Nükleer tıp, nükleer teknolojinin enerji harici önemli bir uygulaması ve Rosatom için önemli bir iş boyutudur. Bu iş kolu, tıbbi izotopların ve radyofarmasötiklerin üretimi, tıbbi cihazların geliştirilmesi ve nükleer tıp merkezlerinin inşasını içerir.
Nükleer tıp Rosatom için tamamen yeni bir iş kolu değil. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB), tıpta nükleer teknoloji kullanımında küresel liderdi ve iç ihtiyaçlar ile ihracat için yaklaşık 140 radyoaktif izotop ve 40 radyofarmasötik üretiyordu. Ülke, yılda 1,5 milyondan fazla çalışma yürüten 650 radyonüklid teşhis laboratuvarı ve toplam 2.000 yataklı 20 radyonüklid terapi bölümü işletiyordu.
Rosatom şu anda radyoizotop segmentinde lider konumunu sürdürüyor, küresel tedarikçiler arasında ilk 5’te yer alıyor ve en geniş radyonüklid yelpazesini üretiyor. Rosatom’un radyoizotop ürünlerine olan talep istikrarlı bir şekilde artıyor: Sadece 2023 yılında yıllık izotop ihracatı %15 arttı. Rosatom’un izotopları kullanılarak dünya çapında yaklaşık 2,5 milyon tanı ve tedavi prosedürü gerçekleştiriliyor ve bu izotoplar 50 ülkede 170’ten fazla şirkete ihraç ediliyor.
Ancak Rosatom, kendisini sadece izotop üretimiyle sınırlamıyor ve nükleer tıp pazarında yeni segmentlere de giriyor.
Radyofarmasötikler
Rosatom, Rusya’nın Obninsk kentinde Avrupa’nın en büyük radyofarmasötik fabrikasını inşa ediyor. Fabrikayı kurma kararı, Rus nükleer şirketinin tıp camiasıyla istişare ederek pazarı analiz etmesinin ve en çok talep gören ürünleri ve yeterli miktarda tedarik edilmeyen segmentleri belirlemesinin ardından alındı. Ürün yelpazesi ve kapasitesi, Rosatom’un kabiliyetleri, ürün özellikleri, rekabet ve tüketici ortamı dikkate alınarak planlandı. Fabrika, iyi üretim uygulamaları (GMP) standartlarına uygun olarak onkolojik, kardiyovasküler ve nörodejeneratif hastalıkların teşhisi ve tedavisi için düzinelerce madde üretecek.
Üretim, 20’den fazla hastalığın teşhisi için teknesyum-99m jeneratörleri ve çocuklarda tiroid kanseri ve nöroblastom tedavisi için iyot-131 bazlı radyofarmasötikler dahil olmak üzere en çok talep gören maddelerle başlayacak. Samaryum-153 bazlı ilaçlar ağrıyı azaltır ve kemik metastazlarını engeller. Radyum-223 içeren radyofarmasötikler, kastrasyona dirençli prostat kanseri olan hastalarda kemik metastazlarının tedavisinde kullanılır.
Fabrikada ayrıca, kötü huylu neoplazmların ameliyat edilmesi mümkün olmayan metastatik formlarının tedavisi için taşıyıcı eklenmiş ve taşıyıcı eklenmemiş lutesyum-177, aktinyum-225, toryum-227 ve diğer izotoplara dayalı yenilikçi radyofarmasötikler üretilecek.
Şimdiye kadar, camlama, cephe kaplaması ve termal kılıf dahil olmak üzere dış cephe ve çekirdek işleri fabrika sahasında tamamlandı. Şu anda iç mekanı bitirmek ve bitişik alandaki zemin çalışması devam etmekte olup, ekipman kurulum aşamasına yaklaşıldı.
Tıbbi ekipman
Rosatom, nükleer tıp için yüksek teknolojili ekipmanlar geliştiriyor ve tedarik ediyor. Örneğin, şirket süperiletken manyetik rezonans görüntüleme (MRI) tarayıcısı geliştirme projesi üzerinde çalışıyor. Ayrıca klinik uygulamalar için çok kanallı dozimetreler üretiyor ve 2022 yılından bu yana hastanelere Brachyum gama tedavi sistemleri tedarik ediyor.
Brachyum, onkolojilerde temaslı radyasyon tedavisi için kullanılan bir cihazdır. Bir gama radyasyon kaynağının tümöre yakın bir yere iletilmesi veya sağlıklı dokular için minimum maruziyetle etkilenen dokuya sokulmasıdır. Cihaz, doğru, gerçek zamanlı tedavi ilerlemesi ve maruziyet izleme sağlayan gelişmiş bir dozimetri ünitesi ve 3B radyasyon haritalama sistemiyle donatılmıştır. Brachyum aplikatörleri çeşitli tanısal görüntüleme sistemleriyle uyumludur.
Rosatom’un 2027 yılında süperiletken MRI tarayıcılarının seri üretimine başlaması bekleniyor. Bu tarayıcılar, iç organların detaylı ve net görüntülenmesi için yeterli olan 1,5T gücünde manyetik alan üretecek.
Rosatom, tıbbi ekipman ürünleriyle Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), BRICS, Ortadoğu, Güneydoğu Asya, Latin Amerika ve Afrika pazarlarına girme olasılığını araştırıyor.
NRTC
Rosatom, nükleer tıp alanındaki uzmanlığını ortaklarıyla paylaşmaya isteklidir. Örneğin, Rosatom, Bolivya’da bir nükleer araştırma ve teknoloji merkezi (NRTC) inşa ediyor. Merkezin bileşenlerinden biri olan siklotron, 2023 yılında faaliyete geçirildi ve radyoizotop ve radyofarmasötik üretimi için kullanılmaya başlandı. Ürün yelpazesinde florin-18 (onkolojik ve kardiyolojik hastalıkları teşhis etmek için), karbon-11 (beyin tümörlerini tespit etmek için), iyot-123 (tiroid patolojilerini teşhis etmek için) ve teknesyum-99m (çeşitli teşhis uygulamalarında kullanılır) içeren radyofarmasötikler yer almaktadır.
NRTC’nin temel bileşeni olan araştırma reaktörü, tıbbi amaçlar için izotoplar üretebilecek kapasitede olacak. Bu yılın ekim ayının sonunda, reaktör için nükleer yakıtın ilk partisi Rosatom’un nükleer yakıt bölümü TVEL’de fabrika kabul testlerinden geçti. Nükleer yakıtın sevkiyatının 2025 yılında yapılması planlanıyor. Nükleer Araştırma ve Teknoloji Merkezi’nin tam olarak aynı yıl faaliyete geçmesi bekleniyor.
Rosatom şu anda Vietnam’da da benzer bir NRTC inşa etme projesi üzerinde çalışıyor. Bu yılın eylül ayında, Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev ile Vietnam Bilim ve Teknoloji Bakanı Huynh Thanh Dat, NRTC için bir inşaat programı konusunda görüştü. İş programı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Haziran 2024’te Vietnam’a yaptığı ziyaret sırasında imzalanan kurumlararası muhtırada belirlendi.
Deneyim paylaşımı
Rosatom, nükleer tıpla ilgili uluslararası etkinliklere düzenli olarak katılmaktadır. Rosatom, temmuz ayında, BRICS’e üye devletlerin temsilcilerinin ülkelerinin fırsatlarını ve ihtiyaçlarını görüşmeleri, geliştirme fikirleri önermeleri ve görüş alışverişinde bulunmaları için ilk üst düzey BRICS Uluslararası Nükleer Tıp Forumu’nu birlikte düzenledi. Rosatom uzmanları, ekim ayında Hamburg’da düzenlenen Avrupa Nükleer Tıp Derneği (EANM) Kongresi 2024’e katıldı. Rusya’nın, izotop ürünleri ve nükleer tıp çözümlerini sundular ve şirketin bu alandaki yeteneklerinden bahsettiler.
