Ekim ayında Rosatom, Moskova’da düzenlenen Rusya Enerji Haftası ve Minsk’te düzenlenen Belarus Enerji ve Çevre Forumu EnergyExpo olmak üzere iki önemli etkinliğe katıldı. Her iki etkinlik çerçevesinde Rus nükleer enerji kuruluşu ve iştirakleri için hem genel çerçeveleri hem de özel düzenlemeleri kapsayan bir dizi iş birliği anlaşması imzalandı.
Rosatom’un çabalarıyla nükleere sahip ülkeler arasına yenileri katıldı. Bunlar arasında Belarus, Türkiye, Bangladeş ve Mısır da yer alıyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Rusya Enerji Haftası’nda şunları belirtti: “El Dabaa Afrika kıtasındaki amiral gemisi nükleer projemiz olma özelliği taşıyor. Ancak çalışmalarımız sadece santralin inşasıyla sınırlı değil. Mısır’daki dostlarımızla, personeli eğiterek ve bakım desteği sağlayarak bu ülkede sıfırdan bir nükleer enerji endüstrisi oluşturuyoruz. Diğer bir deyişle, Mısır’ın bağımsız enerji konusunda gelişim yolculuğuna katkıda bulunuyoruz. Bu kapsamlı, sistemik yaklaşım Rosatom’un reaktör güvenliği ve güvenilirliği konusundaki alışılagelmiş yüksek standartlarının yanı sıra en önemli rekabet avantajlarından biridir.”
Rusya Enerji Haftası’nda
Belarus Enerji Bakanı Viktor Karankevich Rusya Enerji Haftası’nda yaptığı konuşmada Belarus’un nükleer güç santrali ile elde ettiği ekonomik gelişmelerden bahsederek şunları söyledi: “Belarus NGS, yeni ve gelecek vaat eden sektörlerin gelişimine güçlü bir ivme kazandırmıştır, bunlar enerji yoğun endüstriler ve ısıtma ve sıcak su temini için elektrik kullanılan apartman binaları ve evlerin inşasıdır. Elektrikli araçların geliştirilmesine büyük önem verilmektedir.” Ülke, elektrikli araç sayısı arttıkça şarj altyapısını genişletiyor. Nükleer güç santrali 5,3 milyar metreküp doğal gaz tasarrufu sağladı ve 9 milyon tonun üzerinde sera gazı salımını engelledi. Mayıs ayında ikinci ünitenin de devreye alınmasıyla nükleerin Belarus’un enerji karışımındaki payı bu yıl %25’e yaklaşacak ve ardından %40’a yükselecek.
Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Akkuyu NGS’nin 1’inci Ünitesi’nin ilk elektriği 2024 yılında üretmesinin planlandığını söyledi. Akkuyu NGS, Türkiye’nin enerji ihtiyacının %10’unu karşılayacak ve böylece 30-35 milyon ton karbondioksit salımını önleyecek.
Rosatom’un bir diğer ortağı da Myanmar. Myanmar Elektrik Enerjisi Bakanı U Nyan Tun, “Teknoloji seviyesini yükseltmek için yenilikler getirmek şart. Nükleer enerjinin kullanılması teknolojinin gelişmesini ve ürün, hizmet ve eğitim kalitesinin artmasını sağlayacaktır. Myanmar Rusya’nın yardımıyla nükleer teknolojiyi kullanacak” dedi.
Aynı gün Rosatom ile Myanmar Bilim ve Teknoloji Bakanlığı arasında ülkenin nükleer altyapısının değerlendirilmesi ve geliştirilmesine ilişkin bir mutabakat zaptı imzalandı. Buna göre, taraflar Myanmar’ın ihtiyaçlarını belirleyecek ve küçük nükleer güç santralleri inşa etmek için bir eylem planı hazırlayacak. Mutabakat zaptı, Myanmar’da nükleer enerjinin yaygınlaştırılmasıyla ilgili kuruluşlarda personel eğitimi ve güvenlik kültürünün geliştirilmesi konularında iş birliğini öngörüyor.
Rus nükleer enerji kuruluşu, Myanmar’ın yanı sıra iki Afrika ülkesiyle de anlaşmaya imza attı. Burkina Faso Maden, Taş Ocakları ve Enerji Bakanlığı ile nükleer enerjinin barışçıl kullanımına ilişkin bir mutabakat zaptı imzalandı. Rusya ve Burkina Faso arasında nükleer enerji konusunda varılan bu ilk anlaşma, nükleer üretim yaklaşımları, nükleer teknolojinin sanayi, tarım ve tıp alanlarından olmak üzere enerji dışında kullanımı, nükleer altyapının geliştirilmesi ve kamu bilincinin arttırılması gibi pek çok alanda iş birliğinin önünü açıyor.
Rosatom ile Mali Enerji ve Su Bakanlığı arasında da bir mutabakat zaptı imzalandı. Anlaşma, nükleer altyapı, nükleer teknoloji konusunda kamu bilinci oluşturulması, temel ve uygulamalı araştırmalar, nükleer araştırma tesisleri, radyoizotopların kullanımı, nükleer ve radyasyon güvenliği, personel eğitimi ve nükleer enerji gibi konuları kapsıyor.
EnergyExpo’da
Rusya ile nükleer teknoloji alanında uzun süredir iş birliği yapan Belarus’tan şirketlerle daha özel anlaşmalar imzalandı. Rosatom’un yakıt bölümü TVEL’in bir parçası olan telekomünikasyon ekipmanı üreticisi T-com ile Belarus İletişim ve Enformasyon Bakanlığı’na bağlı Promsvyaz arasında imzalanan yol haritası bu anlaşmalardan biri. Anlaşma uyarınca taraflar, Promsvyaz iştiraklerinde telekomünikasyon ekipmanlarının geliştirilmesi, üretilmesi ve konuşlandırılması ile personelin eğitilmesi konularında iş birliği yapacak. Yol haritasında öngörüldüğü üzere taraflar, Belarus pazarının neye ihtiyacı olduğunu belirleyecek, gerekli ekipmanı sertifikalandıracak ve tedarik edecek. Yol haritası 2023-2024 dönemini kapsıyor.
TVEL ve Belarus Radyoaktif Atık Yönetimi Kuruluşu (BelRAO), Belarus’ta radyoaktif atıkların nihai bertarafına yönelik altyapının kurulması ve geliştirilmesi için uzun vadeli bir iş birliği anlaşmasına imza attı. Anlaşma, yüzeye yakın bir deponun işletilmesini ve bakımını, faaliyetlerin izlenmesini ve personel eğitimini öngörüyor.
Alparslan Bayraktar, Alexey Likhachev, Victor Karankevich, Myo Thein Kyaw , Pavan Kapoor, Mikhail Chudakov
Rosatom ve Belarus Doğal Kaynaklar ve Çevre Koruma Bakanlığı ayrıca tehlikeli atık yönetimi, geri dönüşüm ve bertaraf, çevresel izleme faaliyeti ve miras yönetimi konularında iş birliği yapılmasını öngören bir mutabakat zaptı da imzaladı.
Bekleyen zorluklar
Rusya Enerji Haftası’nda konuşan Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev, Rus nükleer enerji kuruluşunun stratejik planlarını özetledi. Başlıca zorlu hedeflerden birini, küresel nükleer enerji endüstrisinin gelişimini engelleyen malzeme ve çevresel kısıtlamaları ortadan kaldıracak olan nükleer yakıt döngüsünü “kapatmak” oluşturuyor. Rosatom, 2032-2034 yıllarında hızlı ve termal reaktör kompleksleri inşa ederek kapalı yakıt döngüsü teknolojisini artırmaya başlamayı planlıyor. 2050’den sonra tamamen yeni bir termonükleer üretim teknolojisi ortaya çıkabilir. Aleksey Likhachev konuyla ilgili olarak şu ifadeleri kullandı: “Bu konsepti ticarileştirmekten hala uzak olsak da fikir için daha fazla çaba ve para harcayarak çalışmalara devam edeceğiz.”
