Ресей мен Мьянма қуаты аз атом станциясын (ҚААС) салу саласындағы ынтымақтастық принциптері туралы үкіметаралық келісім жасады. Бұл – Мьянма премьер-министрі Мин Аун Хлейннің Мәскеуге сапары кезінде қол қойылған негізгі құжаттардың бірі. Келісімге қол қою – атом электр станциясы құрылысының жобасын іске асырудағы маңызды қадам, оны іске асыру елдегі электр энергиясын жеткізу арқылы қиындықты жеңілдетеді және олардың сенімділігі мен тұрақтылығын арттырады.
Келісімге наурыз айының басында Росатомның бас директоры Алексей Лихачев пен Мьянманың ғылым және технологиялар одақтас министрі Мьо Тейн Чжо қол қойды. Құжат қуаттылығы 110 МВт жер үсті ҚААС құруға бағытталған ынтымақтастық шарттары мен бағыттарын реттейді. Сондай-ақ онда станцияның қуатын 330 МВт-қа дейін арттыру мүмкіндігі қарастырылған.
«Қуаты аз атом электр станциясын салу туралы үкіметаралық келісім Мьянма экономикасын арзан және экологиялық қауіпсіз энергиямен қамтамасыз етуге жол ашады. Бұл одан әрі экономикалық өсуге, мыңдаған жұмыс орындарын құруға және жоғары білікті ұлттық кадрлардың пайда болуын жақсы ыпқал ететін болады», — деді Ресей президенті Владимир Путин.
Бұл жобаны жүзеге асырудың екінші қадамы. Біріншісін тараптар 2023 жылдың ақпанында жасады. Сол кезде Ресей мен Мьянма атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласындағы ынтымақтастық туралы үкіметаралық келісімге қол қойды.
«Біз ҚААС және жел парктерінің жобалары екі жақты ынтымақтастықтың көркі болатынына сенімдіміз»
Искандер Азизов
Ресейдің Мьянмадағы Төтенше және Өкілетті Елшісі
Росатом қалқымалы және жер үсті ҚААС референттік технологияларын дамытады. Чукоткада алтыншы жыл KЛT-40С реакторлары бар «Академик Ломоносов» қалқымалы энергия блогы электр энергиясын береді. Якутияда мемлекеттік корпорация жер үсті ҚААС-тың алғашқы бетонын құюға дайындалуда, осыған ұқсас жоба Өзбекстанда пысықталуда. Екі жағдайда да электр қуаты 55 МВт болатын РИТМ-200 реакторлары қолданылады. Олардың өндірісі сериялық сипатқа ие болды: осы типтегі 10 реактор қондырғысын ресейлік атомшылар 22220 жобасының бес мұзжарғышы үшін әзірледі, тағы сегізіне жұмыс жасалуда. Сондай-ақ қалқымалы ҚААС жобалары салынуда және пысықталуда.
Росатом сонымен қатар Мьянмамен жел энергетикасын дамыту саласында белсенді жұмыс істейді.
Мьянма электр станцияларының орнатылған қуаты 7 ГВт-тан сәл асады. Жартысы ЖЭС-ке органикалық отынға жұмсалады, екінші жартысы – ЖЭК-те генерация, мұнда 90%-дан астамы ГЭС-ке тиесілі. Мьянмада «Қағаз жүзінде» тұтынылғанға қарағанда 30% көп электр энергиясы өндіріледі. Бірақ СПГ-ға әлемдік бағаның өсуіне және төлем мәселелеріне байланысты бірнеше ЖЭС-ті өшіруге тура келді.
Нәтижесінде, Дүниежүзілік банктің оптимистік бағалауы бойынша электр генерациясының қол жетімді көлемі 4,5 ГВт-қа дейін төмендеді. Құрғақ маусымда ол 3 ГВт-тан аспайды және тұтынушылық сұранысты қанағаттандырмайды. 50 миллионнан астам халықтың тек 48% ғана электр қуатына қол жеткізе алады. Компаниялардың жартысынан көбі және елдің барлық ірі қалаларының тұрғындары үнемі электр қуатының өшіп қалуын бастан кешеді.
Кәсіпорындар мен муниципалитеттер дизель генераторларын сатып алуға және энергия беру сағаттарын қысқартуға мәжбүр. Энергетика министрлігі кезек-кезек электр қуатымен қамтамасыз етілетін ірі қалаларды секторларға бөлу арқылы берілу кестесін енгізді. Мысалы, Янгонның үй шаруашылықтары тәулігіне сегіз сағат электр қуатын алады, 4 сағаттан екі бөлікке бөлінеді. Мандалайда одан да аз — алты сағаттан. Бірақ жиі апаттарға байланысты тіпті бұл сағаттарға кепілдік берілмейді, сондықтан шын мәнінде электр қуаты күніне екі-үш сағат қана қол жетімді.
132 ГВт·ч
Мьянмадағы электр энергиясының жиынтық қажеттілігі
Сонымен қатар Мьянмада екінші немесе үшінші толқындағы жаңа «азиялық жолбарыстар» қатарына қосылу мүмкіндігі бар, бірақ бұл үшін шетелдік инвестициялардың жеткілікті деңгейі, әрине, сенімді энергетикалық іргетас қажет.
«Елдегі электр энергиясының жиынтық қажеттілігі шамамен 132 ГВт·сағ деп бағаланады, бірақ елдегі 29 ГЭС, 27 газ, қос көмір және алты күн электр станциясының ағымдағы максимум өндірісі небәрі 67,2 ГВт·сағ құрайды және мұндай өндіріс шыңына сирек қол жеткізіледі. Осыған байланысты Мьянма басшылығы Ресеймен энергетикалық ынтымақтастыққа, әсіресе ҚААС және жел парктерін салу жобаларына үлкен үміт артады. Бұл бастамалар Мьянма үкіметінің Ресейге наурыз айында жасаған сапары кезінде басымдыққа ие болды. Олар энергия желісін әлдеқайда сенімді және әртараптандырады және Мьянманың болашақ экономикалық дамуының негізі болады», — деп атап өтті Ресейдің Мьянмадағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Искандер Азизов.
Жаңа жұмыс орындарын құру және мердігер ретінде жергілікті компанияларды тарту арқылы құрылыс кезеңінде қолайлы нәтиже байқалады. Станцияларды желіге қосқаннан кейін кәсіпорындардың жұмыс режимі мен азаматтардың тұрмысы қалыпқа келтіріледі.
Серіктестер ұзақ мерзімді ынтымақтастыққа бағытталған. «Ресей қиын-қыстау кезеңдерде достас мемлекеттерді үнемі қолдап отырды және Мьянмаға көмек көрсетуді жалғастырады. Біз ҚААС және жел парктерінің жобалары екі жақты ынтымақтастықтың көркі болатынына сенімдіміз. Елдеріміз арасындағы диалогтың одан әрі жемісті және өзара тиімді дамуына сенеміз», – деп қорытындылады Елші.
