Rusya ve Myanmar, küçük modüler reaktör (SMR) nükleer güç santrali inşa etmek için iş birliği ilkelerine ilişkin bir hükümetler arası anlaşma imzaladı. Bu, Myanmar Başbakanı Min Aung Hlaing’in Moskova ziyareti sırasında imzalanan önemli belgelerden biri. Anlaşma, ülkedeki elektrik kesintilerini azaltırken, elektrik arzının güvenilirliğini ve istikrarını sağlayacak olan nükleer güç santral projesinin başlatılmasına yönelik önemli bir adımı temsil ediyor.
Anlaşma, Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev ile Myanmar Bilim ve Teknoloji Birliği Bakanı Myo Thein Kyaw tarafından mart ayı başında imzalandı. Anlaşma, kapasitesini 330 MW’a çıkarma potansiyeline sahip 110 MW’lık bir kara SMR nükleer santrali inşasına odaklanan iş birliğinin şartlarını ve alanlarını ana hatlarıyla belirtiyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, “Küçük ölçekli bir nükleer güç santralinin inşasına ilişkin hükümetler arası anlaşma, Myanmar ekonomisinin uygun fiyatlı ve sürdürülebilir enerjiye erişiminin önünü açıyor. Bu, daha fazla ekonomik büyüme için güçlü bir katalizör görevi görecek, binlerce istihdam yaratacak ve yüksek vasıflı iş gücü geliştirecek” dedi.
Bu, projenin uygulanmasındaki ikinci adımı işaret ediyor. İlki, Şubat 2023’te Rusya ve Myanmar’ın nükleer enerjinin barışçıl kullanımına ilişkin hükümetler arası bir anlaşma imzalamasıyla atılmıştı.
Rosatom hem açık deniz hem de kara SMR’leri için referans teknolojileri geliştiriyor. Çukotka’da, KLT-40S reaktörlerine sahip yüzer güç ünitesi Akademik Lomonosov altı yıldır elektrik üretiyor. Yakutistan’da, Rus nükleer şirketi, kara SMR nükleer santrali için ilk betonu dökmeye hazırlanırken, Özbekistan’da da benzer bir projeyi değerlendiriyor. Her iki santralde de 55 MW elektrik kapasitesine sahip RITM-200 reaktörleri kullanılacak. Bu reaktörlerin üretimi, beş adet Proje 22220 nükleer enerjiyle çalışan buzkıran gemiler için on adet üretilmesi ve diğer sekizinin de üretiminin devam etmesi nedeniyle ticari ölçeğe ulaştı. Açık deniz SMR projeleri de geliştirilme aşamasında.
Rosatom, nükleerin ötesinde Myanmar ile rüzgar enerjisi projelerinde de iş birliği yapıyor.
“SMR ve rüzgar santrali projelerinin ikili iş birliğinin mücevherleri olacağından eminiz.”
İskender Azizov
Rusya’nın Myanmar Büyükelçisi
Myanmar’ın kurulu güç kapasitesi toplamda 7 GW’tan biraz daha fazla. Bunun yarısı fosil yakıtlı enerji santrallerinden, diğer yarısı %90’ından fazlası hidroelektrik olmak üzere yenilenebilir enerjiden geliyor. Myanmar, kağıt üzerinde, tükettiğinden %30 daha fazla elektrik üretiyor. Ancak, artan küresel LNG fiyatları ve ödeme sorunları birkaç termik santralin kapatılmasına neden oldu.
Sonuç olarak, Dünya Bankası’nın iyimser tahminlerine göre, ülkedeki mevcut üretim kapasitesi 4,5 GW’a düştü. Kurak mevsimde bu 3 GW’ı geçmiyor ve tüketici talebini karşılayamıyor. Ülkede 50 milyondan fazla insanın sadece %48’i elektriğe erişebiliyor. Tüm büyük şehirlerdeki işletmelerin ve sakinlerin yarısından fazlası düzenli olarak elektrik kesintileri yaşıyor.
Şirketler ve belediyeler dizel jeneratör satın almak ve elektrik tedarik saatlerini azaltmak zorunda kalıyor. Enerji Bakanlığı, büyük şehirleri dönüşümlü olarak elektrik alan sektörlere ayıran bir karne programı uyguladı. Örneğin, Yangon’daki hanelere günde sekiz saat elektrik veriliyor ve bu elektrik iki dört saatlik bloğa bölünmüş durumda. Mandalay’da bu süre daha da kısa ve günde sadece altı saat elektrik verilebiliyor. Sık sık yaşanan kesintiler nedeniyle bu saatler bile garanti edilemiyor, yani gerçekte elektrik günde sadece iki ila üç saat mevcut oluyor.
132 GWh
Myanmar’ın toplam elektrik talebi
Aynı zamanda Myanmar gelecekte ‘Asya Kaplanları’ndan biri olma potansiyeline sahip, ancak bunun için yeterli yabancı yatırıma ve tabii ki güvenilir bir enerji altyapısına ihtiyaç var.
Rusya’nın Myanmar Büyükelçisi Iskander Azizov, “Myanmar’ın toplam elektrik talebinin yaklaşık 132 GWh olduğu tahmin ediliyor. Ancak ülkenin 29 hidroelektrik santrali, 27 doğalgaz santrali, iki kömür yakıtlı santral ve altı güneş enerjisi santralinden elde edilen mevcut maksimum üretimi 67,2 GWh kadar düşük bir seviyede ve bu zirveye nadiren ulaşılıyor. Bu bağlamda, Myanmar liderliği Rusya ile enerji iş birliğine, özellikle SMR ve rüzgar santrali projelerine büyük umut bağlıyor. Bu girişimler, Myanmar hükümet heyetinin mart ayında Rusya’ya yaptığı ziyaret sırasında en önemli öncelikler arasındaydı. Bu girişimler enerji sistemini çok daha güvenilir ve çeşitlendirilmiş hale getirerek Myanmar’ın gelecekteki ekonomik kalkınmasının temelini oluşturacak” ifadelerini kullandı.
67,2 GWh
Myanmar’ın şu anki maksimum elektrik üretimi
Enerji projeleri yeni işler yaratacağı ve yerel müteahhitlere fırsatlar sunacağı için olumlu etkiler inşaat aşamasında bile görülecek. Santraller elektrik şebekesine bağlandığında, ticari faaliyetler ve hanelerin günlük yaşamı istikrara kavuşacak.
Ortaklar uzun vadeli iş birliğinde kararlıdır. Büyükelçi Azizov, “Rusya dost ülkeleri zor zamanlarında sürekli olarak destekledi ve Myanmar’a yardım etmeye devam edecek. SMR ve rüzgar santrali projelerinin ikili iş birliğinin mücevherleri olacağından eminiz. Ülkelerimiz arasındaki diyaloğun daha verimli ve karşılıklı faydalı olacak şekilde gelişmesini dört gözle bekliyoruz” diyerek sözlerini tamamladı.
