1 Ekim’de Rosatom’un 2020 Sürdürülebilirlik Raporu, BM Küresel İlkeler Sözleşmesi’nin internet sitesinde yayınlandı. Raporda sürdürülebilirlik performansı ve başarılara ilişkin son üç yılın istatistikleri ön plana çıkıyor.
Rosatom, BM Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne 2020 yılında katıldı. Söz konusu rapor, BM girişim gereklerini karşılayan ilk rapor olma özelliğini taşıyor.
“Rosatom’un operasyonları, genel olarak Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın (BMSKA) 17’sinin tamamına ulaşılmasına katkıda bulunuyor. Ancak, etkinin ölçeği ve şirketin faaliyetlerinin niteliği göz önüne alındığında, “Erişilebilir ve Temiz Enerji”, “İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme”, “Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı”, “Sorumlu Üretim ve Tüketim”, “İklim Eylemi” ve “Amaçlar için Ortaklıklar” amaçları kilit önem taşıyor.
Rapor Rosatom’un, Rusya’da ve dünya çapında karbonsuz çevreye önemli bir katkı sağladığını gösteriyor. Rusya, 2020’de nükleer güç santrallerinde toplam elektrik üretiminin %20,3’üne tekabül eden 215,7 milyar kWh değerinde elektrik üretti. Bu rakam, Rusya ve hatta zamanında daha fazla nükleer santral işletmiş olan Sovyetler Birliği’ndeki tüm nükleer enerji tarihi için bir rekor anlamına geliyor. Rus nükleer güç santralleri her yıl 100 milyon ton karbondioksit salımını engelliyor. Dünya genelinde faaliyet gösteren Rus tasarımı tüm nükleer güç santralleri 210 milyon tondan fazla emisyonu önlüyor.
Rus nükleer şirketi, son beş yıldır gayretini bir başka karbonsuz enerji kaynağı olan rüzgara çevirmiş durumda. Rosatom, geçen yıl Adygea ve Rusya’nın en büyük rüzgar çiftliği niteliğindeki Kochubeevskaya rüzgar çiftliklerini işletime aldı. Rosatom’un 2024 yılına kadar Rusya’daki rüzgar üretiminin %30’undan sorumlu olması bekleniyor. Bu arada yeşil enerji, ürünlerini karbonsuz hale getirmeye kararlı tüketicilerle kendisine bir pazar oluşturuyor. Raporda örnek olarak, “Rosatom, Nestle Purina PetCare evcil hayvan gıda fabrikası ile rüzgar enerjisiyle üretilen 50 milyon kWh kapasiteli elektrik tedariki için anlaşma imzaladı. Fabrika, 2020 yılının Mayıs ayından bu yana tüm üretim operasyonları için yenilenebilir enerji kullanıyor” ifadelerine yer veriliyor.
Hidrojen ve enerji depolama, Rus nükleer şirketinin ilgi gösterdiği ve gelecek vadeden diğer iki enerji iş kolunu oluşturuyor. Hidrojen ve enerji depolamanın, nakliyat ve endüstrinin karbon ayak izinin azaltılmasına, enerji tüketiminin dengelenmesine ve kayıpların azaltılmasına katkı sağlaması bekleniyor. Rosatom, enerji depolama uygulamalarına yönelik özel bir birim kurdu. Rosatom’un 2020 yılında tamamladığı projelerden biri de, çocukların katıldığı go-kart yarışlarında go-kartları lityum-iyon pillerle donatmasıydı.
Rosatom ayrıca Kuzey Denizi Rotası’nın bir işletmecisi ve nükleer buzkıran gemilerinin sahibi. Nükleer buzkıran gemileri, en güçlü gemiler olmanın yanı sıra kuzey denizlerinin ve Arktik havasının temiz tutulmasını da sağlıyor.
Atık birikiminin önlenmesi ve eski atıkların ortadan kaldırılması Rosatom’un diğer önemli faaliyetlerini oluşturuyor. Raporda, “Rosatom, sürdürülebilir kalkınma için önemli bir ön koşul olan kapalı döngü üretime geçiş için güvenli radyoaktif atık depolama kapsamında kapalı nükleer yakıt çevrimi teknolojileri ve çözümleri geliştiriyor” ifadelerine yer veriliyor. Kapalı devre üretim, halihazırda yeterince düşük miktarda olan kullanılmış nükleer yakıt miktarını asgari seviyelere indirecek ve nükleer yakıt döngüsünde doğal uranyum kullanımını yüz kata kadar artırabilecek.
Rus hükümeti Rosatom’a, Irkutsk Bölgesinde bulunan Baykal Kağıt Fabrikası ve aynı bölgede yer alan Usolyekhimprom kimya tesisi ile Leningrad Bölgesindeki Krasny Bor yakınlarında bir tehlikeli atık depolama sahası ve Chelyabinsk yakınlarındaki bir çöp sahası gibi tehlikeli alanların ıslah edilmesi görevini de verdi. Raporda, “Projenin, çevresel iyileştirme için dünyanın en iyi referans çözümlerinin kullanımını içereceği, şehir sınırları içindeki emisyonların %30 azaltılmasına yardımcı olacağından” bahsediliyor. Chelyabinsk depolama sahasının ıslah edilmesi 2021 yılının Eylül ayında tamamlandı. Bölge halkı, çöp kokusunun ortadan kalktığını ve rahatsızlık duymadıklarını belirtiyor.
Rosatom ayrıca BM SKA 3 (Sağlık ve Kaliteli Yaşam) kapsamında nükleer tıbbı teşvik etmeye yönelik de çalışıyor. Rus nükleer şirketi, ürüne bağlı olarak %25 ila %40 arasında değişen pazar payı ile büyük bir küresel radyoizotop tedarikçisi konumunda.
Hesaplanan etkiler
Rapor, şirketin çevre üzerindeki etkisine de yer veriyor. 2019 yılında 38,6 bin ton olan atmosfere salınan kirletici emisyonlar (CO2 hariç) 2020 yılında 38 bin tona düştü. CO2 emisyonları 2019’da 5 bin 452 ton iken, bu rakam 2020’de 5 bin 217 tona geriledi. Ancak aynı dönemde metan emisyonları 193,7 tondan 766,6 tona çıkarken, bu farkın hesaplama metodolojisindeki değişikliklerden kaynaklanmış olabileceği düşünülüyor.
Nükleer enerji üretimi Rosatom için önemli bir konu olsa da, nükleer şirket bunu boşa harcamamak için de çaba sarf ediyor. Bu kapsamda 2018 yılında, 2015 yılı temel alınarak enerji verimliliği programı başlatıldı. 2020 için hedef, enerji tüketiminin %7 azaltılması iken, bu rakam %9,84 olarak gerçekleşti (2019’da %9,7 azalma olmuştu).
Rapora göre, Rosatom’un kuruluşları tarafından geri dönüştürülen ve yeniden kullanılan su hacmi, 2020’de toplam 36,3 milyar metreküp (2019’da 35,097 milyar metreküp) oldu. Geri dönüştürülmüş suyun payı 2019’da %81,4’ten 2020’de %83,3’e yükseldi.
Rosatom’daki toplam atık miktarı 2019’da 24,782 milyon tondan 2020’de 30,926 milyon tona çıkarken, geri dönüştürülebilir atıkların payı da, 2019’da %77,2’den 2020’de %79,9’a yükseldi.
İnsanlara saygı
Raporda, “ROSATOM, mesleki riskleri tamamen ortadan kaldırarak veya düzenleyicinin bu tür risklerin insanlar için güvenli kabul ettiği sınırları aşmayarak çalışanları için en uygun çalışma koşullarını sağlıyor. Sektördeki kuruluşlar, güvenlik performansını iyileştirmek için sistematik olarak çalışıyorlar” ifadelerine yer veriliyor.
Çalışanların eğitimi, Rosatom için günlük bir rutin. Raporu kaleme alanlar, “Rosatom, çalışanların eğitimi için Rosatom Kurumsal Akademisi ve Rosatom Teknik Akademisi’ni kurmuştur. Verilen eğitim, çevrimiçi ve uzaktan öğrenmeyi içerir. 2020 yılında sektörde toplam 142 bin 764 çalışana, bir başka ifadeyle Rosatom’un toplam personel sayısının yarısından fazlasına eğitim verildi. Çalışan başına düşen eğitim saati 2020 yılında ortalama 44,96 saat oldu” ifadelerine dikkati çekti.
Rapor, Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev’in şu sözlerine de yer veriyor: “Elektrik endüstrisi için düşük karbonlu çözümler geliştirerek sürdürülebilir kalkınma alanında daha fazla ilerleme kaydetmeye, üretim süreçlerimizi iyileştirmeye, yeni ürünler geliştirmeye ve iklim eylemine katkıda bulunmaya çalışıyoruz. Rosatom’un misyonu, insanlığın yararına yüksek teknolojiden yararlanmak olduğu için, ürün yelpazemizi daha sürdürülebilir hale getirmek amacıyla bir dizi tedbirler de uyguluyoruz.”
