulamaları dile getirdiler.