Konu Rosatom’dan açılmışken, enerji mühendisliği departmanı AtomEnergoMash’e (AEM) değinmeden olmaz. AtomEnergoMash, Rosatom’un, çoğunlukla nükleer ama aynı zamanda ısı ve gaz üretimi ve gelecekte hidrojen ekonomisi için elektrik üretimine yönelik ekipman üreten yan kuruluşlarını bir araya getiriyor. AEM bir yandan da gemi inşası faaliyetlerini yerine getiriyor.
AEM grubu 2021 yılının Nisan ayında 15. yılını kutladı. Grubun üretim tesisleri çok daha eski tarihlere uzanıyor. Örneğin, grubun kilit imalat şirketlerinden biri olan Atommash, geçtiğimiz aralık ayında 45 yaşına girdi.
Nükleer mühendislik
AtomEnergoMash, nükleer santraller için ana ekipman mühendisliği faaliyetlerini yerine getiriyor ve bu parçaları üretiyor. Şirket, nükleer ve türbin adalarının tek kaynak tedarikçisi olma niteliği taşıyor. Ürün yelpazesi içinde yüzlerce farklı kalem yer alıyor.
Bir diğer AEM Grup şirketi olan OKB Gidropress (OKB, Rusçada “Deneysel Tasarım Şirketi” anlamına gelen ifadenin kısaltması), VVER tipi reaktörlere sahip nükleer güç ünitelerinin mühendisliğini ve tasarımcılığını yapıyor. Şirket, hızlı nötron reaktörleri için bazı sistem ve ekipmanları tasarlarken, reaktörlerin mühendisliği ise Rosatom’un bir yan kuruluşu olan OKBM Afrikantov’da (OKBM, Rusçada makine yapımına yönelik deneysel tasarım şirketi anlamına geliyor) yapılıyor. OKBM ayrıca deniz reaktörleri, küçük modüler reaktörler ve yardımcı ekipmanlar da geliştiriyor.
AEM grubu, Rusya’daki tüm yeni reaktörlere kendi bünyesinde tasarladığı ve ürettiği makine ve ekipmanları tedarik ederken, diğer ülkelerdeki nükleer inşaat ve iyileştirme projelerine de katılım gösteriyor.
Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un elektrik mühendisliği birimi AtomEnergoMash’ın bünyesinde yer alan AEM Technology A.Ş.’nin Volgodonsk şubesi Atommash, geçtiğimiz ocak ayında Hindistan nükleer santrali Kudankulam’ın 6’ncı Ünitesi’ne yönelik bir reaktör ve buhar jeneratörünün üretimine başladı. Atommash, Kudankulam’ın 5’inci ve 6’ncı Ünitelerinin sözleşmesinde de belirtildiği üzere, iki VVER-1000 tipi reaktör, iki set buhar jeneratörü, birincil soğutma sıvısı pompası muhafazaları, birincil soğutma sıvısı boruları, acil durum çekirdek soğutma sistemi ve pasif çekirdek taşma sistemi tankları ve iki basınç tankı üretecek ve tedarik edecek. Sözü edilen bu bileşenlerin toplam ağırlığı yaklaşık 6 bin ton olacak.
Atommash, yine geçtiğimiz ocak ayında, Rusya’nın Dimitrovgrad şehrinde inşa edilen çok amaçlı bir hızlı nötron araştırma reaktörünün (MBIR) bileşenleri üzerinde bir montaj testi gerçekleştirdi. Montaj testi yapılan yapı 12 metre yüksekliğinde, 4,1 metre çapında ve 83 ton ağırlığındaydı. MBIR, esasen yenilikçi malzemeler ve reaktör çekirdek bileşenlerinin modelleri üzerinde reaktör içi testler yapmak üzere tasarlandı.
Aynı ay içerisinde, AEM Teknolojilerinin Petrozavodsk merkezli üretim tesisi PetrozavodskMash, Çin’de yer alan ve Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un ortaklığıyla inşa edilen Tianwan Nükleer Güç Santralinin 8’inci Ünitesi’ne yönelik birincil soğutma boruları üretmeye başladı. Çapı 850 mm ve toplam uzunluğu ise 146 metre olan toplamda 36 adet boru bağlanarak 16 montaj yapılacak. Bu borular, reaktör, buhar jeneratörleri ve birincil soğutma sıvısı pompaları gibi tesisin birincil döngüsüne ait olan sistemleri ve ekipmanları birbirine bağlıyor. PetrozavodskMash, Tianwan NGS’nin 7’nci Ünitesi ve yine Çin’de bulunan Xudabao NGS’nin 3’üncü Ünitesi için birincil soğutma sıvısı borularını daha önce üretmeye başlamıştı.
PetrozavodskMash, birkaç gün önce, Rusya’daki Kursk II NGS’nin 1’inci Ünitesi için VVER-TOI reaktörleriyle donatılmış pasif çekirdek taşma tanklarının üretimini tamamladı. Reaktör ünitelerinin her biri, 120 metreküp su tutabilen sekiz adet tank ile donatıldı. Üretim süreci, penetrant testi, ultrasonik muayene ve X-ray görüntüleme ile kontrol edildi. Üretimden sonra tanklar, 4,4 MPa’da basınç testleri de dahil olmak üzere bir dizi testten geçti.
PetrozavodskMash, geçtiğimiz Mart ayında, Kudankulam NGS’nin 5’inci Ünitesi’ne kurulacak olan birincil soğutma sıvısı pompaları için kılavuz vanaları üretmeye başladı. AtomEnergoMash ayrıca Rusya’nın kuzeyinde yer alan Saha (Yakutistan) bölgesinde kıyıda inşa edilecek bir küçük modüler reaktör (SMR) ve Rusya’nın Çukotka Yarımadası’nda yer alan büyük bir madencilik ve işleme tesisi olan Baimsky GOK’a güç sağlayacak olan yükseltilmiş yüzer güç üniteleri için de ekipman tedarik edecek.
Gemi İnşası
AEM Teknoloji’nin bir başka iş kolu da gemi inşası. AEM bünyesindeki şirketler uzun süredir buzkıran gemilere yönelik nükleer güç üniteleri ve diğer makine aksamlarını üretiyor. Örneğin nisan ayında, OKBM Afrikantov, Project 22220 nükleer buzkıran gemilerin beşincisi olan Çukotka için ekipman üretmeye başladı. Bu gemiler, RITM-200 reaktörleri ile donatıldı.
AEM Teknoloji, Proje 22220 gemilerinin yanı sıra benzersiz Project 10510 buzkıran gemisi Rossiya için de ekipman tedarik edecek. Rossiya buzkıran gemisinde, RITM-200 reaktörüne kıyasla 1,8 kat daha güçlendirilmiş modeli olan RITM-400 deniz reaktörü kullanılacak.
AEM Teknoloji ayrıca Rossiya için pervane mili, pervane şaftları ve su pervaneleri için aksam ve dümen donanımı tedarik edecek. Bu bileşenler AtomEnergoMash’in yan kuruluşu olan AEM Propulsion’da üretilecek.
Bu buzkıran gemiler, 2030 yılına kadar Kuzey Denizi Rotasında yıl boyunca seyrüseferi sağlamak için tasarlandı.
Elektrik mühendisliği
AtomEnergoMash sadece nükleer enerji endüstrisine değil, aynı zamanda petrol ve gaz endüstrilerine yönelik de ekipman tasarlayıp üretiyor. Geçtiğimiz mart ayının sonlarında, sıvılaştırılmış doğal gaz için büyük kapasiteli bir pompa, Saint Petersburg’da özel tasarım bir orta-büyük kapasiteli ve 2021 yılının Aralık ayında faaliyete geçen bir test tezgâhında dayanıklılık testlerinden geçti. Birkaç saat süren testlerde, pompanın dayanıklılığı ve güvenilirliği ile test tezgahının işlevselliği doğrulanmış oldu. AEM, bu test tezgahını, ilerleyen yıllarda hidrojen piyasasına yönelik ilgili ekipmanı test etmek için kullanmayı da planlıyor.
AEM Grup şirketleri, genel anlamda, petrol, gaz ve gaz kondensat işleme ve rafineriler için damıtma kolonu, reaktör, adsorber, soğurucu, desorber, tank, reseptör, gövde borulu ısı değiştirici, boru tipi fırın ve bobin boruları da dahil olmak üzere geniş yelpazede ekipman üretiyor. AEM Teknoloji müşterileri arasında petrol ve gaz şirketleri ve rafineriler de bulunuyor. Şirket ayrıca kimya sektörü için de mühendislik ve ekipman tedarik ediyor.
AtomEnergoMash, enerji ve deniz ekipmanı pazarlarındaki varlığını daha da genişletmeyi hedefliyor. Şirket bu amaçla ortaklıklar kurup tedarik zincirlerini modernize ederken, bunlara uyumlu hareket ediyor ve kalitesini de artırmayı sürdürüyor. Şirket ayrıca maliyetleri optimize etmeye ve yeni ürünler için çok daha fazla gayret sarf etmeye ve bütçe ayırmaya çabalıyor.
