Rosatom tarafından tasarlanan ve inşa edilen yenilikçi reaktörler üzerine bir dizi makale ile devam ediyoruz. Bu makale, MBIR hakkında bilgiler içeriyor. 18 Ocak’ta, MBIR şantiyesinde bir reaktör basınç kabı kalıcı konumuna yerleştirildi.
MBIR Nedir?
“Çok amaçlı hızlı nötron araştırma reaktörü”nün Rusça kısaltması olan MBIR, 150 MW’lık büyük güç kapasitesiyle öne çıkıyor. Devreye alınmasının ardından dünyanın en güçlü araştırma reaktörü olacak MBIR, Rosatom’un bünyesindeki Atomik Reaktörler Araştırma Enstitüsü RIAR’da inşa ediliyor.
Planlanandan Daha Hızlı
İnşaat çalışmaları planlanandan daha hızlı gerçekleşiyor. 2022 yılı aralık ayı sonlarında inşaat yönetim ofisinin yaptığı bir toplantıda, genel yüklenici OrgEnergoStroy Enstitüsü’nün 2022 iş planını yüzde 130 oranında tamamladığı kaydedildi. Geçtiğimiz yıl şirket tarafından reaktör çukuru betonla kaplandı, drenaj pompa istasyonu inşa edildi, türbin temeli atıldı ve soğutma kulesi tesis edildi. Ocak 2023’te, planlanan yüksekliği olan 52 metreye ulaşan soğutma kulesinin üst kademesi kuruldu. Bir sonraki adımda kule çerçevesi mantolanacak.
Reaktör basınç kabı (RPV), Ocak 2022’de uygun montaj testini geçerek, Nisan ayında şantiyeye teslim edildi. Programdan sekiz ay önce aralık ayında, reaktör basınç kabı dikey olarak kaldırılarak, gerinim ölçerlerin, termokuplların ve ısı yalıtımının kurulması için teçhizata yerleştirildi. Ardından reaktör basınç kabı, reaktör çukuruna indirildi.
Çok ince, çok sağlam
MBIR, duvarları sadece 25 ila 50 mm kalınlığında veya VVER’den 6 ila 12 kat daha ince olan farklı bir reaktör basınç kabına sahip. 83 metrik tonun üzerindeki ağırlığıyla MBIR reaktörü, 12 metre uzunluğunda ve azami 4 metre çapında. RPV üreticisi Atommash tarafından (Rosatom’un elektrik mühendisliği bölümünün bir iştiraki), boyutlara olabildiğince yakından uyum sağlamak için, bu amaca özel tasarlanmış tescilli cihazlar kullanıldı.
Bu ocak ayında, reaktörün iç aksamı kurulana kadar iç kısmı korumak üzere, reaktöre 8 tonluk bir koruyucu kapak yerleştirildi. İç aksam kurulumunun önümüzdeki yıl yapılması planlanıyor ancak, işçiler programdan önce kuruluma başlamayı umuyor.
Rosatom Bilim ve İnovasyon Birimi Genel Müdür Yardımcısı Yuri Olenin konuyla ilgili olarak şunları belirtti: “Reaktör basınç kabının montajı, araştırmacılar, mühendisler, tasarımcılar ve inşaatçılar gibi aynı fikirlere sahip insanlardan oluşan büyük bir ekibin sergilediği çabaların somut bir sonucudur. Bu, tüm MBIR inşaat projesinin önemli bir aşamasıdır ve bizleri projenin tamamlanmasına daha fazla yaklaştıran bir adımdır. Bu da, ülkemizin ve ayrıca dünya çapındaki nükleer topluluğun, yakında, çığır açan, teknolojik açıdan gelişmiş bir araştırma alt yapısına sahip olacağı anlamına geliyor.”
Küresel Araştırmalarda MBIR’nin Rolü
MBIR, 60 MW’lık hızlı nötron araştırma reaktörü BOR-60’ın yerini alacak. 1969’da devreye alınan BOR-60’ın çalışma ömrü dolmak üzere ve yenisiyle değiştirilmesi gerekiyor. RIAR Direktörü Alexander Tuzov’un 2. Genç Bilim İnsanları Kongresi’nde söylediği üzere MBIR, yığın içi ve ışınlama sonrası malzeme çalışmalarını sürdürmek ve radyoaktif izotoplara ve değiştirilmiş malzemelere yönelik üretim teknolojilerini geçerli kılmak için kullanılacak. Reaktör ayrıca ısı ve güç üretecek.
Yuri Olenin’e göre MBIR, kapalı nükleer yakıt döngüsü teknolojisine yönelik ileri araştırmalara da katkıda bulunacak. Ayrıca, dördüncü nesil nükleer tesislere yönelik çözümlerin geçerli hale gelmesini ve yenilikçi temel ve uygulamalı araştırmaların yürütülmesini sağlayacak. Yuri Olenin, konuyla ilgili şunları söyledi: “Rosatom’un araştırma reaktörü MBIR ve Rus mega bilim projesi – Kurchatov Enstitüsü’ndeki PIK reaktörü – birbirini tamamlıyor ve hem nötron enerjisi hem de olası araştırma nesneleri bakımından tüm nötron çalışmalarına olanak tanıyor.”
MBIR, hızlı nötron reaktörleri için bir yetkinlik merkezi olarak işlev görecek yeni bir uluslararası araştırma merkezinin (MBIR IRC) kalbinde yer alacak. “En güçlü ve teknolojik olarak en gelişmiş araştırma reaktörü, çığır açan keşifleri harekete geçirecek ve ülkemizin teknoloji liderliğinin önemli bir bileşeni olacak. Araştırmaya yönelik bir iş birliği platformu olarak MBIR IRC ile, herkese uluslararası “nötron zeminini” şekillendirme ve geleceğin nükleer teknolojisi için ulusal programlar geliştirme fırsatı sunuyoruz” diyen Rosatom Uluslararası Araştırma ve Geliştirme Projeleri Direktörü ve MBIR IRC Konsorsiyumu CEO’su Vasily Konstantinov, 2. Genç Bilim İnsanları Kongresi’nde, 13 uluslararası kuruluşun temsilcilerinin, uluslararası deneysel çalışmalar programı üzerinde çalışmaya başladıklarını duyurdu. Çalışmalar önümüzdeki on yılda başlayacak.
