«Аккую» АЭС алаңына №1 блокқа арналған ядролық отынның бірінші партиясы жеткізілді. Бұл сәттен бастап станция ядролық объектіге, ал ел – атомдық энергетиканың иесіне айналады. Отынды жеткізу рәсіміне МАГАТЭ басшысы Рафаэль Гросси, Росатомның бас директоры Алексей Лихачев және Түркияның энергетика және табиғи ресурстар министрі Фатих Дёнмез қатысты. Бейнебайланыс бойынша рәсімді Ресей мен Түркияның президенттері Владимир Путин және Реджеп Эрдоган бақылады.
«Бұл барлығы үшін толқытатын оқиға. Егер адамның өмірімен салыстырса, бұл баланың алғашқы тыныс алуы сияқты. Алда көптеген оқиғалар күтуде: баланың есімі қойылады, жүріп, сөйлеп үйрене бастайды. Бірақ алғашқы іске қосу жүргізілді және ғаламшарда тағы бір ядролық объект пайда болғаны әлемге жарияланды», – деп айтты Алексей Лихачев.
Росатомның басшысы Фатих Дёнмезге оты барлық қауіпсіздік нормалары мен талаптарын сақтай отырып жеткізілгенін растайтын сертификатты тапсырды. Соңында нышандық ишара жасалды: Гюльнар ауданының тұрғындары – аға буын өкілі, оқушы және жас инженер-атомшы «Аккую» үстінде Түркияның әлемдік атом энергетикасын дамытатын елдер қатарына қосылу белгісі ретінде әлемдік атомның жалауын көтерді.
«Түркия дәл 2023 жылы, Түркия Түркия Республикасының негізі қаланғанына 100 жылдық мерейтойды атап өтетін уақытта жеке ядролық саласы бар өнеркәсіптік және технологиялық түрде дамыған мемлекеттер клубына кіруінің символдық мәні бар », – деп атап өтті Владимир Путин.
Рафаэль Гросси, оқиға қатысушыларына сөз сөйлеген кезде мыналарды атап өтті: «Атом энергиясы үлкен игілік және үлкен жауапкершілік әкеледі. Сондықтан МАГАТЭ ең басынан «Аккую» АЭС жобасын бақылайды және қауіпсіздік талаптарын сақтауды қамтамасыз етуді қолдайды. Бүгін артқан үмітіміз зор және табысқа жетуге деген сеніммен қадам жасаймыз. «Аккую» АЭС таза энергияны 100 жылдан кейін де өндіреді. Осы жолдың әрбір кезеңінде МАГАТЭ қолдауына жүгіне аласыз».
Ядролық отынды жеткізу – блоктың дайындығының жоғары деңгейінің көрсеткіші. Алексей Лихачев хабарлағандай, осы жылы бірінші блокта жалпы құрылыс жұмыстары аяқталады. Қарашада іске қосу-реттеу жұмыстары басталады. Алдымен бөлек жүйелер сынап байқалады, кейін оларды кешенде тестілейді. Келесі кезеңдер – іске қосу-реттеу және отынды жүктеу. «Бұл көптеген айларға созылады, бірақ кез келген жағдайда біз болашақ жылы физикалық іске қосуды жоспарладық: реакторды ең төмен бақыланатын қуат деңгейіне шығару және 2025 жылы электр энергиясын сенімді түрде беру үшін реактор қуатын кезең бойынша жинай бастау – өйткені біз бұны Түркия Республикасымен үкіметаралық келісіммен бекіттік», – деп шығып сөз сөйледі.
Жоба график бойынша алға жылжуда, ал кейбір кезеңдерде тіпті соңғы жылдары ұшып келген «қара аққулардың» өте көп санына қарамастан тіпті озып қозғалуда. Бұл пандемиялық және санкциялық шектеулер, сондай-ақ Түркиядағы апатты жер сілкінісі. Алексей Лихачев атап өткендей, жобаның бірыңғай ресей-түркия командасының реттелген жұмысы және екі елдің президентің жеке назары құрылысты жалғастыруға көмектеседі.
»Бұл сәттің мәні Түркиядан тыс шығады. Дүниежүзілік ядролық қоғамдастық қажетті жылдамдықпен және қажетті масштабта жаңа атом электр станцияларын құруды қолдайтындықтан, «Аккую» АЭС — осы жалпы қолдаудың қуатты белгісі. Бірінші энергетикалық блоктың құрылысын 5 жыл ішінде аяқтау халықаралық ынтымақтастықтың айғағы екендігі белгілі және біз сала ретінде ядролық реакторларды тиімді құра алатындығымызды көрсетеді», – деп өз құттықтауында WNA басшысы Сама Бильбао және Леон атап өтті.
Құрылыс аяқтағаннан кейін станцияның төрт блогы жыл сайын көміртексіз электр энергияның 35 млрд кВтс өндіретін болады. Бұл жалпы ұлттық қажеттіліктердің дерлік 10%. Осылайша, «Аккую» Түркияны нөлдік шығарындыларға жетуге итермелейді және елдің энергетикалық тәуелсіздігін нығайтады.
«Аккую» – Мәскеу мен Анкара арасындағы алғашқы, бірақ жалғыз бірлескен атомдық жоба болуы ықтимал. Түркия республикасы бірнеше ірі блокты АЭС соның ішінде Синоп ауданында құруды жоспарлауда. «Біз түркия үкіметінің жоспарлары туралы білеміз, оларды қолдаймыз және ресми келіссөздерді бастауға дайындалып жатырмыз. Бізде Түркиядағы техникалық көрінісі бойынша, қуатты оқшаулау бойынша, экономикалық фабула — басқару тұрғысынан жаңа жобаны қалай құру керектігі бойынша өз ұсыныстарымыз бар», – деп мәлімдеді Алексей Лихачев. Ол мемлекеттік корпорация тек үлкен АЭС бойынша емес, кіші АЭС бойынша да ынтымақтастыққа дайын екендігін де атап өтті.
«Аккую» АЭС —Түркиядағы бірінші атом электр станциясы. 3+ қатарындағы ВВЭР-1200 ресейлік дизайнындағы реакторлары бар төрт энергетикалық блоктан тұрады. Росатом жобадағы 100% үлестерге ие және Үкіметаралық келісімге сәйкес 49%-ға дейін бір немесе бірнеше инвесторларға сатуы мүмкін. «Аккую» АЭС – Build-Own-Operate («салу-иелену-пайдалану») үлгісі негізінде іске асырылатын әлемдік атомдық саладағы бірінші жоба.
