Rosatom, halihazırda yurtdışında inşası devam eden güç reaktörleri ve nükleer santrallere yönelik siparişler bakımından dünya genelinde ilk sırada yer alıyor. Nükleer mühendislik ve yapım, Rosatom’un mühendislik biriminin alanına giriyor. Gelin, bu konuyu daha yakından inceleyelim.
Mühendislik biriminin mühendislik alanındaki yetkinlikleri Atomenergoproekt şirketi bünyesinde yerelleştirildi. Atomenergoproekt şirketi, Moskova, Nizhny Novgorod ve Saint Petersburg’daki mühendislik merkezlerini, araştırma enstitülerini ve Rusya’da ve yurtdışında bulunan diğer iş birimlerini içeren çok yönlü bir organizasyon olma özelliği taşıyor. Mühendislik biriminin bünyesinde ayrıca Atomstroyexport (Moskova ve Nizhny Novgorod’daki ofisler ve uluslararası alt bölümler) ve inşaat yan kuruluşları da bulunuyor.
Gelirinin yaklaşık %80’ini denizaşırı projelerden elde eden mühendislik bölümüne bağlı şirketler MTİ, ME ve MTİY hizmetleri veriyor (ayrıntılar için aşağıdaki Tanımlar bölümüne bakınız). Söz konusu şirketler, Rusya’da ve dünyanın diğer ülkelerinde VVER-1000 ve VVER-1200 reaktörüyle donatılmış nükleer santraller tasarlayıp inşa ediyor, hızlı nötron güç reaktörlerinin geliştirilmesine katkı sağlıyor ve Proryv (Atılım) Projesi’nde yer alıyor. Birim ayrıca karmaşık mühendislik tesislerinin yönetimi ve işletimi için Multi-D markalı yazılım ürünleri de geliştiriyor.
Birimde çalışan mühendisler ve araştırmacılar, Rosatom’un büyük nükleer güç santrali segmentindeki amiral gemisi olan VVER-1200 reaktörüyle teçhiz edilmiş bir nükleer santral tasarımı geliştirdiler. Söz konusu santralin güvenliği, buhar jeneratörlerinden ve koruma kabuğundan bozunma ısısını gideren ve neredeyse sınırsız bir süre bir nükleer reaktörün kararlılığını ve bütünlüğünü koruyabilen pasif sistemlerle artırılıyor.
Çin’de yer alan Tianwan ve Xudabao nükleer santrallerinde bu tipte dört reaktör yapım aşamasında bulunuyor. Sözleşmelere göre, Rus şirketleri nükleer adaların tasarımını geliştiriyor, ana ekipmanı tedarik ediyor ve tasarım denetimi, kurulum ve devreye alma hizmetlerini sunuyor. Tianwan Nükleer Güç Santralinde Rus tasarımı dört adet VVER-1000 reaktör ünitesi hizmet veriyor.
Hindistan’da bulunan Kudankulam Nükleer Güç Santralinde, Rus tasarımı harikası olan VVER-1000 reaktörleri hizmet veriyor. Dört reaktörün inşa faaliyetleri halihazırda devam ediyor. Kudankulam NGS’nin 3’üncü ve 4’üncü Güç Ünitelerinin temeli sırasıyla Haziran ve Ekim 2017’de atılırken, 5’inci ve 6’ncı Güç Ünitelerinin temeli ise Haziran ve Aralık 2021’de atıldı. Bugüne kadar, Kudankulam’un 3’üncü Güç Ünitesi’nde bir reaktör basınç kabının kurulum işlemleri tamamlandı ve nükleer ada ekipmanı monte edildi. Bu arada 4’üncü Güç Ünitesi’nde reaktör basınç kabının kurulumu için hazırlıklar devam ederken, 5 ve 6’ncı Güç Ünitelerinin büyük ekipmanlarının kurulum işlemlerine ise 2023 yılında başlanması bekleniyor.
Rosatom, Bangladeş’te, VVER-1200 reaktörleriyle donatılmış olan ve ülkenin ilk nükleer enerji santrali olma özelliği taşıyan Ruppur NGS’yi inşa ediyor. Birinci ünitenin inşası resmi olarak Kasım 2017’de, ikinci ünitenin inşası ise Temmuz 2018’de başladı. Mevcut aşamada her iki ünitede de büyük ekipman montajı ve kurulumu faaliyetleri devam ediyor. Ekim 2021’de 1’inci Güç Ünitesine reaktör basınç kabının kurulum işlemleri tamamlandı.
Rosatom’un mühendislik birimi bünyesinde faaliyet gösteren şirketler, Mısır’da El Dabaa NGS’nin inşaatına başladı. Geçtiğimiz temmuz ayında, El Dabaa NGS’nin 1’inci Güç Ünitesinin temeli atıldı. Mısırlı personelin eğitimine paralel olarak santral için ekipman üretimine de başlandı. Ağustos ayında, saygın bir satıcı olan Korea Hydro and Nuclear Power (KHNP, Güney Kore) şirketi projeye dahil oldu ve türbin adalarının inşası için AtomStroyExport ile bir sözleşme imzaladı. El Dabaa NGS’nin 2’nci Güç Ünitesi’ndeki resmi inşaat çalışmalarının önümüzdeki Kasım ayında başlaması planlanırken, santralde toplam dört reaktör bulunması ve her birinin hizmet ömrünün altmış yıl olması planlanıyor.
Macaristan’da inşası süren Paks-2 NGS’de yaşanan ilerlemeler de dikkate değer nitelikte. Ağustos ayının sonlarında, Macar düzenleyici, VVER-1200 reaktörlü iki ünite için inşaat izni verdi. Verilen inşaat ruhsatıyla, yeni reaktörlerin Macaristan ve Avrupa güvenlik standartlarını karşıladığı da teyit edilmiş oldu. Paks-2 NGS, gelişmiş aktif ve pasif güvenlik sistemleri, bir çift betonarme kabuk ve bir kor tutucuya sahip olacak. Santralin temelinin önümüzdeki Ekim veya Kasım ayında atılması bekleniyor.
Belarus’ta inşası devam eden ve ülkenin ilk nükleer santrali olma özelliği taşıyan santralin ikinci ünitesinin devreye alınması için çalışmalar sürüyor. VVER-1200 reaktörlerinden ilki zaten faaliyet göstermeye başlamıştı. Kasım 2020’de ulusal şebekeye bağlanan reaktör, Haziran 2021’de ticari işletime alındı.
Atomenergoproekt, Türkiye’de inşası devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali için de teknik belgeler hazırlıyor. Türkiye’nin ilk nükleer santrali Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin (NGS) 4’üncü ünitesinin inşası, sahada düzenlenen törenle resmen başladı. 4’üncü güç ünitesinin inşaatına başlanmasıyla, Akkuyu NGS Projesi’nde çalışmaların en yoğun olacağı aşamaya girilmiş oldu. 1’inci Ünitedeki kor tutucu, reaktör basınç kabı, buhar jeneratörleri, ana sirkülasyon pompa üniteleri de monte edildi ve ana sirkülasyon boru hattının kaynağı bitirildi. Ünitede ayrıca iç koruma kabuğunun (İKK) beşinci katmanı da monte edildi. Kubbenin alt kısmı olan iç koruma kabuğunun 6’ncı katmanı monte ediliyor ve kutup vincinin ön montajı yapılıyor. 2’nci ünitede ise kor tutucu kuruldu, reaktör binasının temel plakalarının betonlanması ve türbin binası tamamlandı. Ayrıca iç koruma kabuğunun üçüncü katmanı da monte edildi. 3’üncü ünitede de reaktör binası ve türbin binasının temel döşemelerinin güçlendirilmesi tamamlanırken, türbin binasının ve reaktör binasının temeline beton döküldü ve kor tutucu kuruldu.
Rusya’da, Rosatom’un mühendislik birimi, Kursk-2 NGS’de iki yenilikçi VVER-TOI reaktör ünitesi inşa ediyor ve Beloyarsk nükleer santralinde inşa edilecek VVER-1200 reaktörlü ve BN-1200 hızlı nötron reaktörlü Leningrad Ünite 7 ve 8 için teknik belgeleri hazırlıyor.
Kursk-2 NGS’de inşa edilmesi planlanan yeni reaktörler, kapatılması planlanan ve faal olan dört RBMK-1000 reaktörünün yerini alacak. Kursk-2’nin ilk ünitesinde bir koruma kubbesi kuruldu ve ana soğutma borularında kaynak işlemlerine başlandı. 2’nci Ünitede koruma kabuğunun silindirik kısmının montajı tamamlandı.
Leningrad NGS’nin 7 ve 8’inci Ünitelerinin şantiyesindeki sondaj işlemleri planlanandan önce başladı. Yeni ünitelerin sırasıyla 2030 ve 2032’de devreye alınması bekleniyor. 3 ve 4’üncü ünitelerin, o zamana kadar hizmet dışı bırakılacak olan RBMK-1000 reaktörleriyle değiştirilmesi planlanıyor.
Tanımlar
EPC, mühendislik (araştırma, tasarım ve GR), tedarik (malzeme ve ekipmanın seçimi ve satın alınması) ve inşaat (kurulum, montaj ve devreye alma) hizmetlerinin yerine getirilmesini sağlayan bir sözleşmedir.
EPCM, yüklenicinin alt yüklenicileri ve tedarikçileri seçmede ve hizmet hüküm ve koşullarını müzakere etmede müşterinin temsilcisi olarak hareket ettiği bir inşaat sözleşmesidir. Yüklenici inşaat sürecini denetler ancak inşaat işlerini yürütmez.
EP, mühendislik ve ekipman tedarik hizmetleri sağlayan bir sözleşmedir.
